فاصله میان قله ها یا دره ها

بلندترین نقطه با ارتفاع ۳۲۰۵ (به نظر میرسد تابلوی قله بایستی دراین قسمت نصب میشد)

سوالات درس چهارم ۴ جغرافیا دهم ✔️ با جواب - درس چی

1-اهمیت مطالعه ناهمواری ها را بنویسید.
جواب: شناسایی و مطالعه ناهمواری های کنونی کشور و سرگذشت تغییرات آنها میتوانیم برای آینده، برنامه ریزی دقیق تری داشته باشیم.

2-پراکندگی جغرافیایی نواحی کوهستانی کشورچگونه است؟
جواب: بخش زیادی از سرزمین ما را نواحی مرتفع و کوهستانی تشکیل می دهد .اگرچه ارتفاع کوه ها در بعضی جاها کم تر و در برخی مناطق بیشتر است؛ به نظر می رسد کوه ها، نواحی شمالی، شمال غربی، غربی، شرق و نواحی پراکنده ای از مرکز کشور را دربرگرفته است.

3-تاثیر ناهمواری های کشوربرزندگی مردم را بنویسید.
جواب: این ناهمواری ها گاه در طول تاریخ، مانع ورود مهاجمان به سرزمین ما شده، و علاوه بر آن درتشکیل اجتماعات انسانی و نوع زندگی مردم بسیار تأثیرگذار بوده است.

4-اهمیت دشت ها را بنویسید.
جواب: در حد فاصل مناطق کوهستانی و گاه در درون کوهستان ها، دشت ها واقع شده است .دشت ها محل های مناسبی برای فعالیت های کشاورزی و دیگر فعالیت های اقتصادی است .برخی از این دشت ها مرتفع و برخی پست و کم ارتفاع است .وجود آب در دشت ها از عوامل مهم فعالیت های زندگی آنجا است.

5-اهمیت جلگه ها را بنویسید.
جواب: در جلگه ها، رودهایی که از کوه ها سرازیر می شوند به سوی دریاها و دریاچه ها جریان می یابند و منابع آب قابل توجهی ایجاد می کنند که شهرها و روستاها در کناره های آنها مستقر می شود . در جلگه های سواحل دریای خزر، صدها رود بزرگ و کوچک از دامنه های شمالی البرز و دامنه های شرقی کوه های تالش به دریای خزر جریان می یابد و در جلگه های خلیج فارس و دریای عمان نیز رودهای فصلی یا دائمی، آب را به سوی این دریاها هدایت میکند .سکونت گاه های بسیاری بر این جلگه ها و کناره رودها، استقرار یافته است.

6-شکل امروزی ناهمواری های ایران مربوط به کدام دوران زمین شناسی است؟
جواب: اواخر دوران سوم زمین شناسی (سنوزوئیک)

7-درکدام دوران زمین شناسی ناهمواری های ایران شکل نهایی یافت؟
جواب: دوره کواترنز

8-عوامل تغییرشکل ناهمواری های ایران بعد از کواترنر را بنویسید.
جواب: بعد از کواترنرناهمواری ها تحت تأثیر عوامل فرسایش تغییر شکل می یابند .این عوامل (آب های روان، باد، اختلاف دما )به همراه عملکرد انسان، که با بهره برداری های گوناگون خود از محیط، سرعت تغییرات را افزایش داده است، موجب تغییر شکل ناهمواری های ایران شده است.

9-تقسیمات ناهمواری های ایران ذت بنویسید.
جواب: – سرزمین های کوهستانی که اغلب بیش از هزارمتر از سطح دریاهای آزاد ارتفاع دارند.
ـ سرزمین های هموار که شامل دشت ها و جلگه های کم ارتفاع در نواحی داخلی یا سواحل دریاها می شوند.

10 -مهم ترین کوه های منطقه کوهستانی آذربایجان را نام ببرید.
جواب: دو رشته کوه ارسباران (قره باغ )در شمال و رشته کوه مرزی ایران و ترکیه (مانندقله آرارات )شمال و غرب این منطقه را دربرگرفته است . علاوه بر این کوه ها، دو توده کوهستانی مهم دیگر، به نامهای سهند و سبلان بر اثر فوران آتشفشانی در این منطقه وجود دارند.

11-ویژگی های کوه های تالش را بنویسید.
جواب: کوهستان تالش با جهت شمالی ـ جنوبی، منطقه آذربایجان را از کناره های دریای خزر جدا کرده است .شیب عمومی این کوه ها به سمت خزر بیش از منطقه آذربایجان است و آب های جاری از آنها با سرعت به دریای خزر، وارد می شود .بلندترین قله آن آق داغ نام دارد.

12 -ویژگی های منطقه کوهستانی البرز را بنویسید.
جواب: -کوه های البرز از تنگ منجیل شروع شده و در امتداد غربی
ـ شرقی تا کوه های شاهکوه در نزدیکی شاهرود و دره خوش ییلاق ادامه دارند.
-دامنه های این کوه ها معمولاً به سمت شمال و یا جنوب است و در آن دره های وسیع و عمیقی هست، که رودهایی چون چالوس و هراز در آنها جریان دارد.
-بخش بزرگی از این چین خوردگی وسیع، حاصل کوه زایی(چین خوردگی )مواد رسوبی طی میلیون ها سال است.
-فعالیت های آتش فشانی در دوره کواترنر سبب شکل گیری قلّه دماوند در این رشته کوه شده است.
– مراکز جمعیتی بسیاری در امتداد کوهستان های البرز مستقر شده است و یکی از کانون های عمده فعالیت های اقتصادی کشور به شمار می رود.

13 -علل ناپایدارشدن منطقه کوهستانی البرز را بنویسید.
جواب: -گسترش شهرهای پررونق اقتصادی مثل تهران، کرج،
-احداث جاده های ارتباطی (شوسه و راه آهن،)
-احداث سدها وهدایت رودخانه ها و بهره برداری از آنها،
– گسترش فعالیت های کشاورزی گوناگون و بهره برداری از معادن فراوان کوههای البرز، ناهمواریهای این منطقه کوهستانی را به شکلی ناپایدار درآورده است.

14 -پیامدهای ناپایدارشدن منطقه کوهستانی البرز را بنویسید.
جواب: مجموع این فعالیت ها سبب شده است دامنه ها و دره ها، دشت ها و رودخانه های این منطقه کوهستانی طی چند دهه، چهره دیگری به خود بگیرد و گاه، مخاطراتی همچون ریزش و لغزش در جاده ها و دامنه ها، لرزش های خفیف و گسترده، طغیان رودها و بروز سیلاب وهمانند آنها حادث شود.

15 -ویژگی های کوه های خراسان شمالی را بنویسید.
جواب: -این کوه ها به فاصله میان قله ها یا دره ها شکل منظم و موازی در شمال شرقی ایران قرار دارند.
-از رشته کوه های مهم کوههای شمال خراسان، می توان هزار مسجد، آلاداغ و در اطراف نیشابور، بینالود را نام برد.

16-ویژگی های رشته کوه زاگرس را بنویسید.
جواب: -چین خوردگی های دیواره مانندی با دره های موازی و به طول صدها کیلومتر
-چشم انداز نواحی کوهستانی غربی کشور ازکردستان با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی تا تنگه هرمزرا تشکیل داده است.

17 -عوامل پیدایش رشته کوه زاگرس را بنویسید.
جواب: -رشته کوه زاگرس از برخورد دو صفحه شبه جزیره عربستان و صفحه اوراسیا به وجود آمده است.
– این چین خوردگی ها پس از تشکیل، به حالت اولیه باقی نماند و طی میلیونها سال به علت فرسایش تغییر شکل یافته است.

18 -گنبد نمکی را تعریف کنید .
جواب: لایه های نمک به شکل گنبدهایی بین لایه های رسوبی قرار گرفته است.

19 -عوامل طبیعی تغییر دهنده رشته کوه زاگرس را بنویسید.
جواب: -رودهای بسیاری از زاگرس سرچشمه میگیرد .جریان آب در این رودها به فاصله میان قله ها یا دره ها علت تغییرات اقلیمی، دچار نوساناتی شده و از حالت منظم به حالت نامنظم و طغیانی تغییر شکل داده است .ریزش های جوّی شدید، کوه ها رامیفرساید و مواد آن در دسترس این رودها قرار میگیرد .به نظر میرسد طی سه دهه اخیر، طغیان در رودهای حوضه زاگرس بیش از گذشته شده و در پی آن، حمل رسوب توسط رودها به تشکیل شکل های جدیدی از ناهمواری منجرشده است.
– گرد و غبار از دیگر عواملی است که هم طبیعت و هم انسان در منطقه زاگرس در ایجاد و گسترش آنها مؤثر است .طی سی سال اخیر، وقوع توفان ها در این منطقه بیشتر شده است و انتظار می رود در استانهای زاگرسی (مثل خوزستان، لرستان و ایلام ) افزایش یابد.

20- عوامل انسانی تغییر دهنده رشته کوه زاگرس را بنویسید.
جواب: بر روی رودهای حوضه زاگرس، سدهای متعدد احداث شده است .این سدها برای جلوگیری از طغیان، تولید برق آبی، تنظیم آب مورد نیاز برای آبیاری اراضی کشاورزی، استفاده های صنعتی و یا تأمین آب مورد نیاز شهرها و روستاها احداث شده است .به نظر می رسد برخی از این سدها در محل های مناسبی احداث نشده است (مثل سد گُتوند که در محل گنبدهای نمکی احداث شده است ).این امر باعث تغییرکیفیت آب رودها شده است.
-همچنین شهرهای متعددی در کناره رودها گسترش یافته است که باعث برهم خوردن تعادل جریان رودها براثر دستکاریهای انسانی (مثل دیواره بندی، مجراسازی، پل سازی، پوشاندن روی رودها وورود فاضلابهای شهری )در نواحی شهری شده و رود ها را وادار کرده است که در مناطق شهری از بستر تعیین شده تجاوز کند و طغیان یا سیلاب را به شهرها تحمیل نماید .نمونه های متعددی از این سیلاب ها در زاگرس دراستانهای لرستان و ایلام طی سالهای اخیر مشاهده شده است.
-افزایش رسوبات، سبب گسترش » سیلاب دشت ها « می شود و مجاری رودها را دچار تغییرمیکند.
-احداث جاده ها، از بین بردن جنگل ها و استفاده نامناسب از اراضی کشاورزی در نواحی شهری و روستایی زاگرس همراه با گسترش شهرها و روستاها به ضرر دامنه ها، دره ها و دشت ها بوده است و از دیگر عوامل انسانی تغییر شکل ناهمواری ها در زاگرس، طی پنجاه سال اخیر به شمار می آید.

21-موقعیت جغرافیایی کوه های مرکزی ایران را بنویسید.
جواب: اگر سه نقطه کوه جُغَتای در خراسان رضوی، گردنه آوج در استان همدان و قله کوه بَزمان یا خضر زنده درسیستان و بلوچستان را به یکدیگر وصل کنید، مثلثی تشکیل میشود که سایر ناهمواری های کشور در آن قراردارد.

22 -انواع ناهمواری های مناطق مرکزی ایران را بنویسید.
جواب: -بخشی به شکل رشته کوه که به آن ها کوه های مرکزی(رشته کوه مرکزی )گفته میشود .
-برخی توده های نفوذی آذرین که به آنها کوه های منفرد مرکزی می گویند.

23 -منطقه مکران درکجا قرار دارد؟
جواب: در جنوب استان سیستان و بلوچستان و اطراف چاله جازموریان در کرمان واستان هرمزگان (سواحل دریای عمان)منطقه مکران واقع شده است

24-رشته کوه بشاگرد درکجا قرار دارد؟
جواب: درمنطقه مکران کنار دریای عمان

25-درمنطقه مکران کدام رشته کوه قراردارد؟
جواب: بشاگرد

26-کوه های مریخی درکجا قرار دارد؟
جواب: در شرق بندرچابهار کناردریای عمان

27-کوه های مریخی چگونه پدید آمده اند؟
جواب: دراثرفرسایش، شکل های زیبایی با دره ها، چاله ها و گودال های عمیق ایجاد کرده است.

28-گل فشان ها درکجا قراردارند؟
جواب: در استان های هرمزگان و بلوچستان جنوبی در فاصله این ناهمواری ها تا دریای عمان

29 -علت فعالیت گل فشان ها چیست؟
جواب: علت فعالیت این چشمه های جوشان، فعالیت های زمین ساختی است.

30-ارزش های اقتصادی نواحی کوهستانی را بنویسید.
جواب: -ذخایر آب
– معدن و ذخایر طبیعی
-دامپروری -تعدیل آب وهوا
-محل سرچشمه رودها

31 -انواع سرزمین های هموار را نام ببرید.
جواب: دشت ها وجلگه ها

32 -عوامل پیدایش دشت ها را بنویسید.
جواب: دشت ها به دو صورت شکل گرفته است؛ یکی اینکه عوامل فرسایشی مانند باد و باران ناهمواری را هموار کرده است و دیگر اینکه مواد حاصل از فرسایش بین کوهها، رسوب کرده و سطح همواری را به وجود آورده است.

33-ارزش اقتصادی دشت ها را بنویسید.
جواب: -جاذبه های گردشگری -ستفاده از انرژی پاک، مانند انرژی خورشید و باد
-گذران اوقات فراغت به دلیل مناسب بودن برای رصد ستارگان، کویرنوردی و برگزاری مسابقات ورزشی
-معادن گچ، نمک و مصالح ساختمانی

34-چرا جمعیت درجلکه ها زیاد است؟
جواب: جلگه ها به دلیل حاصلخیز بودن خاک، جمعیت زیادی را در خود جای می دهد.

35-عوامل طبیعی تغییردهنده جلگه ها را بنویسید.
جواب: -حرکات دریا (جزر و مد، توفان های دریایی /سونامی، جریان های دریایی و نوسانات عمومی آب دریاها )از جمله عوامل طبیعی است که خواه ناخواه، مرتباً مناطق ساحلی و زمین شکل های آن را تغییر می دهد. رودهای طغیانی که به فاصله میان قله ها یا دره ها دریاهامی ریزد نیز نهشته ها و آبرفت های فراوانی را بر جلگه های ساحلی، تحمیل و مرتباً مکان و وسعت جلگه ها را دچار تغییرمی کند.

36-عوامل انسانی تغییر دهنده جلگه ها را بنویسید.
جواب: -انسان در نواحی ساحلی با اسکله سازی، بندرسازی، دیواره سازی ساحلی، احداث جاده روی جلگه های ساحلی، تغییر درپوشش گیاهی و بهره برداری وسیع از آن و گسترش شهرها و روستاها به ضرر از بین رفتن اراضی کشاورزی و جنگلی، تغییرات وسیعی در نواحی ساحلی ایران ایجاد می کند و باعث می شود که طی چند دهه، چهره زمین در این مناطق تفاوت های اساسی کند.

37 -ارزش اقتصادی جلگه ها را بنویسید.
جواب: جلگه ها مکان مناسبی هستند برای فعالبت های زراعی مانند کشت برنج وچای و از نظرفعالبت های گردشگری هم اهمیت دارند.

38-اهمیت جلگه های شمالی وجنوبی کشور را بنویسید.
جواب: در جلگه جنوبی کشور، وجود تنگه هرمز و سواحل طولانی، امکانات حمل و نقل کالا و مسافر و صید ماهی را فراهم می آورد. در سواحل شمالی نیز حمل و نقل و صید ماهیان خاویار در جریان است. منابع و ذخایر غنی ذغال سنگ، نفت و گاز در مجاورت جلگه ها سبب جلب جمعیت شده است. چشم اندازهای زیبای طبیعی سواحل شمال و جنوب، همه ساله در فصل مناسب، پذیرای مسافران زیادی است. علاوه بر آن، جزایر جنوبی کشور ازنقاط دیدنی است.

روستای سربندان – ویژگی های تاریخی و جاذبه های آن

سربندان روستایی است در ۸۰ کیلومتری شرق تهران از توابع دماوند که در عوض فداکاری کردان قوچان در سپاه نادر شاه (قرن ۱۸) این منطقه رابه آنها دادند که در همان جا کشاورز شدند.

روستای سربندان – ویژگی های تاریخی و جاذبه های آن

روستای سربندان در قسمت شرقی استان تهران و مرکز شهرستان دماوند در ۲۴ کیلومتری جنوب خاور آن قرار دارد. این روستا در دهستان ابر شیوه واقع شده است. این روستا که مرکزیت دهستان را دارا می باشد در مجموع دارای ۲۸ روستا می باشد. روستاهای همسایه با این روستا عبارتند از: جابان از سمت غرب ، سیدآباد از شرق، هویر از شمال و از جنوب به سرحدان و مغانک. سربندان دارای طول جغرافیایی ۱۹ ۵۲ و عرض جغرافیایی ۳۹ °۳۵و ارتفاع ۲۲۴۰ متر می باشد. رودخانه جابان که از زرین کوه سرچشمه گرفته از کنار سربندان گذشته و به رودخانه گرمسار می ریزد. از جمله نقاط قوت این روستا قرار گیری در مجاورت راه ارتباطی تهران- فیروزکوه و سهولت دسترسی به سایر نقاط، وجود منابع آبی مناسب، خاک حاصلخیز، آب و هوای دلنشین و نزدیک بودن به تهران می باشد. کوه نارنج قلعه و زرین کوه در شمال این روستا قرار دارد. نارنج قلعه به صورت دو تپه باستانی در شرق سربندان و مشرف به روستا و زمین های هموار پایین دست قرار دارد.

ویژگی های تاریخی روستا

سربندان روستایی است در ۸۰ کیلومتری شرق تهران از توابع دماوند که در عوض فداکاری کردان قوچان در سپاه نادر شاه (قرن ۱۸) این منطقه رابه آنها دادند که در همان جا کشاورز شدند. عده ای دیگر نیز در زمان کریمخان زند از چناران توابع قوچان به این ناحیه آورده شده اند. و عده ای نیز در دوره آقا محمد خان قاجار در این ناحیه ساکن شدند. علت نامگذاری سربندان به این نام به خاطر وجود آب فراوان در گذشته بوده که نقش سربند را برای زمین های زراعی پایین دست ایفا می کرده است. همچنین طی روایتی دیگر سربندان در اصل به سرابندان معروف بوده و آنچه از صورت کلمه پیداست، مکانی برای به بند کشیدن سرکردگان متمرد بوده است، گویا در زمان نادر شاه افشار سران طایفه های کرد که از قوچان به این منطقه کوچانده شده بودند وقتی بر عليه نادر دست به شورش بر می داشتند و یا از فرمان او سرپیچی می کردند، در قلعه ای به نام نارنج به بند کشیده می شده اند. نارنج قلعه سربندان در گذشته یک پایگاه مهم و استراتژیک در سر راه جاده ابریشم و یک برجک دیده بانی برای سرزمین های وسیع پایین دست بوده است. بطوری که هم اکنون که انسان بر فراز آن قرار می گیرد از حدود شهر آبسرد در سمت غرب تا کوه صنم در شرق و تمام زمینهای هموار پایین دست زیر نظر بوده و همچنین بر ارتفاعات جنوبی منطقه دماوند که مشرف به ایوانکی و گرمسار است نیز اشراف دارد. این قلعه در گذشته به عنوان یک قلعه استقراری نیز مورد استفاده قرار می گرفته است و راه پله ها و دالانهای زیرزمینی مخفی راه ورود به قلعه بوده اند و برای رفت و آمد سربازان و ساکنان قلعه استفاده می شدند. مردم روستاهای سربندان، جابان، سرخده و خسروان از نژاد کرمانج هستند، نژاد آنها با دیگر ساکنان روستاهای اطراف تفاوت دارد. این اقوام از نژاد همان کردهایی هستند که اکنون در شمال خراسان در شهرهایی مثل چناران، قوچان، شیروان، اسفراین و غیره زندگی می کنند که از زمان کوچ یا تبعید آنها از خراسان به این مناطق اطلاع دقیقی در دست نیست ولی می توان حدس زد که این اقوام در زمان آقامحمدخان قاجار به اینجا کوچانده شده اند. کریم خان زند که یکی از سرداران وفادار قشون نادر شاه افشار بود، در جنگ های محمود و اشرف افغان، حمله هند، کلیه ی جنگ های داخلی و همچنین هنگام کشته شدن نادر در تپه ی کلب آغاسی قوچان همراه نادر بود و کاملا با روحیه ی کردهای قوچان که همیشه در خدمت نادر شاه بودند آشنا بود. کریم خان زند موقعی که در صدر حکومت زندیه بر آمد به سرکوب مخالفان خود پرداخت و نیرویی به فرماندهی شیخ علیخان زند روانه مازندران کرد و توانست محمد حسن خان قاجار را سرکوب کند. با توجه به موقعیت خاص تهران و مازندران کریم خان به فکر افتاد نیرویی از کردهای قوچان را به نواحی تهران انتقال دهد که به مازندران نزدیک باشند تا در موقع ضروری از وجود آن ها استفاده کند. بنابراین برای نخستین بار محمد خان جد اعلای حاجی امامقلی رجبی از نواحی خراسان به سربندان دماوند کو چانیده شده است و بدین وسیله پایهی کوچ کردها به منطقه دماوند گذاشته می شود.

در سال ۱۲۴۱ قمری محمدخان کرد شادلو به دستور آقامحمدخان قاجار از چناران بجنورد به نواحی دماوند تبعید شد وی در سربندان مزرعه ای خریداری کرد و در آنجا ساکن شد باغ و آسیاب خان محمد شهرت دارد. خان محمد مزرعه ی سیدطاهر هروینی را خریداری نمود و نام آن را آخر بدین نامید. بعد از خان محمد، محسن بیگ، حسینعلی بیگ، محمد اسماعیل بیگ، سیف الله خان و حاجی آقاخان به ترتیب در خرم دره حکومت کرده اند. آخر بدین سابق و خرم دره فعلی قبلا شصت و پنج خانوار داشت که بیست و پنج خانوار از خرم دره به تهران و دیگر شهرها کوچ کرده اند. در سربندان هم دو طایفه ی کوچانلو و بوتانلو زندگی می کنند (گیچول و بوتال). جد طایفهی گیچول جعفر بوده که سه پسر به نام های محمد خان، احمد و آقاخان داشته است. در زمان احمدشاه شامیر خان حاکم دماوند بود و در سربندان علیمرادن بیگ را نایب الحکومه ی خود قرار داده بود که اهالی سربندان را در ابتدا به آبسرد کوچ دادند آنها روستای آبسرد را مقبول زندگی خود ندانسته و به دامنهی سربندان کوچ کردند. آب سربندان ۲۵ اینچ می باشد و اهالی احشام خود را به ييلاق (سربندان) و قشلاق (گرمسار) می بردند. گفته می شود جد اعلای جابانی ا، جابان بوده که در یک ماموریت جنگی کشته شده است و در ۱۲۰ سال قبل محمد حسن خان یکی از سرداران جابان ماموریت پیدا می کند که حاکم کرمان شود وی تعدادی از کردهای جابان را همراه خود به کرمان می برد و در نزدیک جیرفت روستای ده یک لی اسکان می دهد پس کردهای جیرفت از اهالی جابان می باشند که ریشه از کردهای شادلوی بجنورد دارند. در جابان علاوه بر شادلوها طوایف مشیر خانی، شاهانی و حسن خانی زندگی می کنند طوایف بزرگ جابان صفكانلو و کوشکانلو هستند. از بزرگان سربندان می شود به نصرالله خان، يعقوب خان، علیخان سلطان، علیمرادبیگ، شکرالله بیگ، آقاجان بیگ و عزیزالله بیگ اشاره نمود در ابتدای کوچ طوایف کرد به دماوند ده خانوار به سربندان و ده خانوار به جابان رفته و ساکن شدند. مرحوم حسن مرادی در گفتگو با هاشم صادقی باجگیران نویسنده ی کتاب مرزداران دامنه ی کیسمار می گوید: کردهای شادلو در چناران بجنورد سر ناسازگاری با آقامحمدخان قاجار گذاشتند و با ترکمن های نواحی بجنورد که حامی آقامحمدخان بودند اختلاف پیدا کردند و آقامحمدخان کردها را به نواحی دماوند تبعید نمود آنها ابتدا در سردآب اسکان داده شدند و چون آنجا را مناسب زندگی نیافتند خودسرانه به سربندان کوچ کردند و به دو طایفه تقسیم شدند (طایفه های گیچول و بوتال) در جابان هم دو طایفه به نام های صفكانلو و کوچانلو (کوشانلو) میباشند اهالی سرخده طایفه می نادكان (نادكانلو هستند در مغانک نیز نادکانلوها زندگی می کنند لازم به ذکر است در سرحدان تعدادی کاشانی و بختیاری زندگی می کنند که به زبان کردی سخن می گویند.

در زمان فتحعلیشاه قاجار برای مردم سربندان مالیاتی تعیین شد شامل صد خروار گندم سالیانه همراه پنجاه سرباز موظف به خدمت در دولت، این مالیات موجبات نارضایتی اهالی را فراهم آورد تا جایی - که بین اهالی و دولتی ها جنگ سختی در گرفت و افراد زیادی از نیروهای دولتی کشته شدند چون نیروی نیروی دولتی کاری از پیش نبردند دولت افراد زیادی از بختیاری ها را به کمک قشون آورد تا سربندان را غارت کنند این اختلاف باعث شد تا مالیات به نصف تقلیل پیدا کند و این مالیات تا زمان رضاشاه ادامه داشت از آن به بعد اهالی قبول کردند پنجاه سرباز در اختیار ارتش قرار دهند. این سربازان در ارتش به شجاعت و دلاوری شهرت یافتند و به فوج آهن مشهور شدند.

نقاط دیدنی و تاریخی روستای سربندان

نارنج قلعه نارنج قلعه روستای سربندان گرچه نام قلعه را بر خود دارد لكن تنها دو کوه، تپه است که در شرق روستا واقع شده و اثری از قلعه بر فراز آن دیده نمی شود. زمانیکه از ورودی شرقی وارد روستای سربندان می شوید ابتدا نارنج قلعه دوم را در سمت راست خیابان می بینید و سپس نارج قلعه اول. فاصله میان دو کوه دره ای است که در انتهای آن چند درخت بید به چشم می خورد و یک چشمه بسیار کم آب درختها را سیراب می کند. در چند سال اخیر مالکین این دره اقدام به درخت کاری و احداث باغ در این دره نموده اند که تا چند سال بعد باغ زیبایی خواهد شد. اینکه چرا این دو کوه نارنج قلعه نامیده می شوند و از چه زمانی به این نام خوانده شده اند سندی در دست نیست. بر خلاف دیگر نارنج قلعه های کشور ما در شهرهای نایین اصفهان، میبد یزد، خور و بیابانک، جاجرم خراسان و . که وجود یک قلعه نام نارنج قلعه را معنی می بخشد نارنج قلعه سربندان فاقد آثاری است که بیانگر وجود یک قلعه بر قله آن در زمان های گذشته باشد. البته در تمام قسمتهای نارنج قلعه اول سفالهای خرد شده به وفور یافت می شود و هر کسی می تواند قطعاتی از آن را به یادگار بردارد. مردان و زنان قدیم روستا در توجیه نام نارنج قلعه ادعا می کردند که در بالای کوه در زمان قدیم دریچه ای وجود داشته که راه به درون قلعه ای در زیر کوه می برده و درون آن قلعه پر از طلا و جواهر بوده و به همین دلیل نام نارنج را بر خود داشته است. برای این ادعا شواهدی هم وجود دارد، از جمله اینکه بالای کوه به جای اینکه حالت محدب داشته باشد مقعر است و بیشتر به یک گودال می ماند تا یک تپه. از طرفی ساختار کوههای سربندان به صورت رشته ای و به هم پیوسته می باشد در حالی که این دو کوه جدای از کوههای دیگر قرار گرفته اند و ساختمان آن با شیب بسیار ملایمی که دارد تصور دست ساز بودن آن را به ذهن متبادر می سازد. نارنج قلعه سربندان هم در گذشته یک پایگاه مهم و استراتژیک در سر راه جاده ابریشم و یک برجک دیدبانی برای سرزمین های وسیع پایین دست بوده است. بطوریکه هم اکنون که انسان بر فراز آن قرار می گیرد از حدود شهر آبسرد در سمت غرب تا كوه صنم در شرق و تمام زمینهای هموار پایین دست زیر نظر بوده و همچنین بر ارتفاعات جنوبی منطقه دماوند که مشرف به ایوانکی و گرمسار است نیز اشراف دارد. این قلعه در گذشته به عنوان یک قلعه استقراری نیز مورد استفاده قرار می گرفته است و راه پله ها و دالانهای زیر زمینی مخفی راه ورود به قلعه بوده - اند و برای رفت و آمد سربازان و ساکنان قلعه استفاده می شدند. می توان حدس زد آب این قلعه از چشمه های اطراف یا شاید رودخانه اصلی سربندان که از بالادست (حدود “دوآب، انشعابی از رودخانه گرفته شده و توسط لوله های سفالین به قلعه منتقل می شده) تامین می شده است. این قلعه از لحاظ استراتژیک و نظامی یکی از مهمترین قلعه های منطقه دماوند بوده و می توان گفت که مقر فرمانده بزرگ و دلیر ایرانی “جابان" بوده است. بدون شک این قلعه در ادوار بعد از اسلام نیز مورد استفاده نظامی قرار می گرفته است و تا دوران اخیر (دوران افشاریه و حتی اوایل قاجاریه) مورد استفاده بوده است و سفالهایی مربوط به دوران صفویه نیز در اطراف آن یافت شده است و حتی به جرات می توان گفت که رد پای اسماعیلیان (فرقه باطنيه) را نیز می توان در آن یافت. با همه این اوصاف میتوان نقاط دیدنی این منطقه را طبیعت زیبا و آبا و هوای مناسب آن معرفی نمود و در حقیقت اکوتوریسم در این منطقه، از بیشترین اهمیت برخوردار است.

باغ شاه سربندان به علت آب و هوای خوشی که دارد از دوران قدیم همواره مورد توجه بوده است و افراد زیادی بخصوص از سلاطین و شاهان را بسوی خود جذب کرده است. یکی دیگر از مکانهایی که اینجا به ذکر آن می پردازیم باغشاه سربندان است. باغشاه سربندان زمین و باغی بوده که در جنوب روستای سربندان واقع بوده است که در زمان گذشته دارای باغ و عمارتی بوده است که منسوب به مان آغامحمدخان و یا حتی قبل از آن مربوط به دوران زندیه می باشد. این مکان بعنوان اقامتگاه تابستانی شاهان به حساب می آمده، بطوریکه نقل شده شاه هنگام شکار در آن ساکن می شده است.

هم اکنون بقایایی از این عمارت و باغهای اطراف آن و حوضها و آب نماهای این بنای تاریخی موجود نیست و متاسفانه بعلت عدم نگهداری این بنا به ويرانهای تبدیل شده بود که آن هم در سالهای اخیر بکلی تخریب شده و به زمین های کشاورزی و باغ تبدیل شده است و آثاری از آن بر جای نمانده است. اکنون، تنها سه درخت قدیمی در این محوطه موجود است که گمان می رود زمان کاشت آنها به دوران ساخت عمارت ذکر شده برگردد که این درختان در منطقه به درخت آقا سید تقی معروف است.

رودها رود سربندان از رشته کوه زرین کوه در ارتفاع ۳۹۰۰ متری سرچشمه می گیرد. آب این رودخانه دائمی است و بر حسب فصل های مختلف سال میزان آب آن متفاوت است. آب و هوای روستای سربندان متاثر از عوامل طبیعی و موقعیت جغرافیای آن است. قرار گرفتن روستا بر دامنه های جنوبی البرز بارندگی را در آن پایین آورده و زمستانهای سرد همراه با برف را به آن داده است.

راهدارخانه سربندان

"راهدرخانه" نام دره ای است در میان رشته کوههای جنوبی روستای سربندان در جنوب سربندان رشته کوهی قرار دارد که مانند دیواری ممتد از غرب به شرق کشیده شده است که سرزمینهای شمالی را از بخش های جنوبی مجزا می کند، این دره چون شکافی عظیم در میان این دیوار مسیر ارتباطی دو طرف این رشته کوه است. این دره در گذشته مسیر حرکت مسافران و کاروانهایی بوده که قصد داشتند از مناطق جنوبی به شمالی و بلعکس عبور کنند. نقل است که هنگام مهاجرت امام رضا عليه السلام از مدینه به طوس به دستور مامون عباسی، کاروان همراه آن حضرت پس از عبور از مناطق جنوبی، غربی و مرکزی ایران به نواحی غربی قومس (استان سمنان کنونی، محدوده ایوانکی و . ) رسید و از این دره عبور کرده و وارد سرزمین های شمالی تر که همین ناحیه مربوط به سربندان می باشد شده اند و سپس از آنجا تا طوس ادامه مسیر داده اند. در این دره چشمه ای جاری است با نام چشمه امام رضا (ع) که خود گواهی بر صحت این مدعا که در گذشته مردم به عنوان تبرک و یا شفای بیماری به آنجا رفته و از آب آن می نوشیده اند. در ارتفاعات اطراف این دره بقایای یک دژ باستانی وجود دارد که مشخص نیست مربوط به کدام دوره تاریخی می باشد، ولی می توان حدس زد که مربوط به دوران پیش از اسلام بوده که تا دوران اسلامی و بخصوص زمان اسماعیلیه مورد استفاده قرار می گرفته است. د سنگر رستم قلعه ای است در خاوری ترین نقطه سربندان بر بلندای کوهی مشرف به روستای سیدآباد به نام سنگر رستم. از این قلعه جز آثار دیوارها چیز زیادی باقی نمانده است. دیوار این قلعه، سنگی و از سنگهای تراش خورده سرخ رنگی است که از حوالی قلعه جمع آوری شده و روی هم قرار گرفته است. بین این سنگها ملاط وجود ندارد و بعلت بزرگ بودن سنگها روی هم بند شده اند.

طبیعت روستای سربندان

اینکه ارتفاع این دیوارها در گذشته چقدر بوده مشخص نیست زیرا اکنون به علت فرسایش و ریختن تخته سنگها از روی هم از ارتفاع آن کاسته شده و ارتفاع کنونی آنها کمی بیش از یک متر است. درب ورودی این قلعه از سمت مشرق می باشد که عرض آن كم و به اندازه عبور یک نفر است. روی دیوار این قلعه پنجره های کوچکی تعبیه شده است که احتمالا از آن برای تیراندازی به سمت دشمنان استفاده می شده است. مساحت این قلعه کم و چیزی در حدود پانزده تا بیست متر مربع می باشد و از آنجایی که مساحت این قلعه زیاد نیست بیشتر جنبه دیدبانی داشته است تا استقراری. زمان ساخت آن نیز دقیقا مشخص نیست و شاید در دوران دیگر مورد تعمیر قرار گرفته فاصله میان قله ها یا دره ها باشد ولی احتمالا در دوران قبل از اسلام مورد استفاده بوده و در دوران پس از اسلام نیز مانند دوران سلجوقی و حتی پس از آن نیز توسط افراد و دسته های مختلف مورد استفاده بوده است.

گزارش برنامه صعود به قله سر استخر یا قله طلوع به ارتفاع تقریبی ۳۲۰۵ متر

پس از تجمع در نقطه ای در شرق تهران، در ساعت ۵٫۳۰ صبح روز جمعه به سمت جاده آبعلی حرکت کردیم.

در ساعت ۶٫۳۰ به کنار راهدارخانه آبعلی رسیدیم.

راهدارخانه آبعلی و محل پارک ماشین ها

توضیح آنکه راهدارخانه آبعلی قبل از پیست آبعلی (بعد از رستورانی به نام باغ بهشت ) می باشد.

ماشین ها را همانجا جلوی راهدارخانه آبعلی پارک کردیم.

پس از عبور از عرض جاده ، از دره کوچکی بالا رفتیم.

گزارش برنامه صعود به قله طلوع

راهی را با جهت غرب به شرق انتخاب کردیم که در چند نقطه جاده خاکی را قطع میکرد. (جاده ای که تا بالا امتداد می یابد).

با همین جهت خود را به یال اصلی با سمت جنوب به شمال و شمال شرق رساندیم.

محل صرف صبحانه در مسیر قله طلوع

قبل از رسیدن به یال اصلی سبزه زار مسطحی وجود دارد.

محل صرف صبحانه و نهار

در ساعت ۸٫۳۰ در این قسمت صبحانه را صرف کردیم.

یال صعود به قله شیب ملایمی دارد. آخرین شیب نه چندان طولانی زیر قله طلوع، شیب تندی دارد.

رسیدن به قله سراستخر یا طلوع

در ساعت ۱۰٫۴۰ به بلندترین نقطه قله می رسیم که جی پی اس عدد ۳۲۰۵ متر را نشان میدهد.

بلندترین نقطه با ارتفاع ۳۲۰۵ (به نظر میرسد تابلوی قله بایستی دراین قسمت نصب میشد)

شاخصه آن یک ستون باریک بتنی شکسته است.

پس از آن به نقطه ای پایین تر و واقع در شمال غرب قله اصلی رفتیم که تابلوی طلوع بر روی آن نصب شده است.

فاصله بین قله اول و دوم

از ساعت ۱۱ به مدت یک ربع در کنار تابلوی طلوع به عکاسی پرداختیم.

تابلوی قله طلوع در نقطه پایین تر

متاسفانه باد شدید و ریزگرد فراوان امکان استراحت بیشتری را از ما گرفت.

مسیر برگشت ما منطبق بر مسیر رفت بوده است.

در ساعت ۱۳ به همان چمنزار محل صرف صبحانه رسیدیم و نهار را صرف کردیم.

در ساعت ۱۴ به کنار ماشین ها رسیده و در ساعت ۱۵ برنامه در نقطه مبدا پایان یافت.

سایر توضیحات صعود به قله طلوع:

* در مسیر آب یافت نمیشود

*در سمت چپ ابتدای مسیر صعود ساختمان بزرگ ویلایی در دامنه کوه ساخته شده است.

*به علت وجود ریزگرد بی سابقه در هوا، بجز هاله ای بسیار محو از دماوند و گل زرد هیچ قله دیگری در هوای آفتابی دیده نمیشد.

ریزگرد شدید و هاله ای محو از قله زیبای دماوند

*در برگشت به ترافیک متداول عصر جمعه هراز برنخوردیم.

*قله دیگری هم – البته کوتاهتر-به نام لانه عقاب در شمال غرب این قله قرار دارد . گروهی کوهنورد از مجاورت دره گل زرد و امام زاده آن در حال صعود به آن بودند.

*مسیر های دیگری نیز برای صعود قله سراستخر یا طلوع وجود دارد که میتوان روبروی پیست آبعلی و شهرک برق را نام برد.

تابلوی قله طلوع

معرفی کوه ها و قله های استان کرمان

کوه هزار کوهی است در استان کرمان در بخش راین در جنوب این شهرستان قرار دارد و بلند ترین قله این استان میباشد ارتفاع آن با اندازه گیری دقیق به وسیله دستگاه های جی پی اس ۴۵۰۱ متر برآورد شده است.

کوه هزار به دلیل داشتن هزار نوع گیاه گوناگون ، هزار نامیده شده است و چهارمین کوه بزرگ ایران و مرتفع ترین قله جنوب کشور (بام جنوب ایران ) است هزار با مساحت ۹۰۰ کیلومتر مربع سرچشمه رودخانه هایی چون هلیل رود و تهرود میباشد

مرتفع ترین مناطق مسکونی ایران روستاهای باب زنگی و اردیکان با ارتفاع بیش از ۳۳۰۰ متر در کوه هزار قرار دارد

این کوه در ۱۰۰ کیلومتری جنوب کرمان قرار دارد

ارتفاع کوه هزار در منطقه راین کرمان از مرکز زمین حدود ۱۲۰۰ متر بیشتر از ارتفاع کوه دماوند از مرکز زمین است به عبارتی میتوان گفت کوه هزار کمترین شتاب جاذبه در ایران را دارد و بیشترین ارتفاع را از مرکز زمین تا قله در کشور را داراست

معادله ثقل کوه هزار به ثبت بین المللی رسیده است

مسیر های صعود : مسیر میرشادی – مسیر اردیکان – مسیر باب زنگی – مسیر زر رود

دارای جانپناه بتنی در ارتفاع ۳۱۰۰ متری و دارای چشمه دائمی تا این ارتفاع میباشد. در فصول گرم سال از این نقطه تا قله منبع آبی ندارد. بهترین فصل صعود از اواخر اردیبهشت تا اوایل آبان ماه میباشد. صعود در فصل زمستان مستلزم داشتن تجهیزات زمستانی کامل و برفکوبی بسیار سنگینی دارد.

مختصات قله هزار

لاله زار :

کوه لاله زار واقع در شمال بافت کوهی است گرانیتی. قله کوه لاله زار با ارتفاع ۴۳۵۱ متر ثبت شده است دومین قله استان کرمان از نظر ارتفاع میباشد . می توان از مسیر های مختلفی قله را صعود کرد، اما بهترین مسیر بخش لاله زار، سد خاکی، دهانه آرتی، دره لاله زار و تخت عبدالبیگی است.
مسیرهای صعود عبارتند از: ۱) مسیر دهانه آرتی لاله زار، ۲) مسیر گردو درکار رابر، ۳) مسیر دره عشق آباد رابر، ۴) مسیر کویر دارس آباد رابر.
رشته کوه لاله زار در جنوب استان کرمان قرار گرفته و با زمستانهای سرد و پر برف و تابستانهای سرسبز و پرآب یکی از شگفتیهای جغرافیای جنوب شرقی ایران است.
معمولترین مسیر صعود دهانه آرتی است و تا ارتفاع ۴۰۰۰ متری چشمه های آب شما را بدرقه میکنند.مناسبترین فصل صعود تابستان میباشد و در زمستان همچون کوه هزار صعود بسیار سنگین و تجهیزات کامل زمستانی را میطلبد

مختصات قله لاله زار

کوه شاه :

در منطقه لاله زار واقع گشته و با ارتفاع ۴۳۴۹ متر سومین قله بلند استان کرمان است

مسیرهای صعود : مسیر تلخه چار – مسیر هرارون – مسیر کیسکان – مسیر دهانه آرتی . همچون برادر خود (لاله زار) داری طبیعتی فوق العاده و صعود آن بسیار شبیه قله لاله زار است. صعود مشترک کوهنوردان سراسر کشور به این کوه در سال ۱۳۹۲ از بزرگترین صعودهای مشترک کوهنوردان ایران بوده است

مختصات قله کوه شاه

کوه پلوار :

قله پلوار (تنپ) در حدود ۴۵ کیلومتری کرمان واقع است. این قله با ارتفاع ۴۲۳۳ متر بلندترین قله رشته کوه پلوار میباشد
این رشته کوه به طول یکصدوپنجاه کیلومتر از دره درختنگان کوهپایه اغاز شده و در هوالی ابارق بم خاتمه میابد
نمای این قله در جبهه شرقی از روستای جوشان ، به دلیل شباهت بسیار زیاد به قله دماوند در میان کوهنوردان کرمانی به دماوند کرمان مشهور شده است
مسیر صعود : کرمان – ماهان – روستای دربر. کوه پلوار که بلندترین عضو از رشته کوه پلوار است از لحاظ فنی و صعود جزو فنی ترین کوههای کرمان میباشد.دره های عمیق ، ستیغهای بلند ، مسیرهای تراورسی تند و خط الراس مشهورش یک صعود به یاد ماندنی را در خاطره خواهد گذاشت. بهترین فصل صعود از اردیبهشت تا مهرماه است و در فصول سرد نیازمند تجهیزات کامل زمستانی و داشتن طناب و ابزار حمایت است.

مختصات قله پلوار

کوه جوپار
قله سه شاخ بزرگ :

به ارتفاع ۴۱۳۵ متر. رشته کوه جوپار مشهورترین و فنی ترین رشته کوه کرمان میباشد. قلل سه شاخ بزرگ و بلوچی از فنی ترین قلل کرمان و ایران میباشند. خط الراس بلند جوپار با طولی معادل ۲۲ کیلومتر به جرات میتوان گفت سخت ترین و فنی ترین خط الراس ایران است. ابهت این کوه با پوشش برف و زوایای تند و مثلثی قلل آن لقب آلپ ایران را به او داده است . مسیر صعود : بزرگراه هفت باغ – دهنانه قناغستان . کوه جوپار به لحاظ تنوع بافت جغرافیایی و پوشش گیاهی نیازمند چابکی بسیار در حرکت و صعود است. جانپناه فلزی آن در ارتفاع ۳۱۰۰ متری واقع شده و تنها چشمه دائمی جوپار در نزدیکی این مکان است. مسیر صعود سنگین و بارها نیاز به حمایت دارد. بهترین فصل صعود اواخر اردیبهشت تا اواخر مهرماه است. صعود زمستانی این کوه نیازمند تجربه و دانش بالای کوهنوردی و داشتن تجهیزات کامل زمستانیست . لازم به ذکر است که گروه های معدودی توانسته اند در فصل زمستان به قلل شاخص جوپار بدلیل سختی فوق العاده مسیر صعود کنند. گفتنیها در مورد کوه جوپار بسیار است اما باید از نزدیک با آن روبرو شد.

مختصات قله سه شاخ

قله بلوچی :

دومین قله شاخص رشته کوه جوپار به ارتفاع ۴۱۰۰ متر است که مسیر صعود آن تا جانپناه مشابه سه شاخ بوده اما از جانپناه تغییر میکند.مسیر آن مشابه سه شاخ بزرگ بوده با این تفاوت که مسافت کمتر اما شیب بیشتر و سنگنوردی طبیعی بیشتری را میطلبد. قله بلوچی در ضلع شرقی رشته کوه جوپار قرار گرفته و از شهر کرمان قابل رویت است . زیبایی و شکوه این کوه در مسیر شهر ماهان فوق العاده است.

مختصات قله بلوچی

قله گلچین :

دومین قله مرتفع از رشته کوه پلوار است به ارتفاع ۴۰۹۶ متر مسیر صعود : روستای سه کنج – دره سه کنج. بهترین فصل صعود از خرداد تا شهریور است.مسیر کوه به صورت سنگلاخی و یالهای منتهی به قله مستلزم دست به سنگ شدن است. به لحاظ وجود رودخانه و آبشارهای دائمی در دره سه کنج و سردسیر بودن منطقه عبور از آنها در فصول سرد سال مشکل و صعود زمستانی این کوه را دشوار میسازد
مختصات :

مختصات قله گلچین

قله کیل جلال :

در غربی ترین نقطه رشته کوه جوپار قرار گرفته با ارتفاع ۴۰۵۰ متر . مسیر صعود تا نیمه راه مشابه صعود سه شاخ بوده و همانند دیگر قلل جوپار نیازمند استقامت خوب و بالاست.

مختصات قله کیل جلال

قله سرمشک (سرتشتک):

جزو قلل رشته کوه هزار با ارتفاع ۴۰۴۸ متر بوده. مسیر صعود : راین – روستای هنزا – بندر هنزا. این قله به لحاظ طبیعت فوق العاده زیبا بخصوص در فصول بهار و تابستان طعم شیرین صعود را دو چندان میکند . چمنزار فوق العاده زیبا که تا ارتفاع ۳۸۰۰ متری منطقه را سبز پوش کرده و چشمه های آب متعدد که اشکال منحصر بفردی را بوجود آورده اند. آسمانش پر ستاره و بسیار زیباست و بازتاب نورماه و ستارگان بر چشمه ها و چمنزار منطقه فوق العاده است.

مختصات قله سرمشک

قله کله ماری :

عضو دیگری از قلل شاخص رشته کوه لاله زار است با ارتفاع ۴۰۰۰ متر. مسیر صعود شهر لاله زار – دهانه آرتی . همچون دیگر قلل لاله زار دارای شیب ملایم با یالهای عریض و طبیعتی فوق العاده زیبا خصوصا در بهار و تابستان است . به راستی کوههای لاله زار را باید نجیب ترین کوههای کرمان نامید. طبیعت زیبا ، آب فراوان و در دسترس ، شیب ملایم و عدم نیاز به دست به سنگ شدن و ارتفاعات شاخص از مشخصه این کوههاست. البته در نیمه دوم سال برف فوق العاده سنگین این کوهها کمی از نجابت آنها میکاهد…!

چکاد دماوند

کوه دماوند کوهی در شمال ایران است که بلندترین کوه ایران، خاورمیانه و بلندترین قلۀ آتشفشانی آسیا است. دماوند در پاره مرکزی رشته کوه البرز در جنوب دریای مازندرین جای دارد. از دیدگاه تقسیمات کشوری، در بخش لاریجان شهرستان آمل دراستان مازندران قرار دارد. به هنگام صاف و آفتابی بودن هوا، از شهرهای تهران، ورامین، قم و همچنین کرانه های دریای خزرقابل رؤیت است. کوه دماوند در سیزدهم تیرماه سال 1387 به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت در شمار مناطق چهارگانۀ ارزشمند از نظر حفاظت محیط « اثر طبیعی ملی » شد. همچنین کوه دماوند از سال 1381 به عنوان زیست قرار گرفته است.
ارتفاع نسبی دماوند، که با اندازه گیری ارتفاع قله نسبت به پست ترین دره بین این قله و نزدیکترین قله مرتفع تر تعیین می شود. 5661 متر است که دماوند را در درۀ دوازدهم بلندترین قله های دنیا از نظر ارتفاع نسبی قرار می دهد. این قله در 26کیلومتر شمال غربی شهر دماوند، 62 کیلومتری جنوب غرب آمل و 69 کیلومتری شمال شرقی تهران واقع شده است.
رودخانه های پیرامون آن: رودخانۀ تینه در شمال، رودخانۀ هزار در جنوب و شرق و رودخانۀ لار در غرب این کوه واقع شده اند. رودخانه لار و دیو آسیاب در غرب و رود پنج او (پنج آب) در شرق کوه دماوند جاری است.
قله دماوند در مرکز رشته کوه البرز و در ناحیه موسوم به البرز مرکزی واقع شده است. دماوند یک کوه آتشفشانی مطبق و نیمه فعال است که عمدتاً در دوران چهارم زمین شناسی موسوم به دوران هولوسین تشکیل شده و عمر آن با استفاده از روش کربن 14 حداقل 38500 سال تخمین زده شده است. وجود چندین چشمۀ گوگردی و چشمه های آب گرم از شواهد نیمه فعال بودن این آتشفشان است. بیشترین و عمده ترین فعالیت آتشفشانی این کوه که باعث شکل گیری آن شده در حدود 10000 سال قبل روی داده است.
قطر دهانه این آتشفشان در حدود 600 متر است که دریاچه ای از یخ آن را پوشانده است و دودخانه هایی در اطراف آن وجود دارد.
همچنین نشانه هایی از وجود دهانه های قدیمی و کاسه های آتشفشانی در پهلوهای جنوبی و شمالی کوه ملاحظه می شود که قطر کاسه شمالی به 9 کیلومتر می رسد.

مسیرهاي اصلی صعود

برای رسیدن به قله دماوند، مسیرهای مختلفی وجود دارند که شناخته شد هترین آ نها این جبهه ها هستند:

مسیر صعود این جبهه از میان دو یخچال سیوله (سمت راست) و دوبی سل (سمت چپ) صورت می گیرد. مسیر شمالی از سنگ بزرگ واقع در جنوب غربی روستای ناندل شروع می شود. این مسیر دو جانپناه در ارتفاع های 4000 متر معروف به جانپناه ( 4000 ) و 4700 متر(معروف به جانپناه 5000 ) دارد. ابتدای مسیر دشت ناندل است و مسیر قبل و بعد از جانپناه 5000 با دست به سنگ همراه است. این مسیر به غیر از گوسفند سرای ابتدایی آب آشامیدنی ندارد و در قسمتهای پایانی شیب زیادی دارد که منجر به سنگینی کوله و سختی صعود است.

مسیر شمال شرقی به نسبت مسیرهای دیگر طولانی تر است. این مسیر از روستای حاجی دلا در شمال قله آغاز می شود و پس از عبور از گوسفند سرا و دشت چمن به جانپناه تخت فریدون می رسد و پس از جانپناه تخت فریدون با تراورس یخچال عروسکا در انتهای مسیر با یال شمالی یکی می شود و به قله می انجامد. برگشت از مسیر شمال شرقی معمولاً به علت وجود شن اسکی بزرگ از سمت روستای گزنه و منطقه استله سر انجام می گیرد.

مسیر غربی از پارکینگ در ارتفاع حدود 3400 مترآغاز می شود و پس از حدود 3 ساعت کوهپیمایی به پناهگاه سیمرغ می رسد و با ادامه مسیر برروی یال غربی به قله منتهی می شود. در پناهگاه سیمرغ آب وجود دارد و شیب انتهای مسیر غربی به نسبت زیاد است.

سمت جنوب شرقی کوه. پلور، رینه، گوسفند سرا و بارگاه سوم در این مسیر قرار می گیرند. رایج ترین و پر تردد ترین مسیر صعود به دماوند مسیر جنوبی است. کوهپیمایی این مسیر از مکانی موسوم به دوراهی آغاز می شود که در آن راه حاکی به سمت کسجد از مسیرآسفالت بین پلور و رینه جدا می شود. پس از عبور از مسجد و گوسفند سرا به بارگاه سوم می رسد و پس از آن با صعود از یال مستقیم جنوبی وعبور از کنار آبشار یخی به تپه گوگردی و در ننهایت قله می انجامد. پاکوب های این مسیر به علت تردد بالا بسیار واضح و همچنین درگیری باسنگ در این مسیر وجود ندارد.
آسان ترین این مسیرها جبهه جنوبی و سخت ترین آنها جبهه شمالی است. سه جبهه شمالی، جنوبی و شمال شرقی در نزدیکی روستاها قرار گرفته اند و همچنین همگی دارای جان پناه در میان راه هستند. در مسیر جنوبی، آبشاری وجود دارد که همه سال یخ زده است و تنها درتابستان های بسیار گرم، جاری می شود که به همین دلیل به آن آبشار یخی گفته می شود. این آبشار با قرار داشتن در ارتفاع 5100 متری، از نظرارتفاع از سطح دریا مرتفع ترین آبشار خاورمیانه است.

در ادامه به شرح کامل مسیرهای صعود خواهیم پرداخت

چکاد دماوند رخ شمالی

قله دماوند از مسیر شمالی پر شیب ترین و سخت ترین مسیر از میان مسیرهای چهارگانه اصلی دماوند است. صعود به قله دماوند از جبهه شمالی معمولا در قالب یک برنامه دو یا دو و نیم روزه توسط گروهها صورت می گیرد بدین صورت که روز اول شبانه و یا صبح اول وقت از تهران به سمت ناندل حرکت کرده و تا قبل از ظهر خود را با نیسان به پای سنگ استراحت در ارتفاع ۲۹۰۰ متر می رسانند. از اینجا کوله ها را به قاطر چی ها که از قبل در روستا هماهنگ کرده اند سپرده تا به جانپناه اول (جانپناه ۴ هزار) یا تا زیر جانپناه دوم (جانپناه ۵ هزار) (یعنی تا ارتفاع حدود ۴۴۰۰ متر، نیم ساعت مانده به جانپناه) برساند که معمولا تا جانپناه دوم بیشتر متداول است بخاطر اینکه روز دوم زمان بیشتری برای صعود و فرود داشته باشند. کوهپیمایی از نقطه شروع تا جانپناه اول به طور متوسط حدود ۵ ساعت و از آنجا تا جانپناه دوم حدود ۲.۵ ساعت و از جانپناه دوم تا قله حدود ۶ ساعت زمان می برد.

تصاویر قله دماوند

• جبههٔ شمالی؛ مسیر صعود این جبهه از میان دو یخچال سیوله (سمت راست) و دوبی سل (سمت چپ) صورت می‌گیرد. مسیر شمالی از سنگ بزرگ واقع در جنوب غربی روستای ناندل شروع می‌شود. این مسیر دو جان‌پناه در ارتفاع‌های ۴۰۰۰ متر معروف به جان‌پناه۴۰۰۰)) و ۴۷۰۰ متر (معروف به جان‌پناه ۵۰۰۰) دارد. ابتدای مسیر دشت ناندل است و مسیر قبل و بعد از جان‌پناه ۵۰۰۰ با دست به سنگ همراه است. این مسیر به غیر از گوسفند سرای ابتدایی آب آشامیدنی ندارد و در قسمت‌های پایانی شیب زیادی دارد که منجر به سنگینی کوله و سختی صعود است

• جان‌پناه فلزی ۴۰۰۰ که در سال ۱۳۶۰ و در ارتفاع ۴۰۰۰ متری یال

شمالی ساخته شده‌است.

• جان‌پناه فلزی ۵۰۰۰ که در ارتفاع ۴۶۳۰ متری یال شمالی ساخته شده‌است ولی معروف به جان‌پناه ۵۰۰۰ است.

مشخصات کلی

ارتفاع قله : ۵۶۰۹

ارتفاع پای کار: ۲۹۵۰

موقعیت جغرافیایی : استان مازندران، جاده هراز، روستای ناندل

مختصات قله : ۵۲٫۱۰۹۹۸۵ ، ۳۵٫۹۵۴۸۳۳

بهترین فصل صعود : تابستان -مرداد

وجه تسمیه : دماوند يا دنباوند مركب از دو جزء دم به معناي دمه و بخار و پسوند آوند. به معناي داراي دمه و دود و بخار.

پوشش گیاهی : سترن وحشی، قفقازی، رُز گردآلود، گز، علف بره، چمن آراراتی، چمن گندمی آسیای مرکزی، جاروی علفی بامی، علف قرمز، جو چمنزار، ملیکای بی زبانک، علف صورتی، چاودار هراتی، شبه یولاف شکننده، ریش سنبل، خشخاش طناز، شکرتیغال و شکرتیغال مشهدی، چون جاشیر، سریش و در جاهای مرطوب زبان طلا، پیرسنبل، قدومهٔ پرشاخه، جعفری فرنگی معطر، بادرنجبویهٔ دنایی، خاکشیر تلخ کوتوله، گل بی مرگ طلایی، پنجه برگ نقره گون و….

گوناگونی جانوری : روباه ، شغال ،سگ ، گرگ ، خرس ،خرگوش ، قوچ ، میش و …

وضعیت آب و هوای قله : مشاهده در سایت هواکوه

رشته کوه :البرز مرکزی

چکاد دماوند از جنوبی

مسیر جنوبی تقریباً ساده‌ترین مسیر برای صعود به قله دماوند است. برای صعود از این مسیر ابتدا باید به روستای پلور بروید. سپس جاده‌ی لار را در پیش می‌گیرید و پس از آن به سمت رینه خواهید رفت. در میانه‌ راه رینه تابلویی کوچک می‌بینید که مسیر صعود به سمت شمال را به شما نشان می‌دهد. یه این مکان پارکینگ جنوبی گفته می‌شود و در آن لندرورهایی قرار دارند که مسافران را تا مسجد صاحب‌الزمان در ارتفاع ۳۰۰۰ می‌رسانند. این مسیر ۵/۳ کیلومتر طول دارد و پیمایش آن حداکثر ۳ ساعت زمان می‌برد. شاید در نگاه اول استفاده از لندرورها راحت و همراه با صرفه جویی در زمان باشد. اما این مسیر نه تنها بسیار زیبا و دلفریب است و سرتاسر آن بوی گیاهان کوهی و در صدر آن‌ها آویشن می‌آید. همچنین با پیمودن این مسیر با پای پیاده، آسیب‌های لاستیک لندرور و نیسان بر طبیعت بسیار کاهش می‌یابد.

• جبههٔ جنوبی؛ از سمت جنوب شرقی کوه. پلور، رینه، گوسفندسرا و فاصله میان قله ها یا دره ها بارگاه سوم در این مسیر قرار می‌گیرند. رایج‌ترین و پرترددترین مسیر صعود به دماوند مسیر جنوبی است. کوهپیمایی این مسیر از مکانی موسوم به دوراهی آغاز می‌شود که در آن راه خاکی به سمت مسجد، از مسیر آسفالت وصل‌کنندهٔ پلور و رینه جدا می‌شود. پس از عبور از مسجد و گوسفندسرا به بارگاه سوم می‌رسد و پس از آن با صعود از یال مستقیم جنوبی و عبور از کنار آبشار یخی به تپه گوگردی و در نهایت قله می‌انجامد. پاکوب‌های این مسیر به علت تردد بالا بسیار واضح و همچنین درگیری با سنگ در این مسیر وجود ندارد.

• مسجد صاحب الزمان که در سال ۱۳۷۱ و در ارتفاع ۳۰۰۰ متری یال جنوبی ساخته شده‌است.
• جان‌پناه بارگاه سوم (قدیم) که در سال ۱۳۴۶ و در ارتفاع ۴۲۰۰ جبهه جنوبی ساخته شده‌است. این پناهگاه به علت سقوط بهمن در زمستان سال ۱۳۵۱ از بین رفت و پس از یک سال، بنای سنگی جایگزین آن شد. در پیرامون آن مکان‌هایی برای چادر زدن آماده شده‌است.
• پناهگاه بارگاه سوم (جدید) که در سال ۱۳۸۷ و حدود ۵۰ متر بالای جان‌پناه قدیم (بارگاه سوم) در یال جنوبی ساخته شده‌است. این پناهگاه شامل اتاق‌های کمک‌های اولیه، انبار کوله، انبار عمومی، غذاخوری، آشپزخانه، ظرفشویی کوهنوردان، اتاق مدیریت، اتاق خواب عمومی، اتاق خواب اختصاصی و سرویس بهداشتی عمومی است

مشخصات کلی

ارتفاع قله : ۵۶۰۹

ارتفاع پای کار: ۳۰۰۰

موقعیت جغرافیایی :. پلور، رینه، گوسفندسرا و بارگاه سوم

مختصات قله : ۵۲٫۱۰۹۹۸۵ ، ۳۵٫۹۵۴۸۳۳

بهترین فصل صعود : تابستان -مرداد

وجه تسمیه : دماوند يا دنباوند مركب از دو جزء دم به معناي دمه و بخار و پسوند آوند. به معناي داراي دمه و دود و بخار.

پوشش گیاهی : سترن وحشی، قفقازی، رُز گردآلود، گز، علف بره، چمن آراراتی، چمن گندمی آسیای مرکزی، جاروی علفی بامی، علف قرمز، جو چمنزار، ملیکای بی زبانک، علف صورتی، چاودار هراتی، شبه یولاف شکننده، ریش سنبل، خشخاش طناز، شکرتیغال و شکرتیغال مشهدی، چون جاشیر، سریش و در جاهای مرطوب زبان طلا، پیرسنبل، قدومهٔ پرشاخه، جعفری فرنگی معطر، بادرنجبویهٔ دنایی، خاکشیر تلخ کوتوله، گل بی مرگ طلایی، پنجه برگ نقره گون و….

گوناگونی جانوری : روباه ، شغال ،سگ ، گرگ ، خرس ،خرگوش ، قوچ ، میش و …

وضعیت آب و هوای قله : مشاهده در سایت هواکوه

رشته کوه :البرز مرکزی

چکاد دماوند از رخ غربی

قله دماوند در استان مازندران- شهرستان آمل – بخش لاریجان- دهستان بالا لاریجان واقع شده است.این قله بلندترین قله استان مازندران است..در جنوب شرق این قله روستای رینه ودر جنوب غرب آن شهرپلوردرشرق آن روستای گزنک ودر شمال شرق آن روستای ناندل ودر غرب آن دریاچه لارقرار دارد

مشخصات کلی

ارتفاع قله : ۵۶۰۹

ارتفاع پای کار: ۳۴۰۰

موقعیت جغرافیایی : استان مازندران، شهر پلور

مختصات قله : ۵۲٫۱۰۹۹۸۵ ، ۳۵٫۹۵۴۸۳۳

بهترین فصل صعود : تابستان -مرداد

وجه تسمیه : دماوند يا دنباوند مركب از دو جزء دم به معناي دمه و بخار و پسوند آوند. به معناي داراي دمه و دود و بخار.

پوشش گیاهی : سترن وحشی، قفقازی، رُز گردآلود، گز، علف بره، چمن آراراتی، چمن گندمی آسیای مرکزی، جاروی علفی بامی، علف قرمز، جو چمنزار، ملیکای بی زبانک، علف صورتی، چاودار هراتی، شبه یولاف شکننده، ریش سنبل، خشخاش طناز، شکرتیغال و شکرتیغال مشهدی، چون جاشیر، سریش و در جاهای مرطوب زبان طلا، پیرسنبل، قدومهٔ پرشاخه، جعفری فرنگی معطر، بادرنجبویهٔ دنایی، خاکشیر تلخ کوتوله، گل بی مرگ طلایی، پنجه برگ نقره گون و….

گوناگونی جانوری : روباه ، شغال ،سگ ، گرگ ، خرس ،خرگوش ، قوچ ، میش و …

وضعیت آب و هوای قله : مشاهده در سایت هواکوه

رشته کوه :البرز مرکزی

چکاد دماوند از رخ شمال شرقی

این مسیرقله دماوند(جبهه شمال شرقی) نسبت به مسیرهای دیگر به مراتب طولانی تر است. از روستای حاجی دلا در شمال قله اغاز می شود و پس از عبور از دشت به جان پناه تخت فریدون می رسد پس از ان با یخچال عروسکا و در نهایت با یال شمال یکی می شود و به قله می رسد. همچنین برگشت از مسیر شمال شرقی به علت وجود شن اسکی بزرگ از سمت روستای گزنه و منطقه استله انجام می شود.