تعریف عمق بازار در بازار سرمایه

بازارگردانی چیست

نمایش عمق بازار در آساتریدر کارگزاری آگاه

مشاهده اطلاعات معاملات بازار، می‌تواند نقش مهم و موثری در شناخت از بازار و عملکرد سهام مختلف داشته باشد. در واقع مشاهده این اطلاعات، می‌تواند راه‌کاری برای انجام معاملات بهتر و بر اساس منطق و تحلیل باشد. در این مقاله درباره نمایش مظنه‌های خرید و فروش (عمق بازار) در اپلیکیشن آساتریدر خواهیم پرداخت.

ضمنا قبل از بررسی نحوه مشاهده عمق بازار در اپ آسا‌تریدر، به بیان مفهوم عمق بازار خواهیم پرداخت:

تعریف عمق بازار

عمق بازار در واقع آمار کلی تمام معاملات سهام مختلف در بازار سرمایه را به ما نشان می‌دهد. در گذشته فقط امکان مشاهده ۵ ردیف از معاملات سهام وجود داشت، اما در حال حاضر و بر اساس مجوز از سازمان بورس، امکان مشاهده تمام اطلاعات برای عموم وجود دارد. میزان معاملات با عمق بازار رابطه مستقیم دارد و هرچه معاملات بیشتر باشد، عمق بازار نیز بیشتر خواهد شد.

عمق بازار به درک بهتر و انتخاب دقیق‌تر سهام‌داران کمک می‌کند و باعث می‌شود تا درگیر بازی افراد حقوقی نشوند. عمق بازار با واژه مخفف DOM نمایش داده می‌شود.

روش‌های موجود برای افزایش عمق بازار

برای ایجاد رونق و افزایش میل سرمایه‌گذاران به انجام معاملات در بازار سرمایه، از طرفی نگه‌داشتن بازار در شرایط مطلوب، نیاز به افزایش عمق بازار داریم. افزایش معاملات، سبب افزایش عمق بازار می‌شود؛ بنابراین با انجام روش‌هایی که در ادامه عرض خواهیم کرد، می‌توانیم در افزایش عمق بازار، نقش موثری داشته باشیم.

جذب افراد حقیقی بیشتر
ایجاد تنوع و افزایش شرکت‌های بورسی
ایجاد ابزار‌های نوین مالی جهت سهولت معاملات
افزایش حجم معاملات
مزایای نمایش عمق کل بازار در معاملات

در ادامه به بیان بعضی از مزایای برجسته استفاده از عمق بازار خواهیم پرداخت:

شفافیت اطلاعات عملکرد بازار
عدم بروز رفتار‌های هیجانی به واسطه شناخت بهتر از بازار
توانایی انجام تحلیل عمق بازار
اطلاع دقیق از میزان عرضه و تقاضا
عدم وارد شدن به بازی افراد حقوقی برای تغییرات قیمتی هدف‌دار
رفع تبعیض موجود در حق سهام‌داران خرد و کسب منفعت بیشتر در کنار اطلاعاتی کامل‌تر برای آن‌ها

چگونگی مشاهده عمق بازار در آساتریدر آگاه

در سامانه‌های معاملاتی، عمق بازار پنجره‌ای است که تعداد سفارشات خرید و فروش باز برای یک سهم را نشان می‌دهد و برای اندازه‌گیری عرضه و تقاضای نماد‌های معاملاتی مختلف در بورس به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند.

اضافه شدن فهرست مظنه خرید و فروش نماد‌های مختلف، مزیتی است که با استفاده از آن در سامانه معاملاتی آنلاین آگاه، می‌توان با شناخت بهتری به معاملات بازار سرمایه قدم گذاشت و موقعیت بهتری را در سفارشات خرید و فروش اخذ کرد.

دسترسی به این قابلیت تازه و استفاده از آن بسیار آسان است. کاربران آساتریدر، به راحتی و با مراجعه به بخش دیده‌بان این سامانه، می‌توانند برای هر نمادی که مد نظرشان است، عرضه و تقاضا و حجم سفارشات در قیمت‌های مختلف را مشاهده کنند. سپس با اطلاع از همه مظنه ها‌ی خرید و فروش آن نماد، به معامله سهم‌های مختلف در این بازار بپردازند.

برای این کار، کافی است نماد مورد نظرتان را انتخاب و روی پنجره عرضه و تقاضا کلیک کنید.

با کلیک روی آیکون عمق بازار، تمامی مظنه‌های سهم مورد نظرتان را مشاهده خواهید کرد.

همانطور که در تصویر زیر می‌بینید، پس از کلیک روی آیکون عمق بازار، در بخش پایینی، سه آیکون به شما نمایش داده می‌شود. با کلیک روی آیکون اول از سمت راست (که به شکل یک جدول است)، عمق بازار در قالب یک جدول به شما نمایش داده می‌شود. آیکون وسط، عمق بازار را به شکل یک نمودار خطی و آیکون سمت چپ نیز این شاخص را به شکل نمودار میله‌ای نشان می‌دهد. کاربران محترم آساتریدر می‌توانند اطلاعات مربوط به عمق بازار هر سهم را به شکل دلخواه خود مشاهده کنند.

کارگزاری آگاه امکان مشاهده عمق بازار را فراهم کرده است و به راحتی و با استفاده از چند کلیک می‌توانید آن را مشاهده کنید. اطلاعات عمق بازار، در حال حاضر به صورت کلی و برای تمام بازار و سهام مختلف ارائه می‌شود. این شفافیت اطلاعاتی درباره نحوه عملکرد بازار سرمایه، باعث درک و تصمیم‌گیری بهتر سرمایه‌گذاران می‌شود و به نوعی آن‌ها را برای مشارکت بیشتر در این بازار ترغیب می‌کند.

شناخت سرمایه‌گذاران از رفتار افراد حقیقی و حقوقی از دیگر مزایای برجسته نمایش عمق بازار است. عواملی، چون افزایش سهام‌داران حقیقی، ایجاد ابزار‌های نوین مالی و افزایش شرکت‌های بورسی، در افزایش عمق بازار بسیار تاثیرگذار خواهد بود. هرچه عمق یک بازار بیشتر باشد، تاثیر رفتار‌های هیجانی بر آن کمتر خواهد بود.

بازارگردان (Market Maker) کیست و بازارگردانی چیست؟

هر فردی که با معاملات و نحوه خرید و فروش در بورس آشنا باشد، اصطلاحاتی مانند خریداران، فروشندگان و معامله‌کنندگان را شنیده و در مورد آن‌ها آشنایی کامل دارد. اما مفهوم دیگری به نام بازارگردان وجود دارد که با وجود اهمیت در بازار، کمتر به آن‌ها توجه شده است. اگر به دنبال فعالیت موفق در بازار بورس و سهام هستید، لازم است بدانید چه کسانی بازارهای مالی را اداره می‌کنند و چه وظایفی دارند. بنابراین ما در این مطلب اطلاعاتی را در مورد بازارگردان و بازارگردانی با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.

بازارگردان (Market Maker) کیست؟

بازارگردان و یا بازارساز به طور کلی شامل بانک‌ها یا موسسات مالی بزرگ است. این موسسات با تزریق نقدینگی به بازار موجب ادامه فعالیت آن می‌شوند. به عبارت ساده‌تر، آن‌ها این اطمینان را ایجاد می‌کنند که دارایی‌های مالی قابلیت تبدیل به پول قابل استفاده را دارند. اگر سرمایه‌گذاران قصد فروش سهم خود را داشته باشند، این افراد آن را خواهند خرید و به افرادی که قصد خرید داشته باشند، سهام می‌فروشند. البته بازارگردانی نه تنها در بازار سهام، بلکه در مبادله ارز نیز متداول است.

از نظر تئوری، همه افراد می‌توانند بازار ایجاد کنند. اما در واقع اندازه سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز، یک محدودیت بزرگ است. یعنی شما برای داشتن امکان خرید یا فروش، به سرمایه‌ کلانی نیاز خواهید داشت. بنابراین هر فردی به عنوان یک سرمایه‌گذار فعال در بازار سرمایه، باید از نکاتی که در مورد عملکرد بازارگردانان وجود دارد اطلاع داشته باشد.

بازارگردانی چیست؟

همان‌‌گونه که گفتیم، بازارگردان یک معامله‌گر است و وظیفه اصلی او ایجاد نقدینگی در بازار، از طریق خرید و فروش اوراق بهادار می‌باشد. آن‌ها همیشه آماده هستند که در بازار و با قیمت عمومی، به خرید و فروش اقدام کنند. معمولا بازارگردان یک کارگزاری، بانک یا موسسه بزرگ است. ولی گاهی افراد هم قادر به انجام این کار هستند.

در واقع بازارگردانان هستند که بازار را ایجاد می‌کنند. چون آن‌ها اوراق بهادار را در دسترس سایر معامله‌گران قرار می‌دهند تا فرایند خرید و فروش انجام گیرد. در نهایت هم، میزان نقدینگی در بازار افزایش می‌یابد. مهم‌تر این‌که، این اقدام باعث می‌شود معاملات بدون مشکل انجام شوند. بدون وجود بازارگردانان، بازار در بیشتر موارد نقدینگی نخواهد داشت و بنابراین انجام معاملات دشوار خواهد شد.

مثلا زمانی که بخواهید یک سهم خاص را به فروش برسانید، بازارگردان آن را با قیمت پیشنهادی از شما خریداری کرده، سپس با قیمت دلخواه به خریداران می‌فروشد. بازارگردانان قادر هستند اوراق بهادار خریداری شده را در بورس خود به شرکت‌های دلال و فروشنده هم بفروشند. نکته قابل توجه این است که وقتی سازندگان بازار، اوراق بهادار بخرند، همیشه خریدار را بلافاصله در صف قرار نخواهند داد.

بازارگردانی چه اهمیتی دارد؟

بازارگردانان این اطمینان را برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کنند که بازار همیشه نقدینگی خود را حفظ کند و معاملات به آسانی انجام گردد. به علاوه، آن‌ها ایجاد کننده‌ی بازار هستند. یعنی مطابق با قیمت عمومی به خرید و فروش اقدام می‌کنند.

به علاوه، بازارگردانان در تنظیم قیمت اوراق بهادار دارای ارزش بیش از حد، نیز موثر هستند. به دلیل این‌که آن‌ها میزان اوراق بهادار را در بازار کنترل می‌کنند، قادر هستند با بالا بردن قیمت یک سهم کم ارزش یا پایین بردن قیمت اوراق بهادار، به بازار کمک کنند. در واقع، چون آن‌ها کنترل کننده‌ی میزان سهام در بازار هستند، قادر به تنظیم قیمت‌ها بر اساس موجودی نیز هستند و این کار در تنظیم بازار تاثیر زیادی دارد.

بازارگردانان چگونه سود کسب می‌کنند؟

زمانی‌که بازارگردان اقدام به خریداری یک سهام می‌کند، خرید را با قیمت پیشنهادی انجام می‌دهد. برای فروش اوراق بهادار هم، قیمت پیشنهادی خود را ارائه می‌دهند. به اختلاف میان این قیمت‌ها، اسپرد گفته می‌شود و سود کارگزاران از همین اختلاف تعریف عمق بازار در بازار سرمایه قیمت است. به علاوه آن‌ها برای ایجاد نقدینگی برای مشتریانشان هم کمیسیون دریافت می‌کنند.

چه عواملی بر بازارگردانی موثر است؟

عوامل تأثیرگذار بر بازارگردانی به سه بخش تقسیم می‌شوند که موارد زیر را شامل می‌شود.

1. عمق بازار

مطابق با قانون علم اقتصاد، بازار در صورتی دارای عمق است که منحنی عرضه و تقاضا در بازار مالی، حول قیمت دارایی کشش‌پذیر و پیوسته باشند. یعنی، اگر سفارش‌های خرید و فروش در قیمت‌های بالاتر و یا پایین‌تر از قیمت تعادلی از سوی سرمایه‌گذاران، به صورت دایمی و پیوسته ارسال شود، نشان دهنده‌ی عمق بازار است. متاسفانه در بازار ایران، پس از هر صعود و یا هر نزول قیمتی، صف خرید و یا فروش ایجاد شده و از شکل‌گیری عمق بازار جلوگیری می‌شود.

2. عرض بازار

هنگامی که تعداد خریداران و فروشندگان در قیمت تعادلی یعنی قیمت ذاتی سهم زیاد باشد، میزان عرض بازار را نشان می‌دهد. در واقع، عرض بازار را وجود جریان مستمر در معاملات سهام تعیین می‌کند. بازاری دارای چنین ویژگی، نقدشوندگی بالایی دارد و به همین دلیل، بازارسازان تمایل دارند حتی با کسب سود کم، هم در این بازارها فعالیت کنند.

3. نسبت سرمایه‌گذاران اطلاعات‌محور به سرمایه‌گذاران نقدمحور

سرمایه‌گذاران نقدمحور، با ورود سرمایه اضافی به بازار، موجب افزایش نقدینگی می‌شوند. اما سرمایه‌گذاران اطلاعات‌محور، برمبنای اطلاعاتشان از یک سهم خاص، به ارزیابی اوراق بهادار و معامله اقدام می‌کنند. بنابراین ممکن است در برخی مواقع سرمایه‌گذاران برمبنای اطلاعات نادرست، سفارشات نامتعادل در بازار ایجاد کنند. وجود همین عدم تعادل در بازار، ضرورت فعالیت بازارسازان را افزایش داده و به کسب سود بیشتر برای آنان منجر می‌گردد.

بازارگردان موفق چه ویژگی‌هایی دارد؟

یکی از نکات قابل توجه در این مبحث این است که هر بازارگردانی موفق نیست. در واقع آن‌ها برای رسیدن به هدفشان باید ویژگی‌هایی را در عملکردشان قرار دهند که شامل موارد زیر می‌باشد.

1. تداوم قیمت

یک بازارگردان باید قادر به ارائه توانایی و تمایل خود برای ایجاد قیمت در طیف گسترده‌ای از اندازه‌ها باشد، حتی با وجود نوسانات قابل توجهی که با آن روبه رو است. بنابراین یکی از وظایف مهم آنان تعهد سرمایه و تنوع در کانال‌های توزیع خواهد بود. در صورت عدم رعایت قانون تداوم قیمت، بازارگردانان متحمل زیان می‌شوند.

2. تداوم تجارت

بازارگردانان باید تعریف عمق بازار در بازار سرمایه در بازار حضور مستمر داشته باشند و معاملات را به انجام برسانند. هر زمان که یک دارایی برای خرید یا فروش ارائه می‌شود، باید طرف دیگر معامله موجود باشد. یعنی باید معاملات در زمان واقعی به مشتریان ارائه شود.

3. انعطاف‌پذیری و پوشش

بازارسازان خدمات خود را با ارائه انعطاف‌پذیری در زمینه‌های مختلف افزایش می‌دهند. برای مثال، آن‌ها می‌توانند شرایطی مانند تاریخ تسویه غیر استاندارد یا فرصت تسویه در چندین ارز را ارائه دهند. هم‌چنین، بازارگردان باید قادر به پوشش طیف وسیعی از ابزارها برای مشتریانشان باشند. چنین خدماتی تعهد بازارگردان به جلب رضایت مشتری را نشان می‌دهد.

سخن نهایی

بازارگردان نقش بسیار مهمی در بازارهای مالی ایفا می‌کند. بدون آن‌ها، بازار تقریبا فاقد نقدشوندگی خواهد بود و سایر معاملات نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. به دلیل فعالیت بازارسازان، از تشکیل صف‌های طولانی برای خرید و فروش جلوگیری شده و نقدشوندگی در بازار حفظ می‌گردد. بنابراین از ایجاد نوسانات شدید در قیمت سهام جلوگیری خواهد شد.

راه‌اندازی ماشین حساب محاسبه ریسک بازار مشتقات

به گزارش اخبار پولی مالی به نقل از فرابورس، سپیده رستمی‌نیا، رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در یکشنبه‌های فرابورسی ضمن بررسی بازار مشتقات به انواع ابزارهای این بازار و تفاوت‌های آن با بازار سهام پرداخت. به گزارش مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، او به مسائلی چون ماهیت و ویژگی‌های بازار مشتقه و انواع اوراق این بازار پرداخته و گفت: آپشن‌ها یا اختیار معامله جذاب‌ترین ابزار در این بازار است. رستمی‌نیا در این برنامه از راه‌اندازی ابزاری جدید برای کمک به محاسبه ریسک خبر داده و گفت که ماشین حساب معامله تئوریک به زودی روی وبسایت فرابورس قرار خواهد گرفت.

اوراق اختیار چیست؟

سپیده رستمی‌نیا رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در توضیح اینکه اوراق اختیار چیست، گفت: اختیارها انواع اوراقی هستند که اختیار معامله یک دارایی را در آینده به سرمایه‌گذار می‌دهند.

رستمی نیا با اشاره به اهرمی بودن ابزار اختیار معامله عنوان کرد: اهرمی بودن یعنی بتوان با پول کمی وارد سرمایه‌گذاری شد اما با سود یا زیان بیشتری مشارکت در سرمایه‌گذاری امکان پذیر باشد.

او به ریسک‌های اوراق اختیار اشاره کرد و افزود: ریسک این اوراق بسته به هر پوزیشنی متفاوت است اما کمترین ریسک دارنده اختیار خرید این است اگر به سررسید برسد و آپشن را اعمال نکند، سرمایه از بین می‌رود اما در بازار سهام چنین ریسکی وجود ندارد و می‌توان سهام را نگه‌ داشت.

ویژگی مهم و جذاب آپشن‌ها

رستمی‌نیا دو طرفه بودن را از ویژگی‌های مهم این بازار دانست و گفت: از جذابیت‌های بازار آپشن و بازار مشتقات این تعریف عمق بازار در بازار سرمایه است که می‌توان در زمان افت قیمت با انواع ابزارهای این بازار، سود شناسایی کرد و این ویژگی بازار مشتقه را متفاوت از بازار سهام می‌کند.

او با اشاره به اینکه در بازار سهام باید یک دارایی فیزیکی در اختیار سرمایه گذار باشد تا امکان فروش آنی فراهم شود، تصریح تعریف عمق بازار در بازار سرمایه کرد: در بازار نقد نمی توانیم دارایی را که نداریم به فروش برسانیم. اما در آپشن، فروش به مفهوم وجود یک دارایی که در اختیار داریم نیست بلکه قصد داریم وارد یک قرارداد بشویم، به این ترتیب که این قرارداد سررسیدی دارد که باید در زمان مقرر اعمال شود، در این بازار وجه تضمین برای اجرای تعهد در موعد مقرر وجود دارد که این وجه در حساب کارگزاری شارژ می‌شود.

رستمی نیا «آموزش و فرهنگ‌سازی» را موضوع بسیار مهمی برای توسعه بازار مشتقات دانست و گفت: سرمایه‌گذاران در قدم اول باید با ادبیات این بازار آشنا شوند.

او با اشاره به اینکه به دلیل مسائل فقهی امکان تعریف شاخص در بازار ایران وجود ندارد، گفت: اما با توجه به ویژگی‌های صندوق‌های ETF که از مهم‌ترین آنها عدم توقف نماد این صندوق‌ها، تنوع سبدهای صندوق‌های قابل معامله و نقدشوندگی آن‌ها، تصمیم گرفتیم روی ETF ها آپشن تعریف کنیم. در همین راستا روی دو ETF کاریس و داریوش آپشن‌ها را باز کردیم و هر دو موفق بوده است.

او با اشاره به اینکه طی معاملات روز شنبه ۱۷ بهمن در فرابورس روی تک سهم جدیدی آپشن منتشر شد، ادامه داد: به زودی ابزارهای جدید هم در بازار مشتقه منتشر خواهد شد. همچنین طی مصوبه‌ای تمام بازارگردان‌های سهام در بورس و فرابورس می‌توانند روی سهام اختصاصی خود در آپشن های آنها هم فعال شوند که اتفاق خوبی برای عمق بخشی به بازار آپشن و افزایش نقدشوندگی بازار است. به این ترتیب بازارگردان‌ها می‌توانند اوراق اختیار فروش تبعی را در سهام اختصاصی خود منتشر کنند.

اثرگذاری بازار مشتقه بر بازار نقدی

رستمی نیا در مورد اثرگذاری بازار مشتقات بر بازار نقد با اشاره به پیشینه این بازارها در بازارهای جهانی عنوان کرد: حجم معاملات مشتقات در این بازارها به مراتب چندین برابر بازار نقد است. مطالعاتی که در این بازارها انجام شده به جمع‌بندی نهایی نرسیده است که بازار مشتقات روی بازار نقد تاثیر مشخصی داشته باشد.

او در ادامه عنوان کرد: باید این نکته را در نظر گرفت که در این بازارها موارد مشخص سررسیدی وجود ندارد و عمق و نقدشوندگی بازار متفاوت است. با این وجود در برخی پیک‌های قیمتی بازار نقد روی بازار مشتقه و در برخی سررسیدها بازار مشتقه پیشرو بوده و روی نقد اثر گذاشته است.

رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس در مورد رابطه بین بازار مشتقات و بازار نقد در ایران عنوان کرد: در مورد بازار ایران نتایجی که حاصل شده نشان می دهد اگر سررسیدها را در مقاطع خاصی در نظر بگیریم روی بعضی از سهم‌ها ممکن است بازار نقد تحت تاثیر قرار بگیرد. البته با بیشتر شدن عمق و نقدشوندگی بازار مشتقات باید این مطالعات دوباره مررو شود.

او در خصوص شیوه‌ اثرپذیری بازارهای نقد و مشتقات در ایران از یکدیگر گفت: ما دو نوع تحویل نقدی و فیزیکی داریم. در تحویل نقدی مطالبه شما به عنوان دارنده اختیار در سررسید، مابه‌تفات قیمت بازار و قیمت اعمال است.

به گفته او در تحویل فیزیکی اما معامله‌گر می‌خواهد اختیار را به صورت فیزیکی استفاده کند. به این ترتیب اگر اختیار خرید سهم را بخرید یا اختیار فروش سهم را بفروشید و در تعریف عمق بازار در بازار سرمایه نتیجه تسویه فیزیکی از طرف فروشنده اعلام شود تسویه باید به صورت فیزیکی انجام شود. در این فرایند اگر تعداد زیادی افراد دارنده موقعیت فروش باشند که باید سهم را بخرند و تحویل بدهند ممکن است در موارد سررسید روی بازار تاثیر بگذارد.

در ادامه این برنامه عزت‌الله طیبی مدیرعامل سبدگردان کاریزما نیز حضور پیدا کرده و برخی چالش‌های مربوط به بازار مشتقات را مطرح کرد.

راه‌اندازی ماشین حساب معاملات قیمت

رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در پاسخ به برخی چالش‌های مطرح شده از راه‌اندازی ماشین حساب معامله تئوریک خبر داده و گفت: به زودی این ماشین حساب با استفاده از مدل بلک_شوز روی سایت فرابورس قرار خواهد گرفت. همه افرادی که خواهان داشتن قیمت تئوریک اولیه هستند می‌توانند از این ماشین حساب استفاده کنند.

او در ادامه عنوان کرد: در این ماشین حساب که توسط ۳ اداره آمار، مشتقات و نرم‌افزار فرابورس تهیه شده است، محاسبه‌ نوسانات ضمنی و سایر حروف تعریف عمق بازار در بازار سرمایه یونانی برای محاسبه ریسک هم دیده شده است.

او در پایان با ابراز امیدواری از افزایش عمق بازار مشتقات عنوان کرد: اما یکی از دلایلی که آپشن‌های فروش کمتر معامله شده این است که در مورد آن واهمه بیشتری وجود دارد و باید روی آن فرهنگ‌سازی شود.

فارس من| عمق بازار برای همه سهام‌داران قابل رؤیت شد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، یکی از موضوعاتی که در سال‌های گذشته مورد اعتراض بسیاری از سهامداران حقیقی و خرد بازار سرمایه قرار گرفته بود، به موضوع دیده نشدن عمق بازار توسط آنها باز می‌گردد.

این مزیت برای برخی سهامداران حقوقی قابل رویت بوده است و آنها می‌توانستند براساس عمق بازار تصمیم گیری کنند و معاملات خود را انجام دهند.

در سامانه فارس من نیز تعدادی از مخاطبان خبرگزاری فارس در ماه‌های گذشته درخواستی با عنوان «سفارش‌های خرید یا فروش سهام برای سهامداران قابل رؤیت باشد» به ثبت رساندند. در پویش آنها آمده است: «همان گونه که همه سهامداران خرد و مردم عادی مستحضر هستند، مردم عادی فقط می‌توانند ۵ ردیف از تمامی سفارش‌های خرید و فروش ثبت شده در سمت خرید و فروش برای سهام را در سامانه‌های کارگزاری و سایت سازمان بورس مشاهده کنند.

در حالی که کارگزاری‌ها و بعضی از خواص به تمامی سفارش‌های ثبت شده در سمت خرید و فروش دسترسی دارند. همان طور که رئیس قوه قضاییه در صحبت‌های خود بدان اشاره کرد، این خود باعت بوجود آمدن انواع رانت می‌شود. قطعا مردم عادی با دیدن تمامی سفارش‌های سمت خرید یا فروش بهتر می‌توانند در خرید یا فروش سهام خود تصمیم گیری کنند، اما در حال حاضر این امکان فقط برای کارگزاریها در دسترس هست. امضاء کنندگان این کمپین از سازمان بورس به عنوان متولی این امر عاجزانه تقاضا داریم این امکان را برای مردم عادی فراهم کنند تا زمینه رانت کمتر شود».

پیگیری های انجام شده نشان می دهد از ابتدای هفته جاری عمق بازار در نسخه‌های دسکتاپ کارگزاری ها برای همه سهامداران قابل رویت بوده و سازمان بورس این ویژگی را برای همه سهامداران ایجاد کرده است تا آنها نیز از این مساله بهره مند شوند.

* عمق بازار در بورس چیست؟

عمق بازار نشان دهنده میزان خریداران و فروشندگان در یک بازار است. اگر میزان خریدار و فروشنده همواره در حدی باشد که بدون صف خرید و فروش، هر موقع شما مایل بودید بتوانید سهامی را بخرید یا بفروشید، اصطلاحا می‌گوییم عمق بازار زیاد هست. پس عملا بازارهای عمیق دارای قابلیت نقد شوندگی بالایی هستند و سرعت انجام معاملات در آنها بالا است.

به عبارت دیگر، عمق بازار در ساده‌ ترین تعریف، مقدار سفارش ‌های ثبت شده برای خرید یا فروش یک دارایی در قیمت‌ های مختلف را نشان می ‌دهد. به بیان دیگر هرگاه میزان عرضه و تقاضا به اندازه‌ ای باشد که سهامداران بدون قرار گرفتن در صف خرید یا فروش بتوانند داد و ستد مورد نظر خود را انجام بدهند، اصطلاحا می‌گوییم عمق بازار زیاد است.

* مشاهده عمق بازار چه قابلیت هایی را برای سهامداران ایجاد می‌کند؟

اطلاعات عمق بازار، معامله ‌گران را قادر می ‌سازد تا یک نمای کلی از تمام سفارشات مرتبط با یک نماد را مشاهده کنند. به کمک این قابلیت می ‌توان جهت احتمالی حرکت قیمت یک سهم را تعیین کرد. همچنین این ویژگی به معامله ‌گران کمک می ‌کند تا از نوسانات کوتاه ‌مدت قیمت، به نفع خود استفاده کرده و سود ببرند. به عنوان مثال، اگر شخصی بخواهد در یک نماد، سهام زیادی بخرد، داده‌های عمق بازار به وی اجازه می ‌دهد تا میانگین قیمت خرید را تخمین بزند.

با نمودار عمق بازار می ‌توان سفارش ترس و سفارش حمایت را بهتر تشخیص داد و در دام این سفارش‌ ها نیفتاد. سفارش ترس، سفارش فروشی است که جهت ایجاد اطمینان کاذب در خصوص منفی بودن ادامه روند سهم ثبت می‌ شود. به سفارش ترس، سفارش فروش جعلی (fake order) نیز گفته می ‌شود.

همچنین سفارش حمایت یا طمع، سفارش خریدی است که بازیگر سهم با هدف پشتیبانی از سهم و ایجاد انگیزه خرید یا نگهداری کاذب سهم در سهامداران ثبت می‌کند.

با استفاده از نمودار عمق بازار می‌ توان تفاوت خرید و فروش در قیمت مورد معامله را مشاهده کرد. این قابلیت می ‌تواند میزان نقد‌شوندگی، عرضه و تقاضای کل در نماد مورد نظر را بهتر نشان دهد و سهامدار تشخیص بهتری برای انجام معامله خواهد داشت.

اطلاعات عمق بازار به صورت لحظه‌ای بروز شده و معامله‌ گران می ‌توانند تصمیمات خود را بر اساس جدیدترین آمار اتخاذ کنند.

بازارگردانی در بورس چیست ؟ و چه وظایفی دارد + فهرست اطلاعات بازارگردان

بازارگردانی چیست؟ بازارگردان مفهومی است که علاوه بر بازار بورس ایران، در بازارهای جهانی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. به طور مثال ایلان ماسک به عنوان یک خریدار و فروشنده عمده در بیت کوین و دوج کوین محسوب می شود. البته در دنیای ارزهای دیجیتال به این مفهوم نهنگ هم گفته می شود.
بنابراین به طور کلی فرد یا گروه تجاری که اقدام به خرید و فروش عمده سهم در مدت زمان های مختلف می کنند را بازارگردان می گویند.

شاید برای شما سوال باشد که چه سهم هایی بازارگردان دارند و چرا همچنین مفهومی در دنیای بورس اهمیت دارد ؟ چرا که این افراد هم مانند سهامداران دیگر با هدف سود کردن اقدام به خرید و فروش می کنند. در واقع چیزی که باعث می شود اهمیت بازارگردان بیشتر شود، حجم بالای خرید و فروش های آن هاست. چرا که این حجم درست مانند ایجاد کردن یک موج است. این موج می تواند ماهی های کوچک یا همان سهامداران خرد را وادار به انتخاب های اشتباه کند. انتخاب هایی که می تواند سرمایه شما را نابود کند. پس شناخت بازارگردان و روند حرکتی او از نظر بازارهای جهانی بسیار اهمیت دارد.

اما داستان در بازار بورس ایران کمی متفاوت تر است. اصولا برخی از مفاهیم بورس جهانی با بورس ایران همخوانی ندارد. علت این موضوع را می توان بیشتر به خاطر وجود داشتن عنصری تحت عنوان دامنه نوسان دانست!

دامنه نوسان، خوب یا بد؟

به طور کلی دامنه نوسان یکی از قوانین منسوخ در بازار بورس جهانی محسوب می شود. بازار بورس آمریکا سال ها قبل دامنه نوسان را حذف کرد و سرمایه گذاران به راحتی می توانند هر سهمی را در هر قیمتی خرید و فروش کنند.

اما در بازار بورس ایران همچنین اتفاقی عملا رخ نمی دهد. چرا که دامنه نوسان اجازه نمی دهد یک سرمایه گذار ( عمده یا خرده ) بالاتر یا پایین تر از قیمت مشخص شده اقدام به سفارش گذاری کند.
یک علت اصلی این موضوع که در ایران دامنه نوسان وجود دارد این است که عملا سهامداران خرد به اندازه ای نیستند که بتوانند وزنه ای در برابر سهامداران عمده یا همان بازارگردان ها محسوب شوند. از این رو با آزاد کردن دامنه نوسان این بازیگر یا همان بازارگردان سهم است که می تواند قیمت را با خرید و فروش عمده خود تعیین کند و این خارج از عدالت اقتصادی است.

در حالی که در بازارهای جهانی تعداد سهامداران خرد به اندازه ای است که می توانند در برابر این موج ها تحمل کنند و اجازه ندهند که یک نهنگ اقدام به قیمت گذاری انحصاری کند. در ضمن در بازارهای جهانی هر سهم چندین و چند بازیگر بزرگ دارد. پس عملا این قیمت گذاری به شکل دستوری رخ نمی دهد. نبود عمق بازار و همچنین عدم حضور پر تعداد بازارگردان ها در سهم ها باعث شده است که بازار بورس ایران نیازمند به مفهومی تحت عنوان دامنه نوسان باشد.

اما این دامنه نوسان مشکلاتی را هم با خود به همراه دارد. اولین و مهمترین چالش دامنه نوسان، مفهومی تحت عنوان نقد شوندگی است.
در واقع وقتی عرضه ای از طرف سهامداران در قیمت محدود و مشخص شده وجود نداشته باشد یا تقاضایی از سمت خریداران در محدوده قیمتی ارائه نشود، عملا سهم دچار صف خرید یا فروش می شود. در این حالت اصطلاحا گفته می شود که سهم قفل شده و خرید و فروشی در آن جریان ندارد.

بازارگردانی چیست

بازارگردان، گزینه ای در برابر صف

اصولا سهامداران خرد عاشق صف های خرید هستند. در واقع وقتی صف خریدی ایجاد می شود یعنی این که سهم تقاضای بسیاری دارد و احتمال صعود قیمتی برای آن وجود دارد. از طرف دیگر در صف خرید سهامداران آن سهام می توانند در هر زمانی که اراده کنند سهم خود را با بالاترین قیمت به فروش برسانند. پس از نظر نقدشوندگی صف خرید مشکلی برای سهامداران ایجاد نمی کند.

اما از نظر صف فروش داستان کاملا فرق می کند. از پاییز سال ۱۳۹۹ تا اواسط بهار ۱۴۰۰ بسیاری از سهم های کوچک و بزرگ به جز مقاطع زمانی کوتاهی، درگیر صف فروش بوده اند. این یعنی این که یک سهامدار این سهم ها نمی تواند سهم خود را به پول نزدیک کند و باید منتظر باشد تا خریداری برای سهم او پیدا شود. عملا در این حالت نقدشوندگی بازار زیر سوال می رود.

اینجاست که سازمان بورس ایران برای حفظ نقد شوندگی و برای دور شدن از رسوب پولی در بازار بورس استفاده از بازارگردان در هر سهم را الزامی کرده اند. از این رو بسیاری از سهم ها در بازار بورس ایران از سال ۹۹ کم کم از یک بازارگردان رسمی برخوردار شدند. این بازیگران رسمی معمولا شرکت های بزرگ و معتبر یا بانک ها هستند. شما می توانید لیست بازارگردان ها در سایت تعریف عمق بازار در بازار سرمایه کدال به راحتی مشاهده کنید. از سال ۹۹ همچنین هر عرضه اولیه در بازار اصلی نیز مشمول استفاده از بازارگردان است.(اگر میخواهید بدانید مفهوم کدال افزایش سرمایه چیست ؟ حتما این مقاله را بخوانید)

اما با وجود این که بسیاری از سهم ها دارای بازیگران رسمی و مشخص شده ای تعریف عمق بازار در بازار سرمایه هستند، چرا پس نقدشوندگی بازار حفظ نمی شود و صف های خرید و به خصوص صف های فروش از بین نمی رود؟

بازارگردان، یک سهامدار است!

نه تنها سهامداران خرد گاهی سازمان بورس ایران به نوعی رفتار می کند که گویی بازیگران سهم که به صورت رسمی و قانونی مشخص شده اند باید دلسوزانه نقد شوندگی بازار را حفظ کنند. این اصلا خلاف اصول بازار در هر جنبه آن است.

یک بازارگردان به اولین و آخرین چیزی که فکر می کند، سود خودش است. او قرار نیست که خودش را فدای نقد شوندگی بازار کند. زمانی که بازار در حال سقوط آزاد است و سهامداران دوست دارند سریع تر از بازار سرمایه خودشان را خارج کنند، چرا باید یک بازیگر اقدام به خرید عمده کند؟ زمانی که به خوبی می داند این خرید می تواند ضرر هنگفتی برای او محسوب شود.

بازارگردان

با وجود این که بازیگران و نهنگ های رسمی سهم ها به صورت قانونی مشخص شده اند اما هیچ قانون و الزامی نمی تواند آن ها را وادار به خرید یا فروش اجباری کند. این کار یعنی دخالت دولت در بورس می تواند تبعات جبران ناپذیری در بازار داشته باشد.

از طرف دیگر بسیاری از سهم های بزرگ بازار را تعریف عمق بازار در بازار سرمایه خود دولت بازیگری می کند. پس اگر قرار باشد کسی در این بین ضرر را به جان بخرد، ابتدا باید خود دولت باشد. در حالی که بازیگران دولتی نیز به دنبال سود هستند و زمانی اقدام به خرید و فروش عمده می کنند که بازار روند درست و مثبتی به خود تعریف عمق بازار در بازار سرمایه گرفته باشد.

در وضعیت امروز بازار که نقدشوندگی تقریبا صفر شده است و بسیاری از سهم ها ماه هاست که در صف فروش هستند، بازیگرانی بهتر بازی می کنند که عملا دست به خرید و فروش نمی زنند و برعکس با گذاشتن سفارش های سنگین تر در صف های فروش عملا خریدارهای دیگر را نسبت به خرید سهم منصرف می کند.

این کار شاید ظالمانه به نظر برسد، اما واقعیت این است که بازیگر سهم با سنگین کردن صف فروش عملا مانع از این می شود که حجم مبنا پر شود. این کار باعث می شود که قیمت اصلی سهم در مدت زمان طولانی تقریبا حفظ شود و چندان تغییر نکند. پس اگر سهمی مانند ” بکاب ” یا .. دارید که بازیگر سهم اقدام به نگه داشتن قیمت ها دارد، قدر آن را بدانید.

چه سهم هایی بازارگردان دارند

سوال های متداول

۱- چه سهم هایی بازارگردان دارند؟
بر اساس قانون جدید بورس، امروز بسیاری از سهم ها دارای بازیگر و نهنگ های رسمی هستند. شما می توانید برای به دست آوردن این سهم ها و لیست بازارگردان ها سراغ سایت کدال بروید. در این سایت به طور کاملا مشخص تمامی سهم ها و بازیگران آن ها مشخص شده است.

۲- وظیفه بازیگران سهم چیست؟
این سهامداران عمده تنها و تنها به دنبال کسب سود هستند و هیچ هدفی جز این ندارند. در کلام ساده تر نهنگ ها هیچ وظیفه ای در برابر ماهی های کوچک ندارند. شما تنها باید با شناسایی روند حرکتی این بازارگردان ها اقدام به خرید و فروش سهم کنید. یادتان باشد که بهترین استراتژی در بازار سهام، دنبال کردن رد پای بازیگران اصلی و بزرگ سهم است. آن ها همیشه دنبال سود هستند و بسیار هم حرفه ای می باشند. پس آن ها را دنبال کنید.

۳- آیا حقوقی سهم هم بازارگردان محسوب می شود؟
به طور ضمنی می توانیم بگوییم که حقوقی خود یک بازیگر بزرگ سهم است. اما مسئله ای که وجود دارد، حقوقی نمی تواند دست خودش را در برابر سهامداران خرد چندان پنهان نگه دارد. زیرا اطلاعات خرید و فروش حقوقی سهم سریع مشخص می شود. از این رو نمی توان به آن به دید یک نهنگ واقعی نگاه کرد.

۴- آیا بازیگران سهم هم ضرر می کنند؟
در بازار سهام چه کسی ضرر نمی کند؟ این تصور که بازیگران یا حقوقی سهم همواره در حال سود کردن هستند یک تصور اشتباه است. آن ها هم مانند تمامی سهامداران انسان هستند و بر اساس تحلیل خودشان پیش تعریف عمق بازار در بازار سرمایه تعریف عمق بازار در بازار سرمایه می روند. تنها تفاوت اصلی بین آن ها و سایر سهامداران این است که آن ها به صورت عمده خرید و فروش می کنند و این موضوع ریسک کاری آن ها را هم افزایش می دهد. پس فکر نکنید که هر خرید و فروش آن ها همراه با سود می باشد.