نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی

• صندوق قابل معامله در بورس یا ETF: برای خرید و فروش واحدهای این نوع صندوق‌ها لازم است کد بورسی و کد معاملاتی داشته باشید. با مراجعه به سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها و جست‌وجوی نماد صندوق، می‌توانید نسبت به خرید صندوق‌های ETF اقدام کنید.
• صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال: برای خرید واحد‌های این نوع صندوق‌ها نیازی به داشتن کد معاملاتی نیست و باید به صورت آنلاین به سامانه مخصوص صندوق مراجعه کنید. در بعضی از موارد نیز مراجعه حضوری ضرورت دارد.

آشنایی با صندوق های سرمایه گذاری

یکی از مهم‌ترین روش‌های مدیریت دارایی‌ها در بورس، استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. جایی که تیمی از تحلیلگران حرفه‌ای بازار، سبدی متنوع از دارایی‌های مختلف برای شما تشکیل می‌دهند و ریسک کاهش سرمایه در بورس را به کمترین حد ممکن می رسانند. مجموعه آگاه از سال 1387 به ارائه خدمات مدیریت دارایی در بورس می‌پردازد و مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری متعددی را در این بازار برعهده دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به پربازده‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری کشور اشاره کرد.

صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟

صندوق سرمایه‌گذاری نهادی مالی به شمار می‌رود که دارایی سرمایه‌گذاران بورس را جمع‌آوری و آن را در سبدی متنوع از دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کند. کاهش ریسک، تنوع، مدیریت حرفه‌ای و نقدشوندگی بالا از مهم‌ترین مزایای این صندوق‌ها به شمار می‌روند.

انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری انواع مختلفی دارند که در ادامه به مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت بین 70 تا 90 درصد سرمایه مشتریان خود را در اوراق کم ریسک سرمایه‌گذاری می‌کنند. سود این صندوق‌ها، ثابت و بیشتر از سپرده‌های بانکی است.

صندوق‌های سهامی 70 تا 90 درصد دارایی مشتریان خود را در سهام شرکت‌های بورسی سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها ریسک بالاتری دارند اما سود آن‌ها به ویژه در بلندمدت بسیار بیشتر است.

دارایی صندوق‌های مختلط را ترکیبی از سهام شرکت‌های بورسی و اوراق با درآمد ثابت (بین ۴۰ تا ۶۰ درصد) تشکیل می‌دهد. این صندوق‌ها از نظر بازدهی و ریسک، حد میانی دو صندوق درآمد ثابت و سرمایه‌گذاری در سهام هستند.

حداقل ۷۰ درصد دارایی صندوق‌های طلا در گواهی سپرده کالایی سکه طلا و مابقی در اوراق مشتقه مبتنی بر طلا سرمایه‌گذاری می‌شود؛ بنابراین بازدهی این صندوق‌ها، مشابه بازدهی سکه طلا است.

نحوه خرید و فروش صندوق‌های سرمایه‌گذاری

• صندوق قابل معامله در بورس یا ETF: برای خرید و فروش واحدهای این نوع صندوق‌ها لازم است کد بورسی و کد معاملاتی داشته باشید. با مراجعه به سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها و جست‌وجوی نماد صندوق، می‌توانید نسبت به خرید صندوق‌های ETF اقدام کنید.
• صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال: برای خرید واحد‌های این نوع صندوق‌ها نیازی به داشتن کد معاملاتی نیست و باید به صورت آنلاین به سامانه مخصوص صندوق مراجعه کنید. در بعضی از موارد نیز مراجعه حضوری ضرورت دارد.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری آگاه

با هر هدف و رویایی که به بازار سرمایه قدم گذاشته باشید، صندوق‌های متنوع آگاه با ویژگی‌های مختلف شما را به این هدف نزدیک‌تر می‌کنند. این صندوق‌ها همواره در میان پربازده‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری کشور قرار داشته‌اند و با تیم مدیریت حرفه‌ای و با تجربه خود، فعالان بازار سرمایه را برای موفقیت هر چه بیشتر در این بازار همراهی خواهند کرد.

صندوق مشترک آگاه پربازده‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری کشور، اولین‌ صندوق این بازار هم به شمار می‌رود و از ابتدای تاسیس خود تاکنون توانسته بیش از 42000 درصد برای مشتریان خود بازدهی ایجاد کند. صندوق مشترک آگاه از نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام و مبتنی بر صدور و ابطال است و برای سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت بهترین گزینه محسوب می‌شود. راهنمای سرمایه گذاری در صندوق مشترک آگاه

صندوق هستی بخش آگاه صندوق هستی‌بخش آگاه از نوع صندوق‌های قابل معامله در بورس است و با نماد «آگاس» در بازار معامله می‌شود. این صندوق که به لحاظ عملکرد و بازدهی موفق به کسب نشان 5 ستاره بازار سرمایه شده است، پرطرفدارترین صندوق سرمایه‌گذاری سهامی قابل معامله در بورس ایران نیز به شمار می‌رود.

صندوق یاقوت آگاه یاقوت نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی از نوع صندوق‌های درآمد ثابت و ETF است که تجربه یک سرمایه‌گذاری کم ریسک و مطمئن را برای مشتریان بورس رقم می‌زند. این صندوق برای افرادی که ریسک‌پذیری کمی دارند، گزینه بسیار خوبی محسوب می‌شود. راهنمای سرمایه گذاری در صندوق یاقوت آگاه

صندوق زمرد آگاه زمرد، دیگر صندوق سهامی شرکت سبدگردان آگاه است که برخلاف بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، به مشتریان خود سود نقدی پرداخت می‌کند و به همین دلیل هم محبوبیت بسیار بالایی در میان فعالان بازار سرمایه به دست آورده است. راهنمای سرمایه گذاری در صندوق زمرد آگاه

صندوق همای آگاه همای آگاه، بهترین گزینه برای کسانی است که به دنبال سود ثابت ماهیانه در بورس هستند. همای از جمله صندوق‌های درآمد ثابت و قابل معامله بازار است، امنیت بالای سرمایه‌گذاری و بیشتر بودن سود این صندوق از سپرده‌های بانکی مهمترین مزایای صندوق همای آگاه به شمار می‌روند. راهنمای سرمایه گذاری در صندوق همای آگاه

صندوق زرین آگاه صندوق طلای زرین، دارایی مشتریان خود را در گواهی سپرده کالایی سکه و اوراق مشتقه مبتنی بر سکه طلا سرمایه‌گذاری می‌کند. زرین از نوع صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) است و واحدهای این صندوق با نماد «مثقال» در بازار معامله می‌شوند. راهنمای سرمایه گذاری در صندوق زرین آگاه

صندوق یکم نیکوکاری آگاه با صندوق یکم نیکوکاری آگاه، می‌توانید هم سود دریافت کنید و هم در امور خیریه مشارکت داشته باشید. این صندوق اولین صندوق نیکوکاری کشور به شمار می‌رود و از نوع صندوق‌های مختلط و مبتنی بر صدور و ابطال است. راهنمای سرمایه گذاری در صندوق یکم نیکوکاری آگاه

گواهی سپرده کالایی چیست؟

گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می گردد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج اصفهان، گواهی سپرده کالایی یک ابزار نوینی در بورس های کالایی دنیاست که در قالب این ابزار انبار هایی در بورس کالا پذیرش می شوند تا کالا وارد این انبار ها و در قبال آن قبض انبار صادر شود که این قبض انبار تبدیل به گواهی سپرده کالایی شده و قابلیت معامله به عنوان یک ورقه بهادار را در بازار سرمایه کشور پیدا کند.

هم اکنون در قالب گواهی سپرده کالایی کالاهایی نظیر سکه، زعفران، برنج، رطب، پسته، کشمش، زیره و سیمان در بورس کالا در حال معامله می باشند و میلگرد نیز به این لیست افزوده شده است.

معرفی گواهی سپرده میلگرد

در سال های گذشته خرید برخی محصولات از جمله میلگرد که از الزامات ساخت و ساز بود توسط حواله صورت می گرفت، به گونه ای که باید حواله از فروشنده خریداری می شد و در آینده محصول دریافت می گردید. در قالب همین حواله ساز و کار گواهی های سپرده کالایی بوجود آمده است.

بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار، گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌گردد.

لازم به ذکر است در فرآیند اجرایی سیاست قیمت تضمینی، پس از تودیع محصول از سوی کشاورز و یا مالک کالا به یکی از انبارهای پذیرش شده از سوی بورس کالای ایران، گواهی سپرده کالایی (قبض انبار) از سوی انبار دار، صادر شده و در اختیار کشاورز و یا مالک کالا قرار می گیرد . پس از صدور گواهی سپرده کالایی، کشاورز و یا مالک کالا می تواند با مراجعه به یکی از کارگزاران دارای مجوز معاملات در بورس کالای ایران و ارائه گواهی سپرده کالایی، درخواست فروش محصول خود را در بورس کالای ایران ارائه نماید. همچنین امکان تامین مالی و اخذ تسهیلات از نظام بانکی به پشتوانه گواهی کالایی صادرشده وجود دارد.

مزایای گواهی سپرده کالایی میلگرد

تسهیل فرآیند اخذ کد معاملاتی

تسهیل شرایط خرده فروشی کالا

امکان خرید انلاین گواهی سپرده بدون مراجعه یا ارائه سفارش به کارگزار

تفکیک مشتریان خرد از مشتریان عمده در بازار فیزیکی و بهبود فرآیند کشف نرخ

انجام معاملات به صورت قطعی با تسویه نقدی وجه معاملات در کوتاه ترین زمان ممکن

ارائه تضامین کمتر نسبت به بازار فیزیکی

نظارت مستقیم سازمان بورس و ایجاد بستری ایمن برای معاملات محصولات

عدم پرداخت هزینه انبارداری در مدت زمان تعیین شده در گواهی سپرده

ویژگی های مهم گواهی سپرده کالایی میلگرد

از دیگر ویژگی های گواهی های سپرده می توان به این موارد اشاره کرد که روز معاملاتی این اوراق در روزهای دوشنبه از ساعت ۱۲:۴۵ تا ۱۳:۳۰ به صورت حراج تک قیمتی است، مقدار خرید هر شخص به صورت حجم های ۲۵ تنی و از حداقل ۲۵ الی ۱۰۰ تن می باشد، صرفا با داشتن کد معاملاتی بورس(سهامداری) می توان به صورت آنلاین به معاملات این اوراق پرداخت، مدت زمان نگهداری محصول در انبار های مورد تایید بورس حداقل یک و حداکثر دو هفته می باشد و هر ورقه گواهی سپرده شامل یک کیلو گرم میلگرد فولادی آج ۴۰۰ سایز نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی ۱۸ است که پس از خرید و با توافق بین انباردار و مشتری امکان معاوضه آن با سایر سایز ها امکان پذیر می باشد.

چند نکته مهم دیگر

مبلغ قابل پرداخت برای خریدار شامل مبلغ محصول، ۹% ارزش افزوده و کارمزد است و نکته مهم دیگر اینکه با وجود معاملات این گواهی ها در بستر معاملات آنلاین ، خرید گواهی مورد نظر منوط به تحویل آن می باشد.

به گزارش موج؛ امروز ۲۹ آذر ماه برای اولین بار در ایران ، عرضه گواهی سپرده کالایی میلگرد در بورس انجام می شود.

کالاهای جدید در اتاق انتظار ورود به بازار گواهی سپرده کالایی

پیش‌نویس مربوط به رفع ابهام‌‌‌ مالیاتی گواهی سپرده کالایی، براساس قانون بودجه ۱۴۰۱ در سازمان امور مالیاتی تهیه شده و به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده و قرار است به‌زودی بخشنامه آن ابلاغ شود. به گفته مدیر بازارهای مالی بورس‌کالای ایران، براساس برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، به محض ابلاغ این بخشنامه، شاهد ورود دارایی‌های جدید و معاملات پیوسته گواهی سپرده کالایی محصولات مختلف خواهیم بود. به گزارش «کالاخبر»، مدیر بازارهای مالی بورس‌کالای ایران، با اشاره به معافیت‌های مالیاتی به‌عنوان یکی از موضوعات مهم در بحث گواهی سپرده کالایی پیوسته، گفت: روال‌‌‌ و فرآیندهای قانونی این موضوع انجام شده است؛ به‌طوری‌که پیش‌نویس مربوط به رفع ابهام‌‌‌های مالیاتی گواهی سپرده‌‌‌های کالایی در سازمان امور مالیاتی تهیه شده و به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده است که امیدواریم به‌زودی بخشنامه آن هم ابلاغ ‌‌‌شود.

به گفته جواد فلاح، با ابلاغ بخشنامه مزبور، باید برخی تغییرات نیز از سوی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در سامانه‌های معاملاتی گواهی سپرده کالایی ایجاد شود.

وی تصریح کرد: براساس رایزنی‌‌‌ها و برنامه‌ریزی صورت‌گرفته با شرکت‌های مختلف، قرار است به محض ابلاغ این بخشنامه و ایجاد زیرساخت سامانه‌‌‌ای توسط شرکت مدیریت فناوری بورس، معاملات پیوسته گواهی سپرده محصولات صنعتی، معدنی، پتروشیمی و فرآورده‌‌‌های نفتی راه‌اندازی شود.

مدیر بازارهای مالی بورس‌کالای ایران، یادآور شد: برخی شرکت‌ها که فرآیند پذیرش را گذرانده بودند، تمایل داشتند نمادشان پیش از ابلاغ بخشنامه و آغاز معاملات پیوسته گواهی سپرده این کالاها فعال شود و متقاضیان قادر به ورود به معاملات سنگ‌آهن تولیدی این شرکت‌ها باشند. فلاح گفت: افرادی که در این مدل اقدام به خرید سنگ‌آهن کنند، انبار سرمک متعهد شده که سنگ‌آهن آنان را با دریافت هزینه انبارداری نگهداری کند و نیازی نیست نظیر سیمان و شیشه حتما بعد از خرید، کالا را از انبار تحویل بگیرند. به گفته مدیر بازارهای مالی نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی بورس‌کالای ایران، مدل ایده‌آلی که بورس‌کالا به دنبال آن است، شروع معاملات کالاها در قالب گواهی سپرده کالایی به صورت پیوسته است که این همان روند مهم توسعه بورس‌کالا و استقرار نظام انبارداری مطلوب در سراسر کشور است.

فلاح تصریح کرد: در مدل یک‌بار معامله (ناپیوسته) که برای معامله محصولات سیمان، شیشه و میلگرد اعمال می‎شود، مانند بازار فیزیکی علاقه‌‌‌مندان که بیشتر با نگاه مصرف‌کننده هستند، در صورت تمایل به خرید می‌توانند خرید را انجام دهند و کالا را تحویل بگیرند. البته در خصوص سنگ‌آهن سرمک و کاتد مس شرکت ملی مس ایران، انباردار متعهد شده است که کالا را با دریافت هزینه انبارداری اعلام‌شده در اطلاعیه گشایش نماد تا سررسید نماد نگهداری کند.

وی در تشریح مزایای این شیوه معاملاتی گفت: مزیتی که معاملات گواهی سپرده یک‌بار معامله (ناپیوسته) سنگ‌‌‌آهن سرمک ایجاد می‌کند، این است که افراد نیازی به دریافت کد بورس کالایی ندارند و با همان کد سهامداری قادر به خرید هستند. مزیت دیگر این است که انبار مکلف است کالا را تا زمان سررسید نگهداری کند.

مدیر بازارهای مالی بورس‌کالا ادامه داد: مزیت دیگر این ابزار برای عرضه‌‌‌کننده، بحث تضامین است. در بازار فیزیکی بورس‌کالا عرضه‌کننده باید بیش از ۱۰۰‌درصد ارزش کالا را نزد اتاق پایاپای تضمین تودیع کند، در حالی که در روش گواهی سپرده کالایی به دلیل نظارت بورس بر وجود کالای عرضه‌شده در انبارها، طبق مصوبات شرکت سپرده‌‌‌گذاری مرکزی اوراق‌‌‌بهادار و تسویه وجوه، تضمین به ۲۰‌درصد ارزش ظرفیت انبار کاهش می‌‌‌یابد.

وی تاکید کرد: اگرچه ماهیت معاملات گواهی سپرده کالایی ناپیوسته در این مدل با معاملات در بازار فیزیکی متفاوت نیست؛ اما زمانی که به معاملات پیوسته تبدیل شود، مزایای خود را بیش از پیش نشان می‌دهد؛ چراکه معاملات ثانویه گواهی سپرده کالایی مزیت معافیت ۱۰۰درصدی مالیات بر درآمد را دارد، همچنین اوراق، قابل وثیقه‌گذاری نزد شبکه بانکی است؛ درنتیجه صاحب کالا قادر است به پشتوانه کالا تامین مالی انجام دهد. از سوی دیگر این امکان را فراهم می‌کند که افراد با نگاه سرمایه‌گذاری ورود کرده و در پرتفوی دارایی‌های خود روی کالا سرمایه‌گذاری کنند و از تغییرات قیمت منتفع شوند.

نخستین اوراق گواهی شمش طلا در بورس کالا منتشر شد

سازمان نوسازی معادن از نخستین گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا از سوی یک معدن طلا رونمایی کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از سازمان توسعه نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ( ایمیدرو ) رئیس هیأت عامل ایمیدرو در مراسم امضای قرارداد خزانه داری شمش طلا با یک بانک نیمه دولتی به منظور ارائه نخستین گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا، اظهار امیدواری کرد: ارائه گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا منجر به افزایش سرمایه گذاری مردمی در این بازار و همچنین جذب بخشی از نقدینگی شود.

وجیه الله جعفری عصر امروز در این مراسم تصریح کرد: در حال حاضر شمش معدن طلای واقع در آذربایجان غربی به عنوان پشتوانه انتشار گواهی سپرده طلا عرضه می‌شود اما مقرر شده معادن دیگر تولیدکننده شمش نیز با این روش، اقدام به عرضه طلای خود در بورس کالا کنند.

وی ابراز امیدواری کرد: سرمایه مردمی بیشتری برای خرید گواهی سپرده طلا جذب بورس کالا شود.

ذخایر طلا افزایش می‌یابد

معاون وزیر صنعت معدن و تجارت اشاره به برنامه اکتشاف ایمیدرو گفت: میزان ذخایر محتوی طلا در کشور حدود ۳۶۰ تن است اما به زودی و با مشخص شدن نتایج اکتشافات، ذخایر جدید طلا اعلام خواهد شد.

جعفری همچنین خبر داد: یک واحد جدید تولید شمش طلا به ظرفیت تولید حدود ۲۰۰ کیلوگرم در خراسان جنوبی در آستانه ورود به مدار تولید است.

وی تصریح کرد: ذخایر جدید در استان‌هایی همچون آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، مرکزی، اصفهان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار گرفته است که با برنامه‌های این سازمان، شاهد افزایش استخراج، تولید و فرآوری خواهیم شد.

توافقنامه سه جانبه بانک، بورس کالا و ایمیدرو

در این برنامه رضا دولت آبادی مدیر عامل یک بانک نیمه دولتی با یادآوری اینکه تاکنون تنها سکه طلا در بورس کالا عرضه شده است، گفت: این قرارداد فعالیت جدید و بزرگی است که با همکاری ایمیدرو و بورس کالا عملی شده است.

به گفته وی، در گام نخست ۲۵۰ کیلوگرم شمش -شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی طلا ی واقع در آذربایجان غربی در بورس کالا عرضه می‌شود که دارای عیار ۹۹۷ است.

دولت آبادی با تاکید بر اینکه وثیقه گذاری موضوعی مهم در ارائه تسهیلات بانکی است، تصریح کرد: تاکنون ساز و کاری برای دریافت گواهی سپرده طلا به عنوان وثیقه تعریف نشده بود، اما با امضای این قرارداد و اجرایی شدن معاملات «گواهی سپرده کالایی شمش طلا» می‌توان از آن گواهی به عنوان وثیقه نزد بانک استفاده کرد.

وی همچنین به نبود ریسک گواهی سپرده شمش طلا اشاره کرد و گفت: پیشتر ، مردم طلا را به صورت فیزیکی نگهداری می‌کردند که آن امر ریسک‌هایی به همراه داشت اما با روش کنونی نه تنها ریسکی ندارد که قدرت نقدشوندگی گواهی مربوطه، بالا و معادل ریالی آن به سرعت در اختیار خریدار قرار داده می‌شود.

مدیر عامل بانک ادامه داد: جذب نقدینگی در بورس و هدایت آن به سمت تولید و توسعه و نیز معافیت از پرداخت مالیات و عوارض از اثرات ابزار جدید بورس کالا به شمار می‌آید. به زودی استان‌های دیگر نیز امکان استفاده از این ابزار جدید مالی خواهند داشت.

سوابق شکل گیری گواهی سپرده شمش طلا

طبق این قرارداد امکان صدور گواهی سپرده کالایی شمش طلا حتی در مقادیر پایین نیز فراهم است. بر این اساس پس از قرار دادن شمش معدن طلای واقع در آذربایجان غربی نزد خزانه بانک مذکور و احراز هویت آنها، مورد پذیرش خزانه بانک قرار می‌گیرد و طی فرآیندی با همکاری بورس کالا، وارد سامانه گواهی سپرده کالایی و در نهایت تابلو بورس کالا می‌شود.

خریداران از یک دهم گرم می‌توانند گواهی سپرده طلا خریداری کنند و چنانچه میزان خرید به یک کیلوگرم برسد، خریدار قادر به دریافت شمش از خزانه داری این بانک خواهد شد. قدرت نقد شوندگی بالا، امنیت نگه داری، معافیت از پرداخت مالیات و عوارض، کارمزد پایین نسبت به بازار فیزیکی، شفافیت قیمت بر اساس عرضه و تقاضا و قابلیت دسترسی برای تمامی مردم از ویژگی‌های این اوراق است.

گشایش نفتی در راه است؟

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از رو به اتمام بودن فرآیند کارشناسی انتشار اوراق گواهی سپرده کالایی نفت‌خام خبر داد که می‌تواند به تغییر در مکانیزم فروش و همچنین تامین مالی گسترده صنعت نفت منتهی شود.

انتشار اوراق مبتنی بر نفت‌خام گشایش اقتصادی گسترده‌ای را پیش‌روی فروش و تامین مالی این صنعت قرار می‌دهد و می‌توان با تهیه گواهی سپرده، نفت‌خام خریداری کرد و آن را تحویل گرفت. گواهی سپرده، ابزار لازم برای سرمایه‌گذاری در معاملات نفت با احتساب نوسان قیمت‌های جهانی را در اختیار قرار می‌دهد.

گواهی سپرده کالایی به‌عنوان مادر ابزارهای مالی اخیرا مورد توجه شرکت ملی نفت ایران قرار گرفته و به احتمال قوی، شاهد معاملات گسترده نفت‌خام به کمک گواهی سپرده خواهیم بود؛ تصمیمی بسیار درست که می‌تواند به‌منزله انقلابی در تامین مالی و فروش صنعت نفت محسوب شود.

اخیرا مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در پاسخ به سوال خبرنگار «ایرنا» که عنوان کرده بود؛ آیا تصمیمی مبنی بر تغییر نحوه عرضه نفت‌خام در بورس انرژی در شرکت ملی نفت ایران وجود دارد، پاسخ داده بود: در شرکت ملی نفت ایران پیشنهاد مدل جدید فروش نفت را ارائه کردیم که فرآیند کارشناسی آن رو به اتمام است و آن هم انتشار اوراق مربوط به گواهی سپرده کالایی است که با انتشار این اوراق، بخش داخلی کشور می‌تواند به‌ منظور سرمایه‌گذاری منابع در دسترس خود را در اختیار وزارت نفت قرار دهد. محسن حجسته‌مهر، در ادامه عنوان کرد: همچنین با تملک معادل نفت‌خام می‌توان نقدینگی را متناسب با بخشی از نفتی که عرضه می‌کنیم، در اختیار این شرکت قرار داد و به صورت واقعی بخش مهمی از منابع مالی موردنیاز را تامین خواهیم کرد. جزئیات این طرح با تکمیل فرآیند کارشناسی به اطلاع مردم می‌رسد.

استفاده از قراردادهای گواهی سپرده کالایی در حوزه معاملات نفت‌خام در بورس انرژی هم‌اکنون در ادبیات مدیرعامل شرکت ملی نفت‌خام به‌عنوان رکن اصلی تولید و فروش نفت ایران مشاهده می‌شود. این مطلب به معنی آن است که اهتمام جدی ارکان تصمیم‌سازی بر آن تعلق گرفته که ادبیات جدیدی در فروش نفت‌خام با محوریت تامین مالی از منابع داخلی خودنمایی ‌کند. استفاده از ابزارهای مالی در فروش نفت‌خام یا به‌طور دقیق‌تر این تغییر نگرش، می‌تواند محرک بزرگی در مسیر تغییر و به‌روزرسانی وضعیت بازار داخلی و صادراتی نفت خام ایران باشد؛ تا جایی که گفتمان نوینی را در مسیر تولید، تامین مالی و فروش ایجاد خواهد کرد. اهمیت این تغییر به‌قدری زیاد است که می‌تواند چیزی شبیه به انقلاب در مسیر فروش و مکانیزم‌های تامین مالی صنعت نفت با محوریت تولید و عرضه داخلی و صادراتی نفت‌خام محسوب شود؛ اما چگونه؟

ابزارمحور شدن بازار نفت خام

به‌منظور پاسخ به سوال فوق بهتر است در ابتدا گواهی سپرده کالایی و اهمیت آن در ابزارهای مالی را مورد بررسی قرار دهیم. گواهی سپرده چیزی شبیه به قبض انبار است که با در اختیار داشتن آن، مالک می‌تواند هر زمان که اراده کند، کالای خود را با استاندارد مشخص تا زمان مقرر تحویل بگیرد. این ابزار به معنی آن است که کالای استاندارد به صورت فیزیکی وجود دارد و دارنده آن، مالک کالا خواهد بود. همچنین از امکان نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی مبادله برخوردار است. این ابزار مهم دو خروجی دیگر نیز در بر دارد: صندوق‌های کالایی و قراردادهای مشتقه. قراردادهای مشتقه یا همان معاملات آتی و اختیار معامله سال‌هاست که در بورس‌های کالایی رایج بوده و به این صورت است که قیمت یک کالا در سررسید معین برای تحویل در قراردادهایی مشخص می‌شود. به عبارت ساده‌تر، سرمایه‌گذار می‌تواند با پرداخت بخشی از ارزش کالا تعهد تحویل در یک زمان مقرر را در اختیار بگیرد و این تعهد را به دیگری بفروشد؛ مثلا با پرداخت ۱۰‌درصد از ارزش کالا می‌دانیم که طی سه‌ماه آینده این کالا را تحویل خواهیم گرفت و مابقی وجه را در زمان تحویل تسویه می‌کنیم.

این در حالی است که این تعهد یا قرارداد را می‌توان بارها معامله کرد و خریدار نهایی آن را تحویل می‌گیرد. این موارد ساده‌ترین تعریف از قراردادهای مشتقه است. البته در بازارهای جهانی نفت‌خام، قراردادهای مشتقه و آتی است که قیمت‌ها را تعیین می‌کند. بنابراین آتی‌محور شدن بازار نفت خام جذابیتی زایدالوصف در چارچوب استانداردهای جهانی است؛ آنگاه ایران نیز در قیمت‌گذاری نفت‌خام در جهان ایفای نقش خواهد کرد. ابزار دیگر، صندوق‌های کالایی است که مکانیزم ساده‌ای دارد. مثلا خریدار به جای آنکه گواهی سپرده کالایی و حتی آتی نفت خام را معامله کند، وجه موردنیاز را با خرید واحدهای صندوق در اختیار مدیر صندوق قرار می‌دهد، تا به جای سرمایه‌گذار، خرید و فروش کند. این در حالی است که سودآوری صندوق به‌وضوح در قیمت آن قابل مشاهده است و هرچه ارزش دارایی‌های آن افزایش یابد، قیمت بنیادین صندوق نیز تغییر خواهد کرد.

ابزار سومی که می‌تواند بر مبنای گواهی سپرده کالایی تعریف شود، قراردادهای سلف استاندارد موازی است. این ابزار نیز شبیه معاملات سلف است؛ با این تفاوت که در قراردادهای سلف وجه معامله هم‌اکنون پرداخت شده و کالا حداکثر سه‌ماه دیگر تحویل می‌شود، ولی در سلف استاندارد موازی امکان تحویل در یک‌سال آینده وجود داشته و به‌نسبت وضعیت بازار، سودآوری این اوراق امکان تغییر دارد. دولت قبل در برنامه گشایش اقتصادی خود تلاش داشت با فروش اوراق سلف استاندارد موازی نفت‌خام تامین مالی کند. اگرچه در نهایت موفق نبود و این اوراق در حجم گسترده عملیاتی نشدند. اما از همه مهم‌تر آنکه زیرساخت‌های اجرایی آن آماده نبود و در نهایت به عدم‌موفقیت آن منتهی شد. این در حالی است که تمامی اوراق فوق الزاما به تعریف قراردادهای گواهی سپرده کالایی نیاز ندارند، ولی در اختیار بودن آن ابزار قدرتمند، زیرساخت بسیار بزرگی برای موفقیت آن محسوب می‌شود.

احتمال بالای موفقیت این ایده نفتی

اینکه شرکت ملی نفت‌خام به جای بلندپروازی در حوزه تامین مالی (همچون دولت قبل) به سوی مهم‌ترین ابزار مالی یا به‌طور دقیق‌تر مادر سایر ابزارهای مالی در ایران متمایل شده، از ذکاوت بالا و کار کارشناسی دقیق حکایت دارد. اجرایی شدن آن در گام نخست به تسهیل فروش داخلی و صادراتی نفت خام و تامین مالی محدود و در اختیار منتهی می‌شود، ولی زیرساخت بسیار بزرگی ایجاد خواهد کرد که می‌تواند به مرور زمان چهره فروش و تامین مالی صنعت نفت را دگرگون سازد؛ تا جایی که همین تصمیم را می‌توان انقلابی در حوزه تامین مالی صنعت نفت به شمار آورد. این شیوه فروش و تامین مالی می‌تواند توامان به صورت ارزی یا ریالی باشد. همچنین محدودیتی در حوزه فروش ندارد؛ زیرا تمامی خریداران هیچ‌گاه در زمان مشخص برای تحویل محموله‌های خود اقدام نمی‌کنند. بنابراین گواهی سپرده به‌زودی به چیزی شبیه به انبار نفت (مالی) ایران بدل خواهد نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی شد. در کنار آن، تعریف صندوق‌های کالایی روی گواهی سپرده نفت موجب خواهد شد که همیشه ذخیره‌ای از نفت‌خام وجود داشته باشد که اگرچه مبلغ آن پرداخت شده، ولی کمتر کسی به سراغ تحویل فیزیکی آن خواهد آمد. پیشنهاد نفتی «دنیای‌اقتصاد» در خصوص گشایش اقتصادی به دولت قبل استفاده از همین صندوق‌های کالایی بوده که در ایده فعلی شرکت ملی نفت ایران، مهم‌ترین الزام آن مورد توجه جدی قرار گرفته است. بنابراین شایسته حمایت و البته توسعه آن است.