حجم مبنا چیست؟
حجم مبنا یکی از ابزار های کنترلی بازار سرمایه است که از سوی قانون گذار برای ایجاد شرایطی مناسب برای تعیین قیمت سهام و جلوگیری از مداخله و دست کاری قیمت ها توسط افراد سودجو و سفته باز ، مورد استفاده قرار می گیرد.
همانطور که می دانید افراد حقیقی و حقوقی مختلف با سرمایه های کوچک و بزرگ ، کارگزاری ها ، شرکت های سرمایه گذاری و یا خود شرکت منتشر کننده ی سهام در بازار سهام فعال هستند و دست به خرید و فروش سهام شرکت می زنند ؛ در این بین سازمان بورس اوراق بهادار که مسئول و متولی انجام معاملات در بازار سرمایه است توسط شرکت های زیر مجموعه خودش یعنی شرکت بورس اوراق بهادار تهران و شرکت فرابورس ایران بر نحوه ی انجام معاملات نظارت می کند و با وضع قوانین حجم مبنا و …. امکان هر گونه مداخله در روند معاملات و در پی آن به خطر افتادن سرمایه مردم را از بین می برد تا سرمایه گذاران در امنیت کامل به خرید و فروش سهام بپردازند.
حجم مبنا به زبان ساده
بر اساس تعریف سازمان بورس اوراق بهادار حجم مبنا عبارت است از :
حداقل تعداد سهام یک شرکت که باید در هر روز مورد دادوستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود.
به عبارت ساده تر حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت است که در طول روز باید معامله شود تا قیمت پایانی آن سهم بتواند بطور کامل با قیمت آخرین معامله در محدوده دامنه نوسان تطبیق پیدا کند؛ پس حجم مبنا و قیمت پایانی یک سهم به مهم مرتبط هستند و همانطور که می دانیم، قیمت پایانی میانگین وزنی قیمت های معامله شده در طی روز است.
تاثیر حجم مبنا بر معامله های روزانه به این صورت است که هر چقدر تعداد سهام معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد و یا در اصطلاح اگر حجم مبنا پر نشود؛ قیمت پایانی نیز به همان نسبت کمتر نوسان خواهد کرد . برای درک بهتر موضوع فرض کنید حجم مبنای سهامی ۶ میلیون سهم است؛ اگر تمام معاملات روز این سهم در محدوده ۳٪ مثبت باشد ولی تنها ۲ میلیون از تعداد سهام های آن مورد معامله قرار بگیرد، حجم معاملات روزانه به حجم مبنا نرسیده و به همان نسبت قیمت پایانی کمتر از قیمت آخرین معامله بسته خواهد شد و در این مثال قیمت پایانی در محدوده ۱٪ مثبت خواهد بود . درتصویر زیر مثالی از این اتفاق را می بینید.
تاریخچه حجم مبنا
حجم مبنا در سال ۱۳۸۲ توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به سردبیری حسین عبده تبریزی شکل گرفت؛ در ابتدای قرار بر این بود که ۱۵ درصد از کل سهام یک شرکت بورسی طی یک سال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال ۲۵۰ روز در نظر گرفته شده بود.
بر این اساس حجم مبنای روزانه یک سهم، ۰.۰۰۰۶ کل سهام شرکت در نظر گرفته شد تا قیمت پایانی بتواند نوسان کند. این قانون در سال ۱۳۸۳ از ۱۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش یافت و حجم مبنای روزانه سهم به ۰.۰۰۰۸ تغییر کرد؛ اما از سال ۱۳۹۳ به بعد به ۱۰ درصد کاهش یافته و تا تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ ثابت ماند؛ در ادامه مطلب به طور مفصل به تغییرات جدید حجم مبنا و قیمت پابانی خواهیم پرداخت.
از کجا حجم مبنای یک سهم را مشاهده کنیم؟
برای پی بردن به حجم مبنای یک سهم کافی است با مراجه به سایت مدیریت و فناوری بورس تهران(tse) در قسمت جست و جو، نماد مورد نظر خود را پیدا کرده و به صفحه آن نماد برویم. برای مثال در تصویر زیر حجم مبنای نماد “وتجارت” را مشاهده می کنید.
نحوه محاسبه حجم مبنا چگونه است؟
همانطور که گفتیم با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه های جلسه ۷ اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار حجم مبنای شرکت های فرابورسی و همچنین در ۱۲ اسفند ماه ۹۸ تغییر در حجم مبنای شرکت های بورسی را شاهد بودیم.
بر اساس این مصبه ها مقرر شد که برای شرکت های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود. فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس مطابق با جدول زیر خواهد بود.
این حجم مبنا داینامیک است یعنی تعداد حجم مبنای هر سهم، بر اساس قیمت پایانی سهام در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از نخستین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می شود لذا اگر قیمت سهام بالا رود حجم مبنا کاهشی و اگر قیمت پایین آید افزایشی است.
برای شرکت های بورسی نیز حداقل ارزش حجم مبنا (تعداد حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی چهارشنبه هر هفته) ۵۰ میلیارد ریال و در شرکت هایی با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال و با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال ۱۰۰ میلیارد ریال تعیین گردیده است.
چه زمانی حجم مبنای شرکتی ۱ در نظر گرفته می شود؟
پیش از اعمال قانون جدید برای حجم مبنا در معاملات شرکت های پذیرفته شده در فرابورس حجم مبنا اعمال نمی شود و حجم مبنای این شرکت ها ۱ در نظر گرفته می شد؛ یعنی سهم به هر قیمتی معامله شود تا آن قیمت نوسان می کند و ارتباطی با حجم معاملات ندارد البته برای قیمت پایانی همان میانگین وزنی در نظر گرفته می شود.
امروزه هم در شرایط خاص این حجم مبنای ۱ برای سهم ها اعمال می شوود که این موارد عبارت اند از:
الف) در صورتی که نماد شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه (به منظور تقسیم سود نقدی) و همچنین مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده (به منظور تغییر اعضای هیئت مدیره، تصویب افزایش سرمایه و …) متوقف شود.
ب) افشای اطلاعات با اهمیت توسط شرکت ها
ج) بوجود آمدن گره معاملاتی
د) برای حق تقدم سهام شرکت ها
ه) معاملات بلوکی و معاملات عمده
برای تسلط کامل بر این مقاله پیشنهاد می کنیم مطلب حجم معاملات در بورس را نیز مطالعه بفرمایید.
معایب و مزایای حجم مبنا چیست؟
همانطور که گفتیم حجم مبنا از ایجاد قیمت های کاذب جلوگیری می کند اما در مواقعی مثل تشکیل صف های خرید و فروش نیز باعث بلوکه شدن حجم زیادی از پول می شود و نوسان قیمت را در هر دو روند نزولی و صعودی کند می کند.
در این مواقع که حجم معاملات بسیار پایین می آید ( به اصطلاح می گویند سهم خشک شده است) و نوسانی نمی کند معمولا در این شرایط سازمان بورس در محدوده زمانی مشخصی مانند یک روز نماد سهام را بدون دامنه نوسان و حجم مبنا باز می کند تا معاملات انجام شود و قیمت مورد نظر خریداران و فروشندگان در عرضه و تقاضا تعیین شود.
نکاتی در مورد حجم مبنا
صف های خرید و فروش از مواردی هستند که احتمال پر نشدن حجم مبنا در آنها بیشتر است زیرا خریداران یا فروشندگان با دیدن صف ها تمایل دارند که در قیمت های پایین تر خرید کنند یا در قیمت های بالاتر بفروشند بنابراین صبر می کنند و حجم معاملات پایین می آید.
برای مثال در تصویر زیر که صف خرید می باشد و در تمام طول روز قیمت در بالاترین حد مجاز خود معامله شده باز هم قیمت پایانی کمتر از قیمت آخرین معامله می باشد و به ۵% مثبت نرسیده است. زیرا حجم معاملات از حجم مبنا کمتر می باشد.
در شرکت های بزرگ تر چون حجم مبنا نیز بزرگ تر است ممکن است گاهی اوقات حجم مبنا پر نشود که البته سازمان بورس مدتی حجم مبنای شرکت های بزرگ را کاهش داده بود اما در کل شرکت های بزرگ نوسانات کمتری دارند و حرکت آنها کند تر است.
در بازار های مالی جهانی چیزی به اسم حجم مبنا وجود ندارد و این عامل محدود کننده همانند دامنه نوسان صرفا مختص به بازار ایران می باشد.
برای افرادی که استراتژی معملاتی نوسان گیری برای معاملات خود دارند حجم مبنا می تواند یک مزاحم باشد که بازدهی و سرعت حرکت قیمت را کاهش دهد از این رو برای این افراد بهتر است که در شرکت های فرابورس و یا شرکت های کوچک تر که حجم مبنای کمتری دارند فعالیت کنند.
پیشنهاد می کنیم این مطلب را هم مطالعه بفرمایید: صف خرید و فروش در بورس چیست؟!
سایپا آتش زد به مالش؛ حراجی بزرگ سایپا آغاز شد | فروش فوری خودرو بدون پیش پرداخت؛ تحویل 1 ماهه
سایپا در جدیدترین طرح خود، فروش فوری شاهین جی را بدون قرعهکشی برای متقاضیان عادی و طرح حمایت از خانواده و جمعیت آغاز کرده است.
به گزارش کاماپرس، فروش فوری خودرو شاهین جی از 11 آبان ماه آغاز شده و تعیین محدودههای ثابت نوسان تا زمان تکمیل ظرفیت ادامه خواهد داشت.
متقاضیان خرید شاهین جی میتوانند این خودرو را با قیمت 344 میلیون و 747 هزازتومان خریداری کنند. این خودرو در رنگ سفید ارائه شده است و موعد تحویل آن حداکثر 30 روزه خواهد بود.
لازم به ذکر است برای طرح قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت متقاضیان ابتدا باید پیشثبتنام انجام دهند که مشمولان طرح مشخص شوند و پس از آن امکان ثبت نهایی میسر میشود.
متقاضیان خرید شاهین جی میتوانند به سامانه فروش محصولات سایپا مراجعه و نسبت به ثبتنام اقدام کنند.
مشخصات خودرو شاهین جی
از مزایای شاهین جی میتوان به پلتفرم اس پی سایپا، صندوق عقب 420 لیتری و طراحی ظاهری قابل قبول اشاره کرد. البته برخی کارشناسان پیشرانه پر استهلاک و کم بازده همچنین نداشتن سیستم کنترل پایداری این خودرو را از معایب آن اعلام کردهاند.
محور محرک این خودرو دیفرانسیل جلو است که به گیربکس 5 دنده دستی تجهیز شده و پیشرانه تعیین محدودههای ثابت نوسان آن 4 سیلندری توربوشارژ است. حجم موتور این خودرو 1.5 لیتری است که قدرت 110 اسب بخار و گشتاوری برابر با 178 نیوتنمتر تولید میکند.
از قابلیتهای این محصول سایپا میتوان به سنسور عقب، سنسور فشار باد تایر، توزیع نیرو ترمز، ترمز ضدقفل، سیستم روشنایی دیلایت، اتولایت، چراغ مهشکن جلو و عقب، مانیتور 7 اینچی لمسی، ایربگ راننده و سرنشین جلو، ورود بدون کلید، استارت دکمهای، تهویه اتومات و … اشاره کرد.
دلار همواره در حال افزایش است. از طرفی دیگر، فرآیند پلاکگذاری خودروها متوقف شده و عرضه خودرو به بازار کاهش یافته است. پیشبینی میشود قیمت خودرو در هفتههای آینده روند صعودی را در پیش بگیرد.
با واردات خودروهای خارجی ؛ خودروهای داخلی ارزان میشوند؟
به گزارش تجارتنیوز، قیمت خودرو صفر داخلی روز شنبه 14 آبان ۱۴۰۱ با توجه به آمار و قیمت روزانه سایت دیوار با تغییراتی همراه شد.
قیمت خودرو صفر داخلی در لحظه نگارش این گزارش در بازار ایران به شرح زیر است:
برخلاف نوسانات قیمتی که خودروها در بازار تجربه کردند، اما پراید ماههاست که با ثبات قیمت همراه شده است. برای مثال، پراید ۱۱۱ با قیمت ۲۰۵ میلیون تومان به فروش میرسد. پراید ۱۳۱ نیز با نرخ ۱۸۰ میلیون تومان عرضه میشود.
پژو ۲۰۷ اتومات که در ماه گذشته ۵۹۰ میلیون تومان ارزش داشت، اما در این چند روز، با نوسان قیمتی زیادی همراه شد. این خودرو هماکنون در سطح ۶۱۵ میلیون تومان خرید و فروش میشود.
خودرو دنا معمولی هم امروز صبح مانند روزهای گذشته با قیمت ۴۱۴ میلیون تومان در بازار عرضه شد. اما باید توجه داشت که این خودرو طی تنها یک ماه با ۱۰ ملیون تومان افزایش قیمت همراه شد.
اما پژو پارس اتوماتیک مدتهاست که دچار تغییر قیمتی نشده و مانند روزهای گذشته، این خودرو در قیمت ۴۸۷ میلیون تومان در بازار خودرو کشور به فروش میرسد.
قیمت خودروهای پرطرفدار امروز
اما فعالان بازار خودرو میگویند که برخی خودروها بیشتر خرید و فروش میشوند و پرطرفدار هستند. این خودروها با چه قیمتی در بازار معامله میشوند؟
تیبا هاچبک پلاس که از خودروهای پرطرفدار این روزهاست، صبح شنبه هم مانند روزهای گذشته، در محدوده ۲۱۴ میلیون تومان قیمتگذاری شد.
قیمت پژو ۲۰۶ تیپ دو صفر نیز حالا ۳۱۲ میلیون تومان ارزش دارد. در این میان، تیپ پنج این مدل پژو نیز در بازار کشور در نرخ ۳۶۶ میلیون تومان ثابت ماند.
پیشبینی قیمت خودرو در روزهای آینده
فیروز نادری، کارشناس صنعت خودرو، در گفتگو با تجارتنیوز گفت: اگر طرح آزادسازی واردات خودرو به کشور عملی شود، بر قیمت خودرو در بازار تاثیر میگذارد. اما نکته قابل توجه این است که اجرای این طرح زمانبر است.
او افزود: اگر فرآیند واردات همین حالا آغاز شده باشد، خودروهای خارجی سال آینده وارد بازار میشوند و خودروهای داخلی با ورود این خودروها، 10 تا 20 درصد کاهش قیمت خواهند داشت.
این کارشناس صنعت خودرو توضیح داد: به نظر میرسد در هفتههای آینده قیمتها روند صعودی را در پیش بگیرند. چراکه قیمت دلار در حال افزایش است.
نادری گفت: از طرف دیگر، فرآیند پلاکگذاری خودروها متوقف شده و عرضه خودرو به بازار رو به کاهش است. در نتیجه احتمال افزایش قیمت در روزهای آینده افزایش مییابد.
سنسور خازنی چیست؟
سنسور خازنی یا حسگرهای مجاورتی خازنی، دستگاههای غیر تماسی هستند که میتوانند وجود یا عدم وجود هر جسمی را بدون توجه به مواد تشخیص دهند. آنها از خاصیت الکتریکی خازن و تغییر ظرفیت بر اساس تغییر در میدان الکتریکی اطراف صفحه فعال سنسور استفاده میکنند. فناوری سنجش خازنی اغلب در سایر فناوریهای حسگری کاربرد دارد مثل:
- جریان
- فشار
- سطح مایع
- فاصلهگذاری
- ضخامت
- تشخیص یخ
- زاویه شفت یا موقعیت خطی
- سوئیچ های دیمر
- سوئیچهای کلیدی
- تبلت x-y
- شتاب سنجها
نحوه عملکرد سنسور خازنی
یک سنسور خازنی مانند یک خازن ساده عمل میکند. یک صفحه فلزی در سطح حسگر حسگر به صورت الکتریکی به یک مدار نوسانگر داخلی متصل است و هدفی که قرار است حس شود به عنوان صفحه دوم خازن عمل میکند. برخلاف سنسور القایی که میدان الکترومغناطیسی تولید میکند، حسگر خازنی یک میدان الکترواستاتیک تولید میکند. ظرفیت خارجی بین هدف و صفحه حسگر داخلی، بخشی از ظرفیت بازخورد در مدار نوسان ساز را تشکیل میدهد. با نزدیک شدن به هدف، حسگرها با نوسانات روبرو میشوند تا تعیین محدودههای ثابت نوسان زمانی که به سطح آستانه برسند و خروجی را فعال کنند.
سنسور خازنی قابلیت تنظیم حساسیت یا سطح آستانه نوسان ساز را دارند. تنظیم حساسیت را میتوان با تنظیم یک پتانسیومتر، با استفاده از یک دکمه فشاری آموزشی یکپارچه یا از راه دور با استفاده از سیم آموزش انجام داد. اگر سنسور روش تنظیمی ندارد، سنسور باید به صورت فیزیکی حرکت داده شود تا هدف را به درستی تشخیص دهد. افزایش حساسیت باعث فاصله عملیاتی بیشتر تا هدف میشود. افزایش زیاد حساسیت میتواند باعث شود سنسور تحت تأثیر دما، رطوبت و کثیفی قرار گیرد.
دو دسته از اهداف وجود دارد که سنسور خازنی میتوانند تشخیص دهند که اولی رسانا و دومی غیر رسانا است. اهداف رسانا شامل فلز، آب، خون، اسیدها، بازها و آب نمک است. این اهداف ظرفیت خازنی بیشتری دارند و قدرت دی الکتریک هدف اهمیتی ندارد. بر خلاف سنسور مجاورت القایی، عوامل کاهش فلزات مختلف عاملی در حسگر فاصله سنسور نیستند.
دسته هدف غیر رسانا
دسته هدف غیر رسانا مانند یک عایق برای الکترود حسگر عمل میکند. ثابت دی الکتریک هدف که گاهی به آن ثابت دی الکتریک نیز میگویند، معیاری از خواص عایق است که برای تعیین ضریب کاهش فاصله حسگر استفاده میشود. جامدات و مایعات دارای یک ثابت دی الکتریک بزرگتر از خلاء (1.00000) یا هوا (1.00059) هستند. مواد با ثابت دی الکتریک بالا، فاصله حسی بیشتری خواهند داشت. بنابراین مواد با محتوای آب بالا، به عنوان مثال چوب، دانه، کثیفی و کاغذ بر فاصله سنجش تاثیر میگذارند. هنگام برخورد با اهداف غیر رسانا، سه عامل تعیین کننده فاصله سنجش وجود دارد.
- اندازه سطح فعال سنسور – هرچه اندازه سنسور بزرگتر باشد فاصله حسگر بیشتر میشود.
- خواص خازنی ماده شی مورد نظر که به آن ثابت دی الکتریک نیز گفته میشود – هرچه ثابت بالاتر باشد فاصله حسگر بیشتر میشود.
- مساحت سطح جسم مورد نظر که باید حس شود – هر چه مساحت سطح بزرگتر باشد، فاصله حسگر بیشتر میشود.
سایر عواملی که کمترین تاثیر را بر فاصله سنجش دارند عبارتند از:
- درجه حرارت
- سرعت شی مورد نظر
محدوده سنجش سنسور خازنی
حداکثر فاصله سنجش منتشر شده سنسور خازنی بر اساس یک هدف استاندارد است که یک صفحه فلزی مربعی زمین (Fe 360) با ضخامت 1 میلی متر است. هدف استاندارد باید یک طول جانبی داشته باشد که قطر دایره ثبت شده سطح سنجش یا سه برابر فاصله سنجش نامی اگر فاصله سنجش از قطر بیشتر باشد. اجسامی که فلزی نیستند، بر اساس ثابت دی الکتریک آن ماده جسم، ضریب کاهش خواهند داشت. این ضریب کاهش باید برای تعیین فاصله واقعی اندازهگیری شود، اما برخی جداول وجود دارد که تقریبی از ضریب کاهش را ارائه میدهد.
فاصله سنجش نامی یا نامی Sn یک مقدار نظری است که تحمل تولید، دمای عملیاتی و ولتاژهای تغذیه را در نظر نمیگیرد. این معمولاً فاصله سنجشی است که در کاتالوگهای تولیدی و مواد بازاریابی مختلف ذکر شده است. فاصله سنجش موثر Sr فاصله سوئیچ سنسور است که تحت شرایط مشخصی مانند نصب در هموار، ولتاژ نامی Ue، دمای Ta = 23 درجه سانتیگراد +/- 5 درجه سانتیگراد اندازهگیری میشود. محدوده سنجش موثر حسگرهای خازنی را میتوان با پتانسیومتر، دکمه آموزشی یا سیم آموزش از راه دور تنظیم کرد.
هیسترزیس در سنسور خازنی
هیسترزیس تفاوت فاصله بین سوئیچ روشن با نزدیک شدن هدف به صورت حسگر و نقطه خاموش شدن هنگام دور شدن هدف از چهره حسگر است. هیسترزیس در حسگرها طراحی شده است تا در صورت قرار گرفتن هدف در نقطه سوئیچینگ از صدای خروجی جلوگیری کند. هیسترزیس بر حسب درصد فاصله سنجش نامی بیان شد. به عنوان مثال، سنسوری با فاصله سنجش نامی 20 میلی متر ممکن است حداکثر پسماند 15 ٪ یا 3 میلی متر داشته باشد. هیسترزیس یک پارامتر مستقل است که ثابت نیست و حسگر به حسگر متفاوت است. چندین عامل وجود دارد که میتواند بر هیسترزیس تاثیر بگذارد، از جمله:
- دمای سنسور هم محیط و هم گرمای تولید شده توسط سنسور در حال تغذیه
- فشار جو
- رطوبت نسبی
- تنشهای مکانیکی به محفظه سنسور خازنی
- قطعات الکترونیکی استفاده شده بر روی برد مدار چاپی در سنسور
- همبستگی با حساسیت – حساسیت بالاتر به فاصله سنجش امتیاز بالاتر و پسماند بزرگتر مربوط میشود.
- نحوه تعیین حساسیت سنسور خازنی
سنسور خازنی دارای یک پتانسیومتر یا روشی برای تنظیم حساسیت سنسور برای کاربرد خاص هستند. در مورد پتانسیومتر، تعداد چرخشها به چند دلیل مهم نشانگر دقیق تنظیم سنسور را ارائه نمیدهد. اولاً، بیشتر پتانسیومترها توقفهای سختی ندارند، در عوض آنها دارای کلاچ هستند تا در صورت تنظیم کامل حداقل یا حداکثر، دیگ آسیب نبیند. ثانیاً، گلدانها خطی بودن ثابتی ندارند.
برای تعیین حساسیت یک حسگر خازنی، فاصله حسگر از یک صفحه فلزی زمین شده با یک میکرومتر اندازهگیری میشود. صفحه به نقطه منفی منبع تغذیه متصل میشود و هدف به صورت محوری به سمت سنسور حرکت میکند. هدف را از محدوده سنجش خارج کرده و سپس آن را به سمت نمای سنسور حرکت دهید. به محض فعال شدن خروجی، پیشروی هدف را متوقف کنید. این فاصله، فاصله حسگر سنسور است. دور کردن هدف و توجه به زمانی که خروجی خاموش میشود، پسماند سنسور را فراهم میکند.
دیدگاه شما