مثالی برای سود مرکب و بهره ساده

از جمله مزایای وجود بازار بین بانکی می‌توان به انتقال نقدینگی از بانک‌ها و موسسات مالی با مازاد نقدینگی به بانک‌ها و موسسات مالی که کسری نقدینگی دارند اشاره کرد.

نرخ بهره

برای این که شما عزیزان مفهوم نرخ بهره را بهتر متوجه شوید در ابتدا آن را با ذکر یک مثال ساده توضیح خواهیم داد. فرض کنید شما به یک کیسه برنج خریده اید دوست تان به شما پیشنهاد می کند که اگر کیسه برنج را به او بدهید سی روز بعد به شما دو کیسه برنج خواهد داد.

این پیشنهادی پر ریسک است چرا که ممکن است اتفاقات غیر منتظره ای رخ دهد که مانع از به وقوع پیوستن جریان قرارداد شما بشوند اتفاقاتی از این قبیل:

• ممکن است شما چند روز بعد و پیش از موعد مقرر فوت کنید
• ممکن است شخص مقابل فوت کند
• شاید تا ماه دیگر دولت طبق مصوبه ها مجبور به جلوگیری از واردات برنج مورد نظر شما به کشور شد
• یا شاید پزشک شما تا قبل از سر رسید ماه آتی شما را به علت بیماری ناگهانی از خوردن برنج منع کند
• و هزاران احتمال دیگر

مفهوم کلی نرخ بهره:

هر روزه با بالا رفتن تورم و پایین آمدن ارزش پول و سرمایه، افراد وام گیرنده موظف به پرداخت نرخی معین به وام دهنده ها جهت مانع شدن از کاهش ارزش پول پرداختی و دریافتی در امروز و زمان آتی می شود. این نرخ پرداختی همان نرخ بهره یا Interest rate می باشد.

همه شما می دانید که در صورت درخواست وام از بانک شما موظف می شوید که پس از دریافت مبلغ درخواستی، در زمان پرداخت مبلغی اضافه تر بر مبلغ دریافتی به بانک تحویل بدهید که در زمان عامیانه تر سود وام خوانده می شود.

علت پرداخت سود وام این است که شما وام دریافتی را به صورت اقساط و خرد خرد به بانک پرداخت می کنید، در این مدت به علت افزایش تورم ارزش پول یا سرمایه کاهش می باید، بنابراین بانک و سایر وام دهنده ها از طریق دریافت سود یا همان بهره هم از کاهش ارزش پول جلوگیری می کنند هم باعث ایجاد فرصت سرمایه گذاری خواهند شد.

شما عزیزان می توانید از طریق باز کردن حساب سپرده گذاری در بانک نیز برای خود فرصت سرمایه گذاری تولید کنید، بدین صورت که پس از افتتاح حساب، بانک جهت ممانعت از پایین آمدن ارزش سرمایه شما، طبق قرارداد از پیش تعیین شده در تایم های مشخص مبلغی تحت عنوان سود یا بهره به شما می پردازد. در واقع نرخ بهره یکی از اصلی ترین عوامل مالی در زمان برداشت از سرمایه می باشد.

بررسی رابطه بین سرمایه گذاری و نرخ بهره:

جهت بررسی رابطه میان نرخ بهره و سرمایه گذاری به روابط بین قیمت سرمایه، تقاضا برای سرمایه و نرخ سود می پردازیم. بر اساس علم اقتصاد زمانی که نرخ یک کالا در بازار کم شود به طبع تعداد تقاضا مندان آن کالا افزایش خواهد یافت که در نتیجه این روند افزایش سرمایه گذاری اتفاق خواهد افتاد.

این جریان بالعکس نیز اتفاق می افتد یعنی در صورت افزایش ارزش یک خدمت در بازار، تقاضا برای آن کاهش می یابد و در نتیجه سرمایه گذاری نیز کم می شود. بنابراین طبق این گفته ها می توان گفت رابطه میان سرمایه گذاری و نرخ مذکور منفی می باشد.

تاپ وان مطالعه مقاله طرح کسب و کار یا بیزینس پلن را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.

آشنایی با انواع مختلف نرخ بهره

آشنایی با انواع مختلف نرخ بهره:

به طور کلی انواع نرخ بهره در پنج دسته تقسیم بندی می شوند:

• نرخ بهره طبیعی
• نرخ بهره جاری بهره (نرخ بهره بازار)
• نرخ بهره تعادل
• نرخ بهره موثر
• نرخ بهره اسمی
• نرخ بهره واقعی

در ادامه به شرح مختصر هر یک از انواع آن ها خواهیم پرداخت.

شرح نرخ بهره طبیعی:

در بازار سرمایه به منظور استفاده از کالا ها و خدمات سرمایه ای از نرخ بهره طبیعی به عنوان معیاری جهت اندازه گیری افزایش خالص در بهره وری استفاده می شود. مثال: اگر میزان بازدهی در اثر استفاده از یک نوع ماشین آلات خاص ۵۰۰ کیلوگرم برآورد شود، نرخ بهره طبیعی آن ۵۰۰ کیلوگرم در هر یک سال محاسبه خواهد شد.

شرح نرخ جاری بهره یا نرخ بهره بازار:

تقاضا و عرضه بازار تعیین کننده نرخ جاری می باشند. نرخ بهره بازار در واقع تعریف کننده نرخ بازار پول و سرمایه در کوتاه مدت است.

شرح نرخ بهره تعادل:

نرخ بهره تعادل زمانی به دست می آید که نرخ بهره بازار برابر با نرخ بهره طبیعی شود.

شرح نرخ بهره اسمی و نرخ بهره واقعی:

نرخی که بر اساس قرارداد میان شخص وام گیرنده و شخص وام دهنده معین می شود نرخ بهره اسمی خوانده می شود. به عبارت دیگر وام گیرنده باید درصد معینی سود تحت عنوان نرخ بهره اسمی به وام دهنده بپردازد.

اگر وام گیرنده قصد پرداخت درصد سود تعیین شده بدون تورم داشته باشد در واقع نرخ بهره واقعی را پرداخت خواهد کرد. برای محاسبه میزان آن باید نرخ تورم را از نرخ اسمی کسر کرد.

شرح نرخ بهره موثر:

به طور معمول بهره های مربوط به اوراق قرضه هر ۳ ماه یا ۶ ماه توسط ناشران به سرمایه گذاران پرداخت خواهد شد که در نتیجه این امر ایجاد فرصت برای سرمایه گذاران جهت سرمایه گذاری مجدد و افزایش سود و بازدهی آنان را امکان پذیر می کند.

پس لازم است ذکر کنیم که اعلام شده با نرخ بهره سرمایه گذار یکسان نخواد بود. بنابراین می توان گفت که در فواصل زمانی کوتاه تر میزان نرخ موثر بیش تر از نرخ نرمال سپرده گذار اعلام می شود و این موضوع افزایش سود سرمایه گذار را به همراه خواهد داشت.

نرخ بهره را چگونه حساب کنیم؟

برای محاسبه نرخ بهره دو روش وجود دارد: بهره ساده و بهره مرکب.

محاسبه بهره ساده: نرخ سود سالانه بر طبق میزان حساب سپرده در بانک محاسبه می شود.

فرمول:

SimpleInterrst rate: P* l*N

P= وام یا همان اصل سرمایه

I= نرخ بهره سالیانه

N= تعداد سال ها

محاسبه بهره مرکب: در این روش نرخ بهره متعلق به نرخ بهره اصلی نیز محاسبه می شود. یعنی نرخ بهره اصلی با نرخ بهره مربوط به آن جمع می شود.

فرمول:

Compound Interest:

P * (( 1+i) N -1))

نرخ بهره در ایران چگونه است؟

معمولا کشور هایی که با بحران رکود تورمی دست و پنجه نرم می کنند و از نظر اقتصادی در وضعیت مناسبی قرار ندارند با نرخ بهره بانکی بالایی مواجه هستند. متاسفانه کشور ما نیز جزو پنج کشوری است که نرخ بهره در آن بالاترین است به همین علت عملا هدایت اعتبار و نقدینگی جهت تولید در عمل تقریبا ممکن نیست.

طبق تحقیقات و مشاهدات انجام شده کشور های پیشرفته و صنعتی نرخ بهره بسیار پایین و برخی منفی دارند. به عبارتی نرخ بهره یکی از اصلی ترین ملاک تعیین کننده سلامت بانکی در دنیا می باشد. بنابراین می توان اذعان کرد دولت هایی که درصدد توسعه بخشی به کشورشان هستند باید از طریق کم کردن بهره بانکی و نهایتا هدایت نقدینگی به بخش های تولید کننده زمینه اشتغال زایی و رشد را فراهم نمایند.

فرمول محاسبه بهره و درصد (Interest and Percent)

درصدها (Percentages) بخشی از واژگان مدرن ما می باشند. شما احتمالاً یکی از این عبارات را هر روز می شنوید:

• شانس باریدن \(40\) درصد می باشد.
  
• در میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) افزایش \(2\) درصدی وجود دارد.
  
• نمره امتحان شما \(99\) درصد می باشد.
  
• قدتان شما را در صدک \(80\) ام قرار می دهد.
  

• \(80\) درصد برابر است با \(=0.80\)
  
• \(16\) درصد برابر است با \(=0.165\)
  
• \(2\) درصد برابر است با \( = 0.02\)
  

فرمول های بهره

فهمیدن اینکه شما چقدر بهره باید پرداخت کنید، یا چقدر از بابت بهره درآمد کسب خواهید کرد، با فرمولهایی که در این بخش وجود دارند، کار ساده ای می باشد. با این وجود، شما احتمالاً با جستجو با یک ماشین حساب می توانید بهره مرکب را حساب کنید.

حساب کردن بهره ساده (simple interest)

بهره ساده (Simple interest) زمانی استفاده می شود که بخواهید میزان پولی که توسط بهره کسب شده است تعیین گردد و از ترکیب کردن استفاده نمی کنید. همچنین در هنگامی که چیزی را به صورت مدت دار خریداری می کنید، برای فهمیدن مجموع مبلغی که باید بازپرداخت شود، مورد استفاده قرار می گیرد. بهره ساده در اصل درصدی از مبلغ اصلی می باشد. بهره ساده فقط بر روی مبلغ اولیه حساب می شود - و نه بر روی تغییرات مبلغ که با رُشد سرمایه صورت می پذیرد. برای اینکه از مزیت رشد در یک حساب استفاده ببرید، بهره مرکب را ببینید.

قوانین جبر: مبلغ بهره ساده بدست آمده برابر است با مبلغ اولیه \(P\) ، ضربدر نرخ بهره \(r\) (که به صورت اعشاری نوشته می شود)، ضربدر میزان زمان \(t\) (که معمولاً به صورت سالیانه در نظر گرفته می شود). فرمول محاسبه بهره ساده عبارتست از: \(I=Prt\)

مثال: مبلغ بهره ساده بر روی \($10,000\) وقتیکه نرخ بهره \(2\) درصد و مدت دوره \(3\) سال باشد، چقدر می شود؟
$$I=Prt$$
$$I=10,000 \times 0.025 \times 3.5 = 875 $$
بهره ساده \($875\) می باشد.

مثال: شما قصد دارید تا یک تلویزیون را به صورت مدت دار خرید کنید. فروشگاه لوازم خانگی از شما مطالبه \(12\) درصد هزینه بهره ساده می کند. شما این مبلغ را به قیمت تلویزیون اضافه می کنید و مجموع مبلغ را در \(24\) قسط ماهانه بازپرداخت می کنید. بیست و چهار ماه برابر با دو سال می باشد، بنابراین \(t=2\) . قیمت تلویزیون \($600\) است. بهره چقدر می شود؟
$$ I=600 \times 0.12 \times 2 = 144 $$
مبلغ بهره \($144\) می باشد. اکنون برای محاسبه مبلغ هر قسط، مبلغ بهره را به قیمت تلویزیون اضافه کنید و مجموع آن \($744\) می شود. این عدد را بر تعداد اقساط یعنی \(24\) تقسیم کنید، و خواهید داشت \( = 31\) . با این حساب مبلغ هر قسط شما برابر با \($31\) خواهد بود.

بهره مرکب (Compound interest)

بهره مرکب زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که مجموع مبلغی که شما در حساب بانکی تان دارید را بعد از مدت زمان مشخصی تعیین می کنید. دلیل نامگذاری بهره مرکب به این نام، اینستکه بهره کسب شده، قبل از اینکه بهره بعدی بر روی مجموع جدید محاسبه گردد، به سرمایه اولیه اضافه می شود. مدت زمانهایی که در هر سال بهره شما ترکیب می گردد بستگی به نوع حسابتان دارد، اما بسیاری از حسابهای بانکی به صورت هر سه ماه یکبار ترکیب می شوند.

با باقی گذاردن بهره به دست آمده در حسابتان، شما در واقع پول بیشتری بدست می آورید، زیرا بهره شما بر روی مبلغ جدید بزرگتر محاسبه می گردد.

قوانین جبر: فرمول محاسبه بهره مرکب عبارتست از:
$$ A= P(1+)^ $$
در این فرمول \(A\) کل مبلغ موجودی حساب بانکی است، \(P\) مبلغ اصلی اولیه (principal) است، \(r\) درصد نرخ است که به صورت اعشاری نوشته می شود، \(n\) تعداد دفعات ترکیب در هر سال می باشد، و \(t\) تعداد سالها می باشد. اوه!

مثالهای زیر به شما نشان می دهند این فرمول چطور کار می کند.

مثال: در حساب بانکی که با مبلغ اولیه \($5,000\) افتتاح شده است و طی \(14\) سال گذشته با نرخ \(6\) درصد سود کسب کرده است، و به صورت سه ماه یکبار ترکیب شده است، هم اکنون چقدر پول وجود دارد؟

مبلغ اولیه \($5000\) می باشد، نرخ بهره \(6\) درصد یا \(0.06\) می باشد، تعداد دفعات ترکیب در هر سال \(4\) مرتبه می باشد، و مدت زمان ماندن پول در حساب \(14\) سال است. بنابراین:
$$ A = 5,000(1+)^ $$
با دقت از داخل به بیرون کار کنید. \(0.06\) را بر \(4\) تقسیم کرده و آن را با \(1\) جمع بزنید. همزمان در قسمت توان عدد، \(4\) را در \(14\) ضرب کنید:
$$ A=5,000(1.015)^ $$
بنا به قوانین ترتیب عملیات، ابتدا عدد داخل پرانتز را به توان برسانید و سپس ضرب را انجام دهید:
$$ 5,000(2.30196)=11,509.82 $$
مبلغ موجودی حساب بیش از دوبرابر شده است. این عدد را با مبلغ یکسانی که در آن از فرمول بهره ساده استفاده شده باشد، مقایسه کنید:
$$ I=Prt= 5,000 \times 0.06 \times 14 = $4,200 $$
این بهره ساده بدست آمده را با مبلغ اولیه اصلی جمع بزنید.: \(5000+4200=9200\) . با استفاده از بهره مرکب در اینجا بیش از \($2,300\) درآمد اضافی نسبت به روش بهره ساده، کسب شده است.

مثال: در اینجا یک مثال دراماتیک تر از قدرت ترکیب کردن داریم: فرض کنید یک نامه از بانک West Indies دریافت کرده اید، که مدعی شده است که برخی از اجداد شما که با کریستف کلمب (Christopher Columbus) آمده بودند، یک سکه معادل \($1\) را در بانک سرمایه گذاری کرده اند، و سپس در راه بازگشت در دریا گم شده اند. معادل دلاری سپرده آنها در بانک نشسته است، و بهره ای با نرخ \(3\) درصد به صورت مرکب هر سه ماه یکبار کسب کرده است. بانک مدعی است که حساب جد شما یک حساب آزار دهنده است و بخاطر هزینه هایش باید جمع آوری گردد. بانک می خواهد بر اساس یک قانون قدیمی و عطف به ماسبق، برای این حساب به ازاء هر سال \($25\) مطالبۀ هزینه کند. آیا می خواهید مدعی این حساب شوید؟ پس باید هزینه هایش را بدهید؟

در ابتدا ممکن است بگویید "به هیچ وجه قبول نمی کنم! من بدهکار خواهم شد." سپس ماشین حسابتان را در می آورید و مقداری محاسبه انجام می دهید. اگر جد شما با کریستف کلمب در سال 1492 آمده باشد، و شما نامه را در سال 2010 دریافت کرده باشید، دقیقاً باید بدنبال چه چیزی باشید؟

سرمایه اولیه \($1\) بوده است، نرخ بهره \(3\) به صورت مرکب با ترکیب سه ماه یکبار، یعنی چهار بار در هر سال. این پول \(518\) سال است که سپرده گذاری شده است، اما این به این معناست که \(518\) سال و به ازاء هر سال باید \($25\) هزینه خدمات به بانک بپردازید، ببینیم با این بهره مرکب موجودی حساب جد شما چقدر می شود:
$$ A = 1(1+)^ = 1(1.00875)^ \approx 69,105,226.83 $$
نتیجه سپرده اولیه \($1\) بیش از \($69\) میلیون شد.

بیایید هزینه های حساب را هم محاسبه کنیم:
$$ 25 \times 518 = 12,950 $$
پرداخت حدود \($13,000\) برای دریافت \($69\) میلیون، خیلی ناچیز است. هزینه را بدهید و موجودی حساب جدتان را بگیرید! امیدوارم این پول را به خوبی و خوشی خرج کنید!

اندازه گیری مالیات ها (taxes) و تخفیف ها (discounts)

شما می توانید هم هزینه مالیات و هم مبلغ تخفیف کالاهایی را که می خرید به صورت درصدی محاسبه کنید.

Total price: قیمت کل
price of item: قیمت کالا
tax percent as a decimal: درصد مالیات به صورت عدد اعشاری

Discounted price: قیمت تخفیف خورده
original price: قیمت اصلی
discount percent as decimal: درصد تخفیف به صورت عدد اعشاری

Original price: قیمت اصلی
discount price: قیمت تخفیف خورده
discount percent as decimal: درصد تخفیف به صورت عدد اعشاری

مثال: یک خودرو با قیمت \($24,000\) که قصد خریدش را دارید، شامل \(8\) درصد تخفیف می باشد. قیمت تخفیف خورده این خودرو چقدر است؟ مطمئن شوید که \(5\) درصد مالیات بر فروش را نیز اضافه کرده باشید.
$$ \text < discounted price >= 24,000 \times (1 - 0.08) = 24,000 \times 0.92 = $22,080 $$
$$ \text < total price >= \text < cost of item >\times (1 + \text< tax percent as a decimal >) $$
$$ \text < total price >= 22,080 \times (1 + 0.05) = $23,184 $$
مثال: کفشی که در حال بررسی آن هستید دارای \(40\) درصد تخفیف می باشد و این قیمت یک تخفیف \(15\) درصدی دیگر هم دارد. اگر شما مثالی برای سود مرکب و بهره ساده آن را الان \($68\) بخرید، قیمت اصلی آن چقدر است؟ اگر قیمت فعلی دارای \(15\) درصد تخفیف باشد، قیمتی را پیدا کنید که آنها از ابتدا تخفیف خورده بودند (قیمت اولین تخفیف). فرمول قیمت تخفیف خورده را برای قیمت اصلی حل کنید:
$$ \text < original price >= < \text< discount price >\over 1 - \text < percent discount as decimal >>$$
$$ \text < “second discounted price” >= = = $80 $$
$$ \text < “first discounted price” >= = = $133.33 $$
توجه داشته باشید که تخفیف \(40\) درصدی مثالی برای سود مرکب و بهره ساده که به دنبال آن یک تخفیف \(15\) درصدی آمده باشد، با تخفیف \(55\) درصدی یکسان نمی باشد. یک تخفیف \(55\) درصدی نتیجه اش این می شد که قیمت کفش \($60\) می شد.

نرخ بهره بین بانکی چیست و چه تاثیری روی اقتصاد و بورس دارد؟

افزایش یا کاهش نرخ بهره بین بانکی چه تبعاتی دارد؟

مفاهیم اقتصادی ماهیتی دارند که در عین اینکه فکر می‌کنیم آن‌ها را بلدیم و می‌فهمیم چه معنایی دارند، ممکن است اشتباه کنیم. یک مثال ساده، همان مفهوم نرخ بهره بین بانکی و سود بانکی است که ممکن است در نظر بسیاری از افراد یکی باشد و فرقی بین آن قائل نشوند. اما آیا واقعا این دو مفهوم یکی هستند؟ طبیعتا نه. برای رفع این ابهام اخبار بورس دست به کار شده است و این مقاله را آماده کرده تا بگوید نرخ بهره بین بانکی چیست و سپس تاثیر آن را بر بورس و تورم و به طور کلی بر اقتصاد بررسی می‌کند. چرا که کارشناسان در این خصوص نظرات متفاوتی دارند که حتی گاهی با هم در تضاد است. پس بهتر است ابتدا با این مفهوم آشنا شویم تا بتوانیم بهتر در این مورد قضاوت کنیم.

فهرست مطالب با دسترسی سریع

انواع نرخ بهره

حالا که بحث‌مان بر سر نرخ بهره بین بانکی است، بد نیست قبل از اینکه توضیحات اصلی را شروع کنیم اول در مورد نرخ بهره و انواع آن کمی حرف بزنیم. نرخ بهره عامل مهمی در اقتصاد است. اگر بخواهید پول‌تان را در بانک نگهداری کنید، به سراغ نهادی می‌روید که سود بیشتری را در ازای خواب سرمایه‌تان به شما بدهد. پس یکی از معیارهای مهم برای سپرده‌گذاری، همین نرخ بهره است.

اما وقتی نرخ بهره پایین باشد، کمتر کسی پولش را در بانک نگه می‌دارد. پس پول به سمت پروژه‌ها می‌رود و سرمایه گذاری رونق می‌گیرد. در این شرایط کارآفرینان می‌توانند از این پول برای پیشرفت پروژه‌ها و استارتاپ ها استفاده کنند.

نرخ بهره پولی است که بابت استقراض پول پرداخت می‌شود. مثلا اگر وام می‌گیرید باید درصدی از آن را به عنوان نرخ بهره به وام‌دهنده پرداخت کنید. در سمت دیگر وقتی پولی را در بانک سپرده‌گذاری می‌کنید، در ازای این کار از بانک بهره می‌گیرید. نرخ بهره انواع مختلفی دارد که سه تا از مهم‌ترین‌شان این‌ها هستند:

• نرخ بهره ساده: این ساده‌ترین روشی است که می‌توان بر اساس آن نرخ بهره را مشخص کرد. برای این کار باید نرخ سود روزانه را در مبلغ اصلی وام ضرب کنید. سپس حاصل را این بار در تعداد روزهایی که تا سررسید باقی مانده است ضرب کنید.
• نرخ بهره مرکب: بهره یا سود مرکب یک تفاوت عمده با نرخ بهره ساده دارد و آن هم این است که سود فقط به مبلغ اصلی تعلق نمی‌گیرد. بلکه سودهای انباشته از دوره‌های قبلی هم در محاسبات لحاظ خواهد شد. یعنی سودی که نصیب قرض‌دهنده می‌شود، هم سود اصل پول است و هم بهره‌ای که از سود سرمایه گذاری حاصل می‌شود.
• نرخ بهره بین بانکی: این مورد با دو مورد قبلی فرق می‌کند. چون مربوط به وام‌هایی است که بانک‌ها از یک‌دیگر می‌گیرند. توضیح مفصلش را بخش‌های بعدی بخوانید.

نرخ بهره بین بانکی چیست؟

نرخ بهره یا سود بین بانکی مفهومی ساده دارد. بانک‌ها برای تامین مالی دست به دامان بانک مرکزی می‌شوند. اما همیشه هم این‌طور نیست. این وسط بازار بین بانکی هم نقش بسیار پررنگی دارد. زمانی که دوره‌ی مالی کوتاه‌مدت بانک‌ها تمام می‌شود، دو حالت پیش می‌آید. بانک‌ها حساب و کتاب می‌کنند تا ببیند که آیا مازاد نقدینگی دارند یا کسری. در هر دو حالت کاری که باید بکنند این است که تعادل را برقرار کنند تا دیگر نه خبری از کسری باشد و نه مازاد. بانک‌ها باید مقدار معینی وجه نقد را با عنوان ذخیره اجباری نگهداری کنند تا اگر مشتریان زیادی بخواهند وجوه خود را یک‌باره برداشت کنند، بانک اعتباراتش را از دست ندهد.

نرخ سود بین بانکی، نرخی است که بانک‌ها در ازای استقراض از یک‌دیگر باید آن را بپردازند.

پس دو راه پیش روی بانک‌ها قرار می‌گیرد. یا باید قرض بدهند یا قرض بگیرند. وقتی بانکی مازاد نقدینگی دارد، باید این مبلغ را در بازار بین بانکی به بانک‌های دیگر عرضه کند. از آن طرف بانک‌هایی که کسری دارند هم به سراغ همین بازار بین بانکی می‌آیند تا ببنید کدام بانک‌ها مازاد نقدینگی دارند. این‌طور آن‌ها می‌توانند کسری را از طریق استقراض از بانک‌های دیگر جبران کنند. پس دیگر نیازی نیست که بانک‌ها برای برقراری تعادل، به سراغ بانک مرکزی بروند. بازار بین بانکی مشکل آن‌ها را حل کرده است.

سررسید وام‌های بین بانکی یک هفته یا کمتر است و معمولا از آن‌ها با نام وام‌های یک‌شبه یاد می‌شود. نرخ سود این وام‌ها همان نرخ سود یا بهره بین بانکی نام دارد. حالا می‌توانیم بفهمیم که این مفهوم با نرخ سود بانکی چقدر تفاوت دارد. اما سوال اینجاست که این دو نرخ چه ارتباطی با هم دارند. نظر شما چیست؟

نرخ بهره بین بانکی و آثار آن بر اقتصاد

وقتی بانک‌ها برای تعدیل نقدینگی‌شان دیگر به بانک مرکزی مراجعه نکنند، بانک مرکزی هم می‌تواند حجم نقدینگی‌اش را بهتر کنترل کند.

تاثیر نرخ بهره بین بانکی بر بازار سرمایه به صورت مستقیم نیست. این عامل می‌تواند به مسیر نرخ بهره در اقتصاد جهت بدهد.

نرخ سود بین بانکی روی نرخ سود بانکی اثر می‌گذارد، اما نه چندان زیاد. چرا که سود بانکی به صورت دستوری تعیین می‌شود. با این‌همه وقتی بانک مرکزی بر نرخ بین بانکی نظارت داشته باشد، می‌تواند نرخ سود بانکی را هم کنترل کند.

با افزایش نرخ بهره بین بانکی، بانک باید پول بیشتری را در ازای استقراضش پس بدهد. پس سود بیشتری به سپرده‌گذارها می‌دهد تا آن‌ها را تشویق کند که وجوه خود را به بانک بسپارند. در نتیجه سود بانکی را افزایش می‌دهد.

تثبیت نرخ بهره بین بانکی مساوی است با تثبیت نرخ سود سپرده‌های بانکی مدت‌دار و مانع از افزایش آن‌ها می‌شود. هم‌چنین این امر به افزایش قدرت بانک‌ها برای تقویت اعتباری واسطه‌ها و همین‌طور نهادهای مالی بازار سرمایه کمک می‌کند. کاهش هزینه‌های تامین مالی و تثبیت نرخ سود تسهیلات بانکی نیز از دیگر مزایای تثبیت این نرخ است.

نرخ سود بین بانکی در گروی عواملی مانند میزان در دسترس بودن پول، شرایط وام‌دهی و همین‌طور نرخ سود بانکی مرسوم است.

بانک مرکزی برای کنترل نرخ بهره باید جریمه‌ی اضافه برداشت بانک‌ها را کم کند. در این حالت شاهد اضافه برداشت بیشتر و رشد پایه پولی خواهد بود. حالا اگر بانک مرکزی بخواهد کاری کند که بانک‌ها کمتر برای به استقراض به بانک مرکزی رو بیاورند، باید پایه پولی را به بازار بین بانکی تزریق کند و اقدام به افزایش عرضه‌ی منابع کند. این‌طور می‌تواند نرخ بهره را در بازار بین بانکی کم کند. نتیجه چه می‌شود؟ اینکه بانک‌ها تمایل پیدا می‌کنند برای تعادل نقدینگی‌شان به سراغ بازار بین بانکی بروند، نه بانک مرکزی.

تاثیر نرخ بهره بین بانکی بر بورس

آنچه در بخش قبلی گفتم به طور کلی نشان می‌دهد که تاثیر نرخ بهره بانکی بر اقتصاد چیست. حالا می‌خواهیم رابطه‌ی میان این فاکتور و بازار بورس را هم کمی بررسی کنیم.

وقتی بانک‌ها دیگر برای تامین این نیازهای مالی کوتاه‌مدت به سراغ بانک مرکزی نروند، دیگر شاهده پدیده‌ی انبساط حجم نقدینگی نخواهیم بود. نرخ بهره بین بانکی، روی نرخ سود دارایی‌های مختلف مثل سپرده، تسهیلات، اوراق دولتی و … اثر می‌گذارد.

از جمله مزایای وجود بازار بین بانکی می‌توان به انتقال نقدینگی از بانک‌ها و موسسات مالی با مثالی برای سود مرکب و بهره ساده مازاد نقدینگی به بانک‌ها و موسسات مالی که کسری نقدینگی دارند اشاره کرد.

در کشور ما شرکت‌ها برای تامین مالی معمولا سراغ بانک‌ها می‌روند، نه سراغ بورس. هرچند می‌توانند به کمک عرضه اولیه و افزایش سرمایه منابع مالی خود را تامین کنند. اما در بسیاری از مواقع بانک‌ها گزینه‌های اول برای قرض گرفتن هستند. زمانی که نرخ سود بین بانکی کم شود، شاهد تاثیر آن روی P/E سهام خواهیم بود.

برخی معتقدند ریزش بازار سهام به خاطر افزایش نرخ بهره بین بانکی و در نتیجه افزایش سود بانکی بود. چرا که این مسئله باعث شد مردم به جای سرمایه گذاری در بورس، در بانک‌ها سپرده گذاری کنند. اما عده‌ای دیگر ریزش بازار سهام را در گروی عوامل دیگری می‌دانستند که الان موضوع بحث این مقاله نیست.

به هر حال با کاهش نرخ سود بین بانکی، نقدینگی می‌تواند به بازارهای دیگر تزریق شود. با یک مدیریت کارآمد می‌توان این وجوه را به سمت بازار سهام سوق داد. این مسئله به افزایش عمق بازار سهام کمک می‌کند. هرچند اگر این نقدینگی به سمت بازارهای ارز یا طلا برود، نتیجه‌ی آن چیزی جز تورم نخواهد بود. پس کاهش نرخ بهره بین بانکی تنها عامل کنترل تورم نیست، بلکه مهم آن است که مسیر درست به نقدینگی داده شود.

نرخ سود بین بانکی و تورم

وقتی بانک‌ها کمتر به بانک مرکزی نیاز پیدا کنند، می‌شود تا حدودی به کنترل تورم مثالی برای سود مرکب و بهره ساده امیدوار بود.

افزایش نرخ بهره بین بانکی در کوتاه‌مدت می‌تواند بر کنترل تورم اثر بگذارد، اما در بلندمدت می‌تواند منجر به تبعات تورمی و آثار منفی و زیان‌بار شود.

تا اینجا هم متوجه شده‌ایم که نرخ بهره بین بانکی، چطور می‌تواند روی تورم اثر بگذارد. بیایید یک بار دیگر این مسیر را با هم از ابتدا مرور کنیم.

• فرض می‌کنیم نرخ سود بین بانکی افزایش پیدا می‌کند.
• این مسئله کاهش نقدینگی بانک‌ها را مثالی برای سود مرکب و بهره ساده نشان می‌دهد.
• در مقابل وقتی این نرخ کم شود، افزایش حجم حساب‌های جاری بانکی را نشان می‌دهد.
• این مسئله خود به افزایش حجم پول می‌انجامد.
• وقتی هم حجم پول بانک‌ها زیاد شود، تورم روندی صعودی می‌گیرد.
• در شرایطی که اگر حجم پول کم شود و بانک‌ها وابستگی کمتری به بانک مرکزی پیدا کنند، انتظار کاهش تورم دور از عقل نیست.

پس به طور خلاصه آنچه می‌توان از رابطه‌ی بین نرخ بهره بین بانکی و تورم فهمید این است که افزایش این نرخ، می‌تواند در کوتاه‌مدت به کاهش تورم کمک کند. اما در بلندمدت خود عاملی است که تورم را تشدید می‌کند.

افزایش سود بین بانکی باعث افزایش هزینه خلق پول می‌شود. این مسئله باعث می‌شود پول کمتری در اقتصاد عرضه شود و همین امر می‌تواند ترمز تورم را بکشد. وقتی سود بین بانکی بالا برود، سود سپرده‌ها و اوراق دولتی هم زیاد می‌شود. یعنی مردم تمایل پیدا می‌کنند که در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند و اوراق دولتی بخرند. پس از میان بازارهای مالی دیگر مثل طلا، ارز یا خودرو، بورس را انتخاب می‌کنند. کاهش تقاضا در دارایی‌هایی مثل طلا و ارز، قیمت آن‌ها را کم می‌کند. این امر نیز به کنترل تورم در کوتاه‌مدت کمک می‌کند.

چه کسانی از نرخ بهره بین بانکی پایین سود می‌برند؟

کاهش نرخ بهره بین بانکی، بیشتر از آنکه روی بازار بورس اثر داشته باشد، باعث افزایش قدرت خرید سهامداران حقوقی و بانک‌ها می‌شود. وقتی نرخ سود بین بانکی کمتر از ۲۰٪ باشد، بانک‌ها می‌توانند همان‌قدری که به مردم سود می‌دهند، منابع موردنیازشان را هم تامین کنند. کارگزاری بانک‌ها هم دست به کار می‌شوند و با این پول در بورس اقداماتی انجام می‌دهند. آن‌ها صف خرید و فروش را جمع یا ایجاد می‌کنند تا عمق بازار را زیاد کنند.

اما مسئله‌ای که این وسط وجود دارد این است که این بانک‌ها تنها روی سهام خود بازارسازی می‌کنند. یعنی به دنبال منافع خودشان هستند نه منافع جمعی بازار. در حقیقت آن‌ها به دنبال بستری هستند که زیان‌های ناشی از مسائل تحمیلی و دستوری دولت را در این بازار جبران کنند.

این نکته هم قابل توجه است که بازارها منفرد از هم عمل می‌کنند. یعنی درست است که افزایش یا کاهش نرخ بهره بین بانکی باید روی نرخ سایر تسهیلات اثر بگذارد ولی همیشه هم این‌طور نیست. چرا که در بسیاری از زمینه‌ها شاهد اعمال نظرات دستوری هستیم.

برخی از افراد پرنفوذ که از افزایش تورم سود می‌برند، تا می‌توانند به نهادهای مربوطه فشار می‌آورند تا نرخ بهره بین بانکی افزایش پیدا نکند. چرا که در این صورت می‌توانند وام‌هایی با بهره پایین بگیرند و هم‌چنان از تورم بالا نهایت استفاده را بکنند.

سود بین بانکی بالا یا پایین؟ کدام بهتر است؟

تا این‌جا آثار تغییر سود بین بانکی را بررسی کردیم. نمی‌شود یک نتیجه‌گیری کلی انجام داد که آیا این نرخ باید افزایش پیدا کند یا کاهش؟ هرچند تثبیت آن می‌تواند مسئله‌ای مثبت باشد. به هر حال می‌توان یک راهکار سوم ارائه کرد.

بهترین حالت این است که بانک‌ها طبقه‌بندی شوند و نرخ سود بین بانکی برای هر طبقه تفاوت داشته باشد. مثلا اگر بانکی بتواند به خوبی نقدینگی‌اش را مدیریت کند، دیگر نیازی به استقراض یک‌شبه در بازار بین بانکی ندارد. پس می‌توان این بانک را در رده‌ی بانک‌هایی با عملکرد خوب دسته‌بندی کرد و نرخ سود بین بانکی را برای این بانک پایین‌تر در نظر گرفت.

در سمت مقابل بانک‌هایی که به دلیل ضعف مدیریت، مدام دچار کسری می‌شوند باید نرخ بیشتری بپردازند. وگرنه اگر این نرخ پایین باشد، این بانک‌ها هم نگرانی‌ای بابت کسری ندارند و با همین سوءمدیریت به کار خودشان ادامه می‌دهند. شاید این مسئله بتواند کلید حل مشکلاتی باشد که اقتصاد ما در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم می‌کند.

نرخ سود بین بانکی در سال ۱۴۰۱

آمار و ارقام حکایت از آن دارد که نرخ بین بانکی در آغاز سال ۱۴۰۱ حرکتی صعودی را در پیش گرفته است. درست در هفته‌ی اول سال ۱۴۰۱، عدد ۲۰.۳۶٪ مقابل این نرخ ثبت شد. این مسئله در شرایطی اتفاق افتاده است که از سال قبل یعنی ۱۴۰۰ دولت کاهش دستوری نرخ سود بین بانکی را در برنامه‌هایش قرار داده است و به دنبال آن است که این نرخ را در سقف ۲۰٪ نگه دارد. اما اعداد ثبت‌شده چیزی غیر از این را نشان می‌دهند.

نرخ سود بین بانکی به عرضه و تقاضا مربوط است و نباید با دخالت‌های دستوری بانک مرکزی کنترل شود. یعنی افزایش تقاضا برای دریافت این وام‌ها و یا عرضه‌ی اندک باعث فزایش نرخ سود می‌شود. در سمت دیگر هم هرچه عرضه بیشتر باشد یا تقاضا کمتر شود، نرخ سود به همان میزان کمتر خواهد شد.

آمار منتشرشده در وب‌سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هم‌چنین تا روز ۲۵ فروردین‌ماه نشان می‌دهد که این نرخ هنوز هم بالای ۲۰٪ است. جدول زیر این مسئله را به خوبی نشان می‌دهد.

تاریخ	نرخ بهره بین بانکی به درصد
۱۴۰۱/۰۱/۲۵	۲۰.۲۹
۱۴۰۱/۰۱/۱۸	۲۰.۳
۱۴۰۱/۰۱/۱۱	۲۰.۳۶

باید منتظر ماند و دید اسب سود بین بانکی کدام سمت می‌تازد. آیا از سرعتش کم می‌کند یا هم‌چنان شتابان به حرکتش ادامه می‌دهد.

جمع بندی

نرخ بهره یا نرخ سود بین بانکی به مبلغی گفته می‌شود که بانک‌ها در ازای استقراض از یک‌دیگر به هم پرداخت می‌کنند. زمانی که بانک‌ها با کسری نقدینگی مواجه می‌شوند می‌توانند این کسری را از طریق منابع بانک مرکزی جبران کنند. اما بازار بین بانکی به آن‌ها کمک می‌کند کسری را با مبلغی پایین‌تر پوشش بدهند. در این بازار بانک‌هایی که مازاد نقدینگی دارند در نقش قرض‌دهنده و بانک‌هایی که با کسری مواجه‌اند در نقش قرض‌گیرنده ظاهر می‌شوند. مسئله‌ی مهم در مورد نرخ سود بین بانکی این است که این فاکتور می‌تواند به مسیر حرکت سایر بازارها جهت بدهد. یعنی به طور کلی تغییرات این نرخ بر اقتصاد و بورس کاملا محسوس است و می‌تواند در مهار یا رشد تورم اثر بگذارد.

سوالات متداول با پاسخ ‌های کوتاه

نرخ سودی است که بانک‌ها در ازای استقراض وام‌های کوتاه‌مدت و به منظور جبران کسری در دوره‌های مالی کوتاه‌مدت به یک‌دیگر می‌پردازند.

این سوال پاسخ مشخصی ندارد. اما به طور کلی نرخ بهره بین بانکی بالا می‌تواند به کاهش تورم در کوتاه‌مدت کمک کند ولی در بلندمدت ممکن است به ضرر اقتصاد باشد و برعکس به تورم دامن بزند.

نرخ بهره بین بانکی می‌تواند به تمام بازارهای اقتصادی جهت بدهد. وقتی این نرخ بیشتر شود، احتمال بالا رفتن نرخ سود سپرده هم زیاد می‌شود. در نتیجه مردم به جای آنکه در بورس سرمایه گذاری کنند، ترجیح می‌دهند در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند. برعکس این شرایط هم ممکن مثالی برای سود مرکب و بهره ساده است اتفاق بیفتد.

سود بین بانکی که بالا برود، هزینه‌ی خلق پول هم زیاد می‌شود. پس عرضه‌ی پول کمتر خواهد شد و در نتیجه می‌توان به کنترل تورم امیدوار بود. اما با گذشت زمان و در بلندمدت، همه‌چیز می‌تواند دوباره به همان حالت قبلی برگردد و مجددا تورم رشد کند.

سود مرکب برای گرفتن وام چطور محاسبه می‌شود؟

سود مرکب یا همان بهره مرکب یکی از مهم‌ترین محاسبه های مالی است که تقریبا در هر فعالیت اقتصادی به آن نیاز پیدا می‌کنیم. با این نوع سود می‌توانیم بهره بیشتری از سرمایه گذاری ها و سپرده گذاری هایمان ببریم. البته موقعی که وام می‌گیریم سود مرکب شرایط را برعکس می‌کند. اگر حواسمان را جمع نکنیم و محاسبات سود را به درستی انجام ندهیم و ممکن است موقع بازپرداخت دچار مشکل شویم و یا وامی را بگیریم که برای ما نفع آنچنانی نداشته باشد. در حقیقت پیش از هر چیز باید بدانیم چه زمانی سود وام را محاسبه کنیم. دانستن سود مرکب تنها یکی از ابزارهای مدیریت وام و حسابداری شخصی است.

سود مرکب چیست؟

مرکب شدن سود نحوه رشد بهره را تعیین می‌کند. از این حرف های پیچیده که بگذریم یعنی سود مرکب شبیه یک گلوله برفی عمل می‌کن؛ دقیقا مثل گلوله برفی کارتون پلنگ صورتی! یعنی سود از یک میزان کوچک شروع می‌شود و به مرور زمان با سقوط از کوه اندازه اش چند برابر می‌شود.

سود مرکب چه اثری بر بازپرداخت یک وام دارد؟

حالا می‌خواهیم ببینیم، سود مرکب چه بر سر اقساط و بازپرداخت وام ما می‌آورد. برای این کار ابتدا سود ساده را توضیح می‌دهیم:

«سود ساده یعنی سود وام مبلغ مشخصی است و فقط عدد کلی را تقسیم بر تعداد ماه‌های بازپرداخت می‌کنیم. بنابراین با بالا رفتن ماه‌های بازپرداخت کل مبلغ سود ثابت می‌ماند و فقط مبلغ هر قسط و کاهش می‌یابد.»

خوب ببینیم سود مرکب چه حرفی با ما دارد:

«به زبان ساده در سود مرکب، ما سود بهره‌ها را هم پرداخت می‌کنیم. سود مرکب به شکل تصاعدی بالا می‌رود. بنابراین کل مبلغی که باید بازپرداخت کنیم با بالا رفتن زمان بازپرداخت افزایش می‌یابد. یعنی سود یک وام ۳۰ میلیون تومانی ۳ ساله خیلی کمتر از سود همان وام با مدت بازپرداخت ۵ ساله است.»

وقتش رسیده که از تعاریف بگذریم و به اصل قضیه برسیم.

سود مرکب برای وام بانکی چطور محاسبه می‌شود؟

برای اینکه بهتر اثر سود مرکب را متوجه شویم باز هم آن را با سود ساده مقایسه می‌کنیم. فرض کنیم یک وام ۳۰ میلیون تومانی با سود ۱۸٪ گرفته ایم.

حالت اول سود ساده

در سود ساده مبلغ سود از همان اول فقط براساس مبلغ وام تعیین می‌گردد و به مدت زمان بازپرداخت بستگی ندارد. برای مثال بالا ۵میلیون و ۴۰۰ هزار تومان مجموع سودی است که باید پرداخت کنیم.

در این حالت چه بخواهیم وام را در ۱۰ سال تسویه کنیم و چه ۶ ماه باید همین مبلغ را پرداخت کنیم. فرض کنیم می‌خواهیم وام بالا را ۳ ساله پرداخت کنیم. کافیست ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان را تقسیم بر ۳۶ ماه کنیم که می‌شود:

۳۶ قسط ۹۸۴ هزار تومانی که مجموعاً باید ۳۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان برگردانیم.

و اگر بخواهیم وام را ۵ ساله بازپرداخت کنیم، مبلغ هر قسط برابر است با:

۶۰ قسط ۵۹۰ هزار تومانی که مجموعاً باید ۳۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان برگردانیم.

حالت دوم سود مرکب

به بخش هیجان‌انگیز و کمی پیچیده ماجرا می‌رسیم. اینکه سود مرکب چه اثری بر بازپرداخت ما دارد. به مثال خودمون برمی‌گردیم. فرض کنیم ۳۰ میلیون تومان وام بانکی با سود ۱۸٪ گرفته ایم. سود وام های بانکی همگی از روش سود مرکب محاسبه می‌شوند. اصولاً در اغلب فعالیت‌های اقتصادی حتی زمان محاسبه سود سپرده‌های بانکی کوتاه مدت و بلند مدت وقتی از سود صحبت می‌کنیم منظورمان سود مرکب است.

در این حالت سود وام تنها به مبلغ وام وابسته نیست و مدت زمان بازپرداخت وام یکی از عوامل مهم موثر بر میزان سود وام است.

اگر بخواهیم این وام را ۳ ساله بازگردانیم با شرایط زیر مواجه می‌شویم:

۳۶ قسط ۱ میلیون و ۸۴ هزار تومانی که در مجموع باید ۳۹ میلیون و ۴۴ هزار تومان برگردانیم.

حالا اگر بخواهیم همین وام را ۵ ساله برگردانیم، برابر خواهد بود با:

۶۰ قسط ۷۶۱ هزار تومانی که در مجموع باید ۴۵ میلیون و ۷۰۸ هزار تومان برگردانیم.

*تمام محاسبات سود مرکب در این مقاله با کمک ماشین حساب آنلاین سود مرکب وام بانکی کیت ست انجام شده است.

همانطور که می‌بینید با افزایش تعداد اقساط و زمان بازپرداخت میزان سود به شکل تصاعدی بالا می‌رود.

چرا سود مرکب رشد تصاعدی دارد؟

تمام راز سود مرکب در نحوه محاسبه آن نهفته است. کسانی که کمی ریاضیات بدانند با دیدن فرمول سریع متوجه می‌شوند چرا هنگام محاسبه سود مرکب چنین رشدی را شاهد هستیم. فرمول سود مرکب یک تابع نمایی (توانی) است. یعنی برعکس توابع خطی که شیب ثابتی دارند با افزایش زمان رشد تصاعدی پیدا می‌کنند.

این رشد را می‌توان با یک مقایسه ساده فهمید:

تفاوت میزان سود وام ۳ ساله و ۵ ساله در این روش حدوداً ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان می‌شود. این در حالی است که اگر زمان بازپرداخت را به ۷ سال افزایش دهیم و آن را با زمان بازپرداخت ۵ ساله (هر دو بازه زمانی دو ساله انتخاب شدند تا درک رشد نمایی بهتر باشد) مقایسه کنیم تفاوت میزان سود برابر خواهد بود با: حدود ۷ میلیون تومان.

احتمالاً شما هم به وام‌های ۱۰ ساله و ۲۰ ساله فکر می‌کنید. میزان سودی که به چنین وام‌هایی تعلق می‌گیرد سرسام‌آور خواهد بود. هرچند که معمولاً وام گیرندگان به آینده فکر نمی‌کنند و برایشان مهم است در لحظه مبلغ هر قسط را کاهش دهند تا ماهانه فشار کمتری را متحمل شوند. غافل از اینکه خود را در یک گرفتاری بلند مدت غرق می‌کنند.

فرمول سود مرکب در محاسبات جدید بانکی به شکل زیر بیان می‌شود:

آیا جریمه دیرکرد پرداخت قسط هم با همین روش محاسبه می‌شود؟

پاسخ به این سؤال خیر است. فرمول بالا براساس سود ماهانه است. یعنی به ازای ماه‌های بازپرداخت سود به وام تعلق می‌گیرد. این در حالی است که وقتی ما در پرداخت اقساط تاخیر داریم و با دیرکرد قسط ماهانه را واریز می‌کنیم، جریمه آن به روش بهره مرکب روزانه محاسبه می‌شود. یعنی چیزی شبیه فرمول بالا فقط به ازای هر روز دیرکرد جریمه به شکل تصاعدی بالا می‌رود.

آیا سود مرکب بد است؟

جدای از مسائل شرعی دین اسلام که هرگونه سود در ازای قرض گرفتن پول را حرام می‌شمارد، سود مرکب یک اصل اقتصادی بین‌المللی است. برعکس اتفاقی که در گرفتن وام می‌افتد، در دریافت سود سپرده های بلند مدت و کوتاه مدت رخ می‌دهد. یعنی وقتی ما یک سپرده در بانک باز می‌کنیم و قرار است ماهانه به ما ۱۵٪ سود سالانه به ما بپردازد، این سود به شرط آنکه سود ماهانه را برداشت نکنیم به شکل مرکب محاسبه می‌شود. در حقیقت اگر چندین سال به آن سپرده و سودش دست نزنیم، دقیقاً چیزی مثل رشد سود وام این بار به نفع ما اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی می‌توانیم از مزایای سود مرکب بهره‌مند شویم.

کلام آخر

با توجه به نکاتی که گفتیم ارزش محاسبه سود وام پیش از اخذ آن چقدر مهم است. بی‌دقتی در هنگام دریافت وام می‌تواند آثار زیان باری بر خانواده یا یک کسب و کار داشته باشد. همانطور که دیدیم با بالا بردن زمان باز پرداخت وام شاید مبلغ هر قسط کم شود اما مجبوریم سود هنگفتی را به بانک بپردازیم. چیزی که می‌تواند ما را تا مدت‌ها غمگین و بدهکار نگه دارد.

تعریف وام، بهره و وثیقه چیست ؟

تعریف وام / Loan :
به عمل دادن پول، ملک یا سایر کالاها به طرف دیگر در عوض بازپرداخت اصل سرمایه در آینده به همراه بهره یا سایر هزینه های مالی " وام " گویند. وام ها ممکن است یک مقدار خاص و برای یک بار بوده و یا اینکه به عنوان یک اعتبار باز تا یک سقف خاصی برقرار باشند.

قوانین یک وام استاندارد به صورت رسمی قبل از اینکه پولی دست به دست شود، به دو طرف بیان می شود (معمولا به صورت مکتوب و قرارداد). اگر قرض دهنده ای به وثیقه نیاز داشت، این کار در اسناد هم قید خواهد شد. بیشتر وام ها بسته به بیشترین مقدار بهره ای که می توانند داشته باشند، همچنین موارد دیگری مانند زمان بازپرداخت و. ، دارای مقرراتی هستند.

وام ها می توانند انواع شخصی، شرکتی، موسسات مالی و دولتی داشته باشند. وام راهی برای رشد عرضه پول در اقتصاد، همچنین ایجاد رقابت، معرفی محصولات جدید و توسعه عملیات تجاری به حساب می آید. وام منبع اصلی سود برای بسیاری از موسسات مالی مثل بانک ها و فروشندگان خرد از طریق استفاده از اعتبار، به شمار می رود.

تعریف بهره / Interest :
" بهره " پولی است که به عنوان امتیاز قرض دادن پول به شخص وام دهنده پرداخت و معمولا با یک نرخ سالیانه به صورت درصدی بیان می شود. بهره گاهی با نام هایی چون " سود مشارکت " نیز شناخته می شود و به سود حاصل از مشارکت فرد در پروژه ها یا سرمایه گذاری ها اشاره می کند.

انواع بهره :
- دو نوع اصلی بهره وجود دارد که می تواند برای محاسبه بهره وام، مورد استفاده قرار گیرد:
الف) بهره ساده : نرخ تعیین شده ای بر اساس اصل پول قرض داده شده است که قرض گیرنده باید برای جبران استفاده از پول، آن را بپردازد.
ب) بهره مرکب : سودی است هم بر اساس اصل پول و هم بر اساس سود پرداخت شده برای وام، که محاسبه و پرداخت می شود.

در ایران فقط بهره ساده مرسوم است و مورد استفاده قرار می گیرد اما بـهره مرکب در اکثر کشورها بیشتر استفاده می شود.

بعضی از عواملی که در محاسبه نوع سود و نرخ بهره وام دخیل هستند عبارت اند از :
- هزینه فرصت (هزینه عدم توانایی قرض دهنده در استفاده از پولی که قرض می دهند)
- مقدار تورم مورد انتظار
- ریسک نکول یا ناتوانی وام گیرنده در باز پرداخت وام
- مدت زمانی که پول قرض داده می شود
- احتمال مداخله دولت در نرخ سود و نقدینگی وام
- قانون عدد ۷۲ (فقط در شرایط بهره مرکب کاربرد دارد)

ممکن است شما با این پیشنهاد روبروی شوید که n ریال در جایی سرمایه گذاری کنید و بعد از x سال سرمایه شما دو برابر می شود. در این صورت احتمالا کنجکاو می شوید که نرخ بهره این سرمایه گذاری چقدر است؟
یک راه سریع برای اینکه به صورت تقریبی نرخ بهره را تخمین بزنید، استفاده از قانون ۷۲ است. مثلا، اگر عدد ۷۲ را بر تعداد سال ها تقسیم کنید، نرخ سود تقریبی به دست می آید.
برای مثال فرض کنید بانکی در تبلیغات خود این طور مدعی می شود که اصل سپرده شما را بعد از ۵ سال دو برابر می کند. در این صورت با تقسیم عدد ۷۲ بر عدد ۵ نرخ بهره ای که بانک پرداخت می کند مشخص می شود و این نرخ برابر با ۱۴٫۴ درصد است.

- توجه داشت باشید که " قانون عدد ۷۲ " فقط در شرایطی به درستی عمل می کند که شرایط بهره مرکب اعمال شود؛ یعنی هم اصل پول و هم سپرده شما سود دریافت کند، و هم سودهای دریافتی مجددا سرمایه گذاری شده و آنها نیز سود دریافت کنند.

و اما خلاصه ای از تاریخچه بهره :
گرفتن بهره بابت قرض پول امروزه عادی شده است اما پیش از این چندان رایج و مورد قبول نبود. چرا که هنجارهای اجتماعی از تمدنهای خاورمیانه ای تا قرون وسطی به بهره وام به چشم نوعی گناه می نگریستند.این تردید اخلاقی دریافت بهره از وام، در طول دوره رنسانس از میان برداشته شد. مردم شروع به قرض دادن پول برای رشد کسب و کارها در جهت اقدامی برای بهبود موقعیت خود کردند.
بازارهای در حال رشد و پویایی نسبی اقتصاد، وام ها را رایج تر و سود حاصل از آنها را قابل پذیرش تر کرد. در طول همین زمان بود که پول به عنوان یک کالا در نظر گرفته شد و دریافت بهره در برابر هزینه فرصت قرض دادن آن با ارزش جلوه کرد. فیلسوفان سیاسی در سالهای ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ نظریه اقتصادی پشت پرده دریافت سود برای پول قرض داده شده را روشن کردند. نویسندگانی چون آدام اسمیت، فردریک باستیا و کارل منگر.

ایران، سودان و پاکستان بهره را از سیستم مالی و بانکداری خود خارج کرده اند و باعث شدند تا وام دهنده ها به جای دریافت بهره از پولی که قرض داده بودند، در سود و ضرر آن شریک شوند. این روند در بانکداری اسلامی که از دریافت سود بر وام ها اجتناب می کند، در اواخر قرن ۲۰ رایج تر شد.

تعریف وثیقه / Collateral :
به ملک یا انواع دیگر دارایی ها که فرد وام گیرنده به وام دهنده جهت ایجاد امنیت و اطمینان نسبت به بازپرداخت وام ارائه می کند، " وثیقه " گفته می شود. اگر وام گیرنده پرداخت وام را متوقف کند، وام دهنده می تواند از وثیقه جهت جبران زیان مالی خود بهره مند شود. از آنجایی که وثیقه حاشیه امنی برای وام دهنده در صورت ناکامی وام گیرنده در پرداخت وام ایجاد می کند، و ریسک وام دهی را کاهش می دهد، بنابراین وام هایی که با دریافت وثیقه، ایمن می شوند معمولا نرخ سود کمتری از وام های ایمن نشده دارند. ادعای وام دهنده نسبت به وثیقه وام گیرنده " حق گرو " و یا " حق رهن " خوانده می شود.

اگر شما وام مسکنی گرفته اید، وثیقه شما می تواند خانه تان باشد. اگر شما پرداخت های اقساط ماهیانه خانه را متوقف کنید، وام دهنده که در اغلب مواقع بانک است می تواند مالکیت خانه شما را از طریق پروسه ای به نام " سلب حق اقامه دعوی (رهن شکنی) " به دست بگیرد و آن را برای به دست آوردن اصل سرمایه ای که به شما وام داده بود، به فروش برساند.