بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟

بازار بدهی یا بازار اوراق قرضه (Bond market) چیست و چه مزایایی دارد؟

اوراق بهادار چیست؟ — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)

پیش‌تر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسان‌گیری و حجم مبنا آشنا شدیم. در این آموزش، مطالبی را درباره اوراق بهادار و انواع آن بیان می‌کنیم.

فیلم آموزش رایگان آشنایی با اوراق بهادار

فیلم آموزش رایگان اوراق بهادار به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص اوراق بهادار و انواع آن‌ها، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ می‌دهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.

اوراق بهادار چیست؟

اصطلاح «اوراق بهادار» (Securities) یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارد. اوراق بهادار می‌تواند نمایانگر ایفای مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری باشد.

اوراق بهادار علاوه بر سرمایه‌گذاری، یکی از راه‌های تأمین مالی است که برای آشنایی کامل با آن، پیشنهاد می‌کنیم به فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در لینک زیر مراجعه کنید.

برای مشاهده فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه + اینجا کلیک کنید.

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار را می‌توان به طور کلی به سه دسته تقسیم کرد: اوراق سهام (Equity Securities)، اوراق بدهی (Debt Securities) و اوراق مشتقه (Derivative Securities). با این حال، اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities) نیز وجود دارند که ترکیبی از سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند.

اوراق بهادار سهام

اوراق سهام، نشان دهنده منافع مالکیتی سهامداران در یک نهاد (شرکت یا تعاونی) است و به شکل سهام سرمایه تحقق می‌یابد که شامل سهام عادی و ممتاز نیز می‌شود. دارندگان اوراق بهادار عادی معمولاً سود سهام خود را دریافت می‌کنند و هنگام فروش اوراق بهادار می‌توانند از سرمایه سود ببرند (با فرض اینکه ارزش آن‌ سهام افزایش یافته باشد). اوراق بهادار سهام از طریق حق رأی، به دارنده آن این حق را می‌دهد تا در مدیریت شرکتی که سهامدار آن است نقش داشته باشد. در صورت ورشکستگی شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، این سهامداران فقط در باقیمانده سهم شریک هستند. برای آشنایی بیشتر با سهام و انواع آن، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «سهام چیست و سهامدار کیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

اوراق بهادار بدهی

اوراق بدهی بیانگر و گواهی پولی است که صادرکننده آن اوراق وام گرفته است و باید بازپرداخت کند، البته با شرایطی که در آن مقدار وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید تعیین شده است. اوراق بدهی، که شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار هستند، به طور کلی صادرکننده خود را به پرداخت منظم بهره و بازپرداخت اصل آن (صرف نظر از عملکرد صادرکننده) ملزم می‌کنند، البته همراه با سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست). این اوراق معمولاً برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان، صادرکننده می‌تواند آن‌ها را بازخرید کند. اوراق قرضه می‌توانند با تضمین (یا وثیقه) یا بدون تضمین (یا بی‌وثیقه) باشند.

فیلم آموزش اوراق قرضه

اوراق قرضه، یکی از انواع اوراق بهادار بدهی و یک روش سرمایه‌گذاری است. در این فیلم آموزشی، مفهوم اوراق قرضه، ساز و کار و چگونگی سرمایه‌گذاری با استفاده از آن تشریح شده است.

اوراق بهادار مشتقه

اوراق بهادار مشتقه در حقیقت قراردادهایی مالی هستند که ارزش آن‌ها بر مبنای برخی از کالاها و دارایی‌های پایه مشتق شده است و به همین دلیل به آن‌ها مشتقه می‌گویند. این دارایی پایه می‌تواند هر چیز باارزشی مثل کالا، سهام و… باشد. اوراق مشتقه در بورس یا بازارهای خارج از آن انجام می‌شود.

چهار نوع قرارداد مشتقه رایج امروز به شرح زیر است:

• قرارداد سَلَف: نوعی قرارداد است که در زمان معامله، خریدار مبلغ را پرداختی می‌کند، ولی فروشنده آن را در آینده تحویل خواهد داد.
• قرارداد آتی: در قرارداد آتی، فروشنده و خریدار متعهد می‌شوند که یک دارایی پایه را در زمان آینده با قیمت مشخصی داد و ستد کنند. در زمان بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ مورد توافق، خریدار باید هزینه مشخص شده در قرارداد را پرداخت کرده و فروشنده باید کالا را تحویل دهد.
• قرارداد اختیار معامله: این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در قرارداد اختیار خرید، به خریدار اختیار (و نه اجبار) داده می‌شود که یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا زمان مشخصی بخرد. فروشنده این قرارداد نیز اجبار دارد تا قبل از اتمام مهلت، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشته باشد، دارایی معین را در قیمت مشخص معامله کند. برعکس، در قرارداد اختیار فروش، فروشنده ملزم به فروش کالا نیست.
• قراردادهای معاوضه: در قرارداد معاوضه، یک دارایی یا تعهد در مقابل یک دارایی یا تعهد دیگر، به منظور تمدید یا کاهش سررسید معامله می‌شود.

اوراق بهادار ترکیبی

اوراق بهادار ترکیبی، همان‌گونه که از نامش مشخص است، برخی از مشخصه‌های اوراق بدهی و سهام را با هم دارد. مثال‌هایی از اوراق بهادار ترکیبی عبارتند از: گواهی سهام (از اختیارات اعطایی خود شرکت است که به سهامداران حق خرید سهام در یک بازه زمانی مشخص و با قیمت مشخص را می‌دهد)، اوراق قابل تبدیل (اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام عادی شرکت صادر کننده) و سهام ممتاز (سهامی که شرکت پرداخت بهره، سود سهام یا بازده سرمایه را در اولویت نسبت به سایر سهامداران قرار داده است).

هرچند سهام ممتاز از لحاظ فنی به عنوان نوعی سهام طبقه‌بندی می‌شود، اما اغلب به عنوان اوراق بدهی نیز در نظر گرفته می‌شود، زیرا «مانند اوراق» سهام ممتاز نرخ سود ثابتی دارد و ابزاری محبوب برای سرمایه‌گذارانی است که در جست‌وجوی درآمد هستند. این سهام در اصل اوراقی با درآمد ثابت است.

سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار

نهادی که اوراق بهادار را برای فروش منتشر می‌کند، به عنوان صادرکننده شناخته می‌شود و اشخاصی که آن‌ها را می‌خرند، سرمایه‌گذار هستند. به طور کلی، اوراق بهادار نشان دهنده یک سرمایه‌گذاری و ابزاری است که توسط آن، شهرداری‌ها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند سرمایه‌های جدید را جذب کنند. شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به مردم پول زیادی به دست آورند؛ برای مثال سهام را با عرضه اولیه عمومی بفروشند. نهادهای کشوری، استانی و شهری می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، برای یک پروژه خاص سرمایه زیادی جذب کنند. بسته به تقاضای بازار یا ساختار قیمت‌گذاری یک مؤسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار می‌تواند یک جایگزین مناسب برای تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.

از طرف دیگر، خرید اوراق بهادار با پول وام، عملی که با نام خرید در حاشیه شناخته می‌شود، یک روش سرمایه‌گذاری محبوب است. در اصل، یک شرکت ممکن است حقوق مالکیت را به صورت پول نقد یا سایر اوراق بهادار بدهی (چه در زمان شروع و چه به طور پیش‌فرض) یا سایر تعهدات به نهاد دیگری تحویل دهد. امروزه این تصفیه دیون وثیقه‌ای، به ویژه در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.

اوراق بهادار قابل معامله که در بورس اوراق بهادار فهرست شده‌اند و صادرکنندگان آن می‌توانند با اطمینان از بازار منظمی که در آن تجارت می‌کنند، به دنبال جذب سرمایه‌گذار باشند. سیستم‌های تجارت الکترونیکی در سال‌های اخیر رواج بیشتری یافته‌اند و اکنون اوراق بهادار در بسترهایی مانند بورس، فرابورس یا مستقیماً در بین سرمایه‌گذاران به صورت آنلاین معامله می‌شود. برای آشنایی با تفاوت‌های بورس و فرابورس، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً‌ با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری،‌ تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آن‌ها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.

مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

آشنایی با انواع بازارهای مالی و بازار سرمایه

وقتی از بازارهای مالی حرف می‌زنیم، بیشتر افراد تصویر بازار شلوغ بورس نیویورک یا معامله‌گران عصبانی تالار معاملات آتی شیکاگو را به یاد می‌آورند. البته این تصاویر دیگر قدیمی شده‌اند، زیرا این روزها معاملات آنلاین جای مبادلات رو در رو را گرفته‌اند. صرافی‌های ارز دیجیتال تنها بخشی از بازارهای مالی هستند؛ زیرا این بازارها مدت‌ها پیش از وجود صرافی‌ها و کارگزاری‌ها به شکل امروزی وجود داشته‌اند. بازارهای مالی از زمانی که بشر به کشاورزی و داد و ستد آن با دیگران روی آورد، وجود داشته اند. اگر کشاورزان برداشت مناسبی نداشتند باید برای کاشت محصول در سال بعد بذر به‌دست می‌آوردند. اگر هم برداشت خوبی داشتند باید تصمیم می‌گرفتند که محصولات مازاد خود را ذخیره یا مبادله کنند. این شرایط آنها را مجبور می‌کرد تا برای به‌دست آوردن بذر یا غذای ذخیره با دیگران معامله کنند.

درآمد ماهیگیران نیز به مقدار صید، نوع ماهی‌ها و آب و هوا وابسته و بی‌ثبات بود. در حقیقت، تصمیمات و مبادلات تمامی آن کشاورزان و ماهیگیران بود که اساس بازارهای مالی و بازار سرمایه امروزی را تشکیل داد. داد و ستد هایی که هدف آن بسیار شبیه بازارهای امروزی است. در این مقاله شما با مفهوم بازار مالی و انواع بازارهای مالی و بازار سرمایه آشنا خواهید شد.

بازارهای مالی چیست؟

بازار مالی (Financial Market) بستری است که افراد و نهادها از آن برای انجام معاملات با انواع دارایی‌ها مانند اوراق بهادار، ارزهای دیجیتال و دیگر دارایی‌های قابل تعویض استفاده می‌کنند. بازار بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ براساس قرار گرفتن فروشندگان و خریداران در یک مکان کار می‌کند و قانون عرضه و تقاضا نیز قیمت‌ها را در بازار مشخص می‌کند. در حقیقت، انواع بازارهای مالی به افراد کمک می‌کند تا به راحتی یکدیگر را پیدا کنند؛ آنها با این کار انجام معامله میان کاربران را تسهیل می‌کنند.

بازارهای مالی انواع مختلفی دارند؛ ویژگی‌های دارایی مورد معامله و نیازهای کاربران است که مشخصات هرکدام از این بازارها را تعیین می‌کند. بازار سهام، بازار فارکس، بازار ارزهای دیجیتال، بازار پول، بازار اوراق قرضه، بازار کالا و بازار مشتقه از محبوب‌ترین شکل‌های بازارهای مالی هستند. این بازارها بستری هستند که کسب و کارهای مختلف برای جذب سرمایه مورد نیاز خود برای توسعه، از آن استفاده می‌کنند. در واقع، بازارهای مالی مانند کانال‌هایی هستند که جریان سرمایه‌ را از عرضه‌کنندگان به سمت تقاضاکنندگان هدایت می‌کنند.

بازار سرمایه (Capital Market) نیز بخشی مهم از بازارهای مالی است که معاملات ابزارهای مالی مانند سهام، اوراق بدهی، صندوق‌های قابل معامله (ETF) و غیره را تسهیل می‌کند. همچنین، منبع جذب سرمایه برای افراد، شرکت‌ها و دولت‌های است و نقش مهمی در تقسیم منابع و ایجاد نقدینگی برای کارکارآفرینان بازی می‌کند. انواع بازارهای مالی را می‌توان براساس نوع دارایی مورد معامله و زمان سررسید آنها تقسیم‌بندی کرد.

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی بسیار زیادی در سراسر جهان وجود دارند و هر کشوری حداقل از یکی از انواع آنها استفاده می‌کند. برخی از این بازارها کوچک‌تر هستند و سرمایه در گردش کمی دارند، برخی دیگر نیز مانند «بازار بورس نیویورک» که روزانه تریلیون دلار معامله در آن انجام می‌شود در سطح بین‌المللی شناخته شده هستند. در ادامه این مقاله ۶ نوع از شناخته‌شده‌ترین انواع بازارهای مالی را بررسی می‌کنیم:

بازار سهام (Stock Market)

بازار سهام یا بازار بورس، شناخته‌شده‌ترین شکل از بازارهای مالی است. در این بازار سهام شرکت‌ها (سهامی عام) توسط معامله‌گران و سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شود. هر سهم قیمتی دارد که براساس عواملی مانند ارزش بازار، دارایی‌های شرکت و عرضه و تقاضا و .. مشخص می‌شود. زمانی که قیمت این سهم‌ها به دلیل عوامل اقتصادی یا تجاری افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذاران می‌توانند با فروش آنها کسب درآمد کنند. در این بازار خرید سهام برای سرمایه‌گذاران ساده است، اما چالش واقعی انتخاب سهامی است که در نهایت سودآور باشد. در واقع، زمانی که سهام را با قیمت کمتر می‌خرید و با قیمت بالاتر می‌فروشید می‌توانید کسب درآمد کنید.

بسیاری از شرکت‌ها از بازار سهام برای جذب سرمایه استفاده می‌کنند؛ آنها این کار را از طریق بازار اولیه یا عرضه اولیه عمومی (IPO) انجام می‌دهند. بازار اولیه (Primary Market) زمانی شکل می‌گیرد که دارایی شرکت برای اولین بار عرضه و فروخته شود. در بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ این بازار، شرکت سرمایه مورد نیاز خود را به طور مستقیم و از طریق فروش سهام به سرمایه‌گذاران تامین می‌کند. معامله‌گران پس از لیست شدن شرکت و عرضه آن در بازار اولیه، معامله‌گران می‌توانند سهام شرکت را در بازار ثانویه خرید و فروش کنند. در حقیقت، تمامی معاملات سهام در بازار بورس، درون بازار ثانویه (Secondary Market) انجام می‌شوند.

نکته جالب اینجاست که بازار بورس اوراق بهادار از قرن‌ها پیش و زمانی که هیچ فناوری در کار نبوده، وجود داشته است. بزرگترین بازارهای سهام بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ که در کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا و ژاپن به شکل امروزی از قرن ۱۹ یا ۲۰ ایجاد شده‌اند.

بازار اوراق قرضه (Bond Market)

بازار اوراق قرضه که با نام بازار درآمد ثابت نیز شناخته می‌شوند، شکل دیگری از بازارهای مالی است. شرکت‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها با فروش اوراق قرضه در این بازار سرمایه مورد نیاز خود برای توسعه را به‌دست می‌آورند. بسیاری از شهرداری‌ها نیز برای تامین مالی مخارج مورد نیاز خود برای ساخت پروژه های عمومی مانند مدرسه، ایستگاه آتش نشانی، پارک‌ها و جاده‌ها اوراق قرضه منتشر می‌کنند. ارواق قرضه (Bond) نوعی سرمایه‌گذاری است که در آن سرمایه‌گذار از طریق خرید اوراق پول قرض می‎‌دهد؛ در مقابل شرکت یا نهاد فروشنده متعهد می‌شود تا اعتبار دریافتی را در بازه زمانی مشخص و با پرداخت سود دوره‌ای ثابت بازپرداخت کند.

اوراق قرضه شبیه توافقی میان وام‌دهنده و وام‌گیرنده است که جزییات وام مانند مقدار سرمایه، زمان بازپرداخت و سود پرداختی در آن مشخص شده است. به همین دلیل گاهی اوقات به بازار اوراق قرضه بازار بدهی یا بازار اعتباری نیز می‌گویند. بیشتر معاملات بازار اوراق قرضه در بازار اولیه انجام می‌شود؛ جایی که در آن سرمایه‌گذاران اوراق قرضه را از فروشندگان (وام‌گیرندگان) خریداری می‌کنند. معامله‌گران می‌توانند اوراق بهاداری را که قبلا منتشر شده در بازار ثانویه خرید و فروش کنند. معمولا این معاملات از طریق بازار بورس یا فرابورس انجام می‌شود، البته که حجم سرمایه معامله شده در بازارهای اوراق قرضه بسیار بیشتر از بازارهای سهام است.

مهم‌ترین مزیت بازار اوراق قرضه نسبت به بازار سهام، ریسک پایین‌‌تر سرمایه‌گذاری است. همین ویژگی باعث می‌شود تا اوراق قرضه نسبت به سهام بازدهی و سودآوری کمتری نیز داشته باشد. همچین این نکته را در نظر داشته باشید، با اینکه اوراق قرضه شرکتی نرخ بهره بالاتری دارند اما اوراق تحت حمایت دولت از امنیت بیشتری برخوردار هستند. ورشکستگی بدترین سناریویی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند تجربه کنند؛ در این شرایط شرکت‌ها معمولا می‌توانند بخشی از سرمایه را پس بدهند.

بازار کامودیتی (Commodity Market)

بازار کامودیتی یکی دیگر از انواع بازارهای مالی است که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در آن به معامله کالای اساسی می‌پردازند. در یک تعریف ساده، کامودیتی کالایی است که می‌توان آن را با کالاهای مشابه دیگر معامله کرد. در این بازار کالاهای اساسی را به دو دسته کلی کامودیتی سخت و کامودیتی نرم تقسیم می‌کنند. کالاهای انرژی مانند نفت و گاز و فلزات گران‌بها مانند طلا، نقره و پلاتین در دسته کامودیتی‌‌های سخت قرار می‌گیرند. کالاهای کشاورزی مانند گندم، ذرت و سویا و محصولاتی مانند پنبه، قهوه و شکر را می‌توان در دسته کامودیتی‌های نرم قرار داد. فلزات اساسی مانند آلومینیوم، مس، روی و آهن نیز در دسته کامودیتی‌های جای می‌گیرند.

معاملات در بازار کامودیتی به دو دسته تقسیم می‌شود: معاملات اسپات (Spot) و معاملات آتی یا فیوچر (Future). در بازار اسپات، کالاهای اساسی با پول مبادله می‌شوند. در بازار آتی نیز کالاهای اساسی در تاریخی از پیش تعیین شده و با قیمتی مشخص معامله می‌شوند. بیشتر معاملات کالاهای اساسی در بازارهای مشتقه و به شکل معاملات اسپات انجام می‌شود. معامله‌گران همچنین می‌توانند کامودیتی‌ها را بازار بورس، فرابورس و صرافی‌های لیست شده به شکل آتی معامله کنند. بورس کالای شیکاگو (CME) و اینترکانتیننتال اکسچنج (ICE) دو کارگزاری بزرگ برای انجام معاملات کامودیتی در جهان هستند.

بازارهای کامودیتی قدمتی به اندازه تاریخ تمدن بشری دارند، این بازارها یک بستری متمرکز و با قدرت نقدشوندگی بالا برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کنند. برای مثال، این بازارها می‌توانند تجارت محصولات کشاورزی را کارآمدتر و هماهنگ‌تر کنند. معاملات آتی بازار کامودیتی، با ایجاد یک مکانیسم خرید تضمین‌شده به بسیاری از کشاورزان کوچک کمک می‌کند.

بازار ارزهای دیجیتال (Crypto Market)

گسترش فناوری بلاک چین در سال‌های گذشته باعث شده تا ارزهای دیجیتال به عنوان یک دارایی ارزشمند مورد توجه بسیاری قرار بگیرند. از سال ۲۰۱۸ بازارهای ارزهای دیجیتال به عنوان بخشی از بازارهای مالی رشد بسیار سریعی را تجربه کرده‌اند. بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و سایر رمز ارزها، همگی دارایی‌های دیجیتال غیر متمرکز مبتنی بر بلاک چین هستند. در حال حاضر، نزدیک به ۱۴ هزار کوین و توکن متفاوت در حدود ۵۰۰ صرافی ارز دیجیتال در سراسر جهان معامله می‌شوند. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار رمز ارزها برای خرید و فروش و نگهداری این دارایی‌ها دیجیتالی نیاز به استفاده از یک کیف پول ارز دیجیتال خواهند داشت.

ماهیت دیجیتال و ناشناس بازارهای دیجیتال باعث می‌شود تا بستر مناسب‌تری برای انجام پروژه‌های پانزی یا کلاهبرداری باشد. در این بازار، صرافی‌هایی که از آنها برای انجام معاملات استفاده می‌شود به دوسته صرافی‌های متمرکز (CEX) و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) تقسیم می‌شوند. صرافی‌های متمرکز همانطور که از نامشان پیداست پلتفرم‌های متمرکزی برای معامله رمز ارزها هستند. صرافی‌های غیرمتمرکز بدون هیچ مرجع مرکزی کار می‌کنند؛ این صرافی امکان مبادله بدون واسطه و همتا به همتا (P2P) ارزهای دیجیتال را برای کاربران خود فراهم می‌کنند.

با اینکه بازار کریپتوکارنسی یک بازار مالی بسیار جوان است اما در دهه گذشته به طور شگفت انگیزی گسترش یافته است. بر طبق گزارش وب‌سایت coinmarketcap، ارزش کل بازارهای ارزهای دیجیتال بیش از ۲.۵ تریلیون دلار است. برخی افراد عقیده دارند که عدم وجود یک سیستم قانون‌گذاری مشخص، بزرگ‌ترین مشکل این بازار است. کشورهای مختلف قوانین متفاوتی در رابطه با استفاده از رمز ارزها دارند؛ در حقیقت بسیاری از کشورها بازار ارزهای دیجیتال را به‌جای نوآوری یک خطر برای اقتصاد خود می‌دانند.

بازار فارکس (Forex Market)

فارکس (Forex) مخفف عبارت Foreign Exchange به معنی تبادل ارزهای خارجی است. بازار فارکس مهم‌ترین نوع بازارهای مالی است؛ این بازار امکان انجام معاملات جفت ارزهای مختلف را برای معامله‌گران فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاران خرد، بانک‌ها، شرکت‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های مدیریت سرمایه گذاری همگی از بازار فارکس برای انجام سفته‌بازی و پوشش ریسک (Hedging) استفاده می‌کنند. برخلاف تصور بسیاری از افراد، اولین شکل از بازارهای فارکس قرن‌ها قدمت دارند و به دوره بین النهرین باز می‌گردند.

معامله‌گران می‌توانند ۱۷۰ جفت ارز مختلف را در بازار فارکس معامله کنند. امروزه، حجم معاملات روزانه بزرگترین بازار مالی چیزی در حدود ۶.۶ تریلیون دلار و بیش از مجموع بازارهای سهام، بازارهای مشتقه و بازار ارزهای دیجیتال است. فارکس یک بازار مالی گسترده است، در واقع شبکه گسترده‌ای از کامپیوترها و واسطه‌ها در سراسر جهان این بازار را تشکیل داده‌اند. همچنین، کارگزاران فارکس می‌توانند به عنوان بازارساز (Market Maker) عمل کنند و قیمت‌های بید (Bid) و اسک (Ask) پیشنهاد دهند که با بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ قیمت رقبا در بازار متفاوت است.

بازار فارکس را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: بازار بین بانکی و بازار خارج بورس (OTC). بازار بین‌ بانکی (Interbank Market) شبکه‌ای جهانی است که بانک‌ها و موسسات مالی از آن برای مبادله ارزها و سایر مشتقات ارزی میان خود استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران نیز می‌توانند با استفاده از کارگزاری‌ یا بروکر‌ها به معامله در بازار خارج از بورس (OCT) فارکس بپردازند.

بازار مشتقه (Derivatives Market)

بازار مشتقه یکی از مدرن‌ترین انواع بازارهای مالی است. به زبان ساده، بازار مشتقه بستری را فراهم می‌کند که در آن خریداران و فروشندگان دارایی مورد نظر خود را بر روی یک قیمت توافقی پیش خرید یا پیش فروش می‌کنند. در این بازار، دارایی‌ها و کالاها به شکل اوراق مشتقه‌ مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله، مورد خرید و فروش قرار می‌گیرند. این قراردادهای مالی ارزش خود را از یک کالای اساسی یا گروهی از دارایی‌ها مانند سهام، اوراق قرضه، ارزها و غیره به‌ دست می‌آورند به همین علت به اوراق مشقه، اوراق ثانویه نیز می‌گویند.

سرمایه‌گذاران از اوراق مشتقه برای پوشش ریسک (Hedge)، کاهش ریسک و با سفته‌بازی استفاده می‎‌کنند. به این معنی که آنها ریسک با انتظار پاداش می‌پذیرند. بسیاری از افراد سرمایه‌گذاری در بازار مشتقه را به عنوان شکلی پیشرفته از سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرند. قراردادهای اوراق مشتقه به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: لاک (Lock) و آپشن (Option). در قراردادهای لاک مانند قراردادهای آتی، طرفین معامله از ابتدا در مورد شرایط و مدت زمان قرارداد متعهد می‌شوند. در قراردادهای آپشن یا اختیار معامله مانند قراردادهای سهام، به طرفین این اجازه را می‌دهند تا پیش از پایان زمان قرارداد، حق خرید یا فروش دارایی خود را داشته باشند.

سوالات متداول

سهم بازار کریپتو و فارکس از بازار مالی چقدر است؟

یبشتر از ۹۹ درصد حجم بازار در اختیار مارکت فارکس و حدود ۰.۱ درصد در بازار کریپتوکارنسی‌ در حال گردش است.

معاملان مشتقات چیست؟

به مجموع معاملات آپشن و مارجین معاملات مشتقات می‌گویند.

نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی شما با بازارهای مالی نوشته شده است و آکادمی ارز تودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات یا عواقب مالی آن برای افراد ندارد.

بازار بدهی یا بازار اوراق قرضه (Bond market) چیست و چه مزایایی دارد؟

بازار بدهی به بازاری گفته می‌شود که در آن سرمایه گذاران به اشخاص حقوقی (که معمولاً دولتی یا سازمانی هستند) پول قرض می دهند و قرض گیرنده در یک بازه زمانی مشخص با پرداخت سود، بدهی خود را باز می گرداند. در واقع دولت‌ها یا شرکت‌ها برای تامین مالی کسب و کارها یا فعالیت‌های خود اوراقی را منتشر می کنند که اوراق قرضه یا اوراق بدهی (Bond) نامی‌ده می‌شود و با انتشار این اوراق، سرمایه مورد نیاز خود را در بازار جذب می کنند.

بازار بدهی یا بازار اوراق قرضه (Bond market) چیست و چه مزایایی دارد؟

بازار بدهی یا بازار اوراق قرضه

بازار بدهی به بازاری گفته می شود که در آن سرمایه گذاران به اشخاص حقوقی (که معمولاً دولتی یا سازمانی هستند) پول قرض می دهند و قرض گیرنده در یک بازه زمانی مشخص با پرداخت سود، بدهی خود را باز می گرداند. در واقع دولت ها یا شرکت ها برای تامین مالی کسب و کارها یا فعالیت های خود اوراقی را منتشر می کنند که اوراق قرضه یا اوراق بدهی ( Bond ) نامی‌ده می شود و با انتشار این اوراق، سرمایه موردنیاز خود را در بازار جذب می کنند.

به عبارت دیگر شرکت ها با ارائه این اوراق به سرمایه گذاران بدهکار می شوند و در قبال آن متعهد می شوند که در مدت زمان مشخصی بهره این قرض را بپردازند.

بازپرداخت این اوراق معمولا به صورت ماهانه، سه ماهه، شش ماهه و سالانه است و در زمان سررسید آن ها، نهاد صادرکننده باید اصل پول را نیز بازپرداخت کند. اوراق قرضه با عنوان اوراق با درآمد ثابت نیز شناخته می شوند و با وجود اینکه مقدار مشخصی دارند، می توان آن ها را با مبالغ بالاتر یا پایین تر در بازار مبادله کرد. (1)

چرا بازار بدهی مهم است؟

بازارهای بدهی یکی از مولفه های اصلی در بازار مالی هر کشوری هستند. این بازار، سرمایه های بلندمدتی را به بخش های دولتی و خصوصی ارائه می دهد، سرمایه ای ارزان برای نهادهایی که برای فعالیت های خود به تامین اعتبار نیاز دارند. در واقع بازار بدهی برای تامین شرکت های بزرگ و سازمان های که دارایی های زیادی دارند مناسب است.

تصور کنید که یک نهاد دولتی یا خصوصی تصمیم به احداث یک کارخانه جدید داشته باشد و برای این کار به یک میلیارد تومان پول نیاز دارد. یکی از راه های تامین این سرمایه، صدور اوراق قرضه و انتشار اوراق با ارزش 10 میلیون تومان است. در این حالت «مقدار اسمی» این اوراق 10 میلیون تومان است و شرکت صادرکننده اوراق قرضه باید نرخ سود سالانه ای که با عنوان کوپن شناخته می شود را تعیین کند.

علاوه بر نرخ سود، صادر کننده باید یک بازه زمانی برای بازپرداخت مبلغ اصلی که در اینجا 10 میلیون تومان است را نیز مشخص کند. نهادهای صادر کننده اوراق قرضه معمولاً سود بیشتری را برای بدهی های طولانی مدت پرداخت می کنند، بنابراین یک سرمایه گذار می تواند از اوراق قرضه بلندمدت سود بیشتری را دریافت کند، اما در کنار آن ریسک بیشتری را در سرمایه گذاری خود می پذیرد. (1)

انواع اوراق قرضه

اوراق قرضه دولتی

اوراق قرضه شهرداری

اوراق قرضه شرکتی

هدف اصلی و نقش بازار بدهی چیست؟

هدف اصلی بازار بدهی، تامین مالی برای مخارج سازمان های دولتی و خصوصی در بازه زمانی متفاوت (کوتاه مدت و بلند مدت) است. علاوه بر این بازار اوراق قرضه نقش مهمی در تعیین نرخ سود بازار به صورت غیر دستوری دارد. نرخ سود واقعی در بازار به دنبال عرضه و تقاضا برای اوراق قرضه بلند مدت خزانه تعیین می شود اما در ایران به دلیل کم عمق بودن بازار بدهی، این نرخ سود توسط بانک مرکزی تعیین می گردد.

جمع آوری نقدینگی در بازارهای مهم کشور مانند بازار مسکن و ارز در ایران، یکی دیگر از نقش های اصلی این نوع بازار است. نقدینگی از اصلی ترین عوامل افزایش تورم در اقتصاد یک کشور است و دولت ها با انتشار اوراق قرضه می توانند تا حدی آن را کنترل کنند.

استراتژی های سرمایه گذاری در بازار بدهی

سرمایه گذاران در بازار اوراق قرضه می توانند از استراتژی های متفاوتی در سرمایه گذاری استفاده کنند که در حالت کلی به دو دسته تقسیم می شوند:

استراتژی غیرفعال ( passive )

در این روش اوراق قرضه خریداری شده و تا زمان سررسید نگهداری می شوند. رویکرد غیرفعال برای سرمایه گذارانی که به دنبال مزایای سنتی این بازار مانند حفظ سرمایه، درآمد ثابت و. هستند مناسب است.

استراتژی فعال ( active )

در این روش سرمایه گذاران سعی می کنند از شاخص های اوراق بهادر و تحرکات قیمت برای به حداکثر رساندن سرمایه و افزایش درآمد استفاده کنند. سرمایه گذاران در این روش سعی می کنند اوراق زیرمجموعه را کاهش ندهند، آن ها را نگه داشته و قیمت خود را افزایش دهند و قبل از فرا رسیدن سررسید، آن ها را بفروشند تا سود بیشتری به دست آورند. (2)

چه افرادی در بازار اوراق قرضه حضور دارند؟

بازارهای اوراق قرضه به شکل مدرن امروزی از اوایل قرن بیستم توسط دولت ها ایجاد شدند. در حال حاضر این اوراق توسط دولت، شهرداری و شرکت های دولتی و خصوصی که سرمایه فیزیکی زیادی دارند، منتشر می شوند و کاربرد آن ها، تامین اعتبار برای طرح های عمرانی، تولیدی و خدماتی است.

سرمایه گذاران نیز به دلایل مختلفی این اوراق را خریداری می کنند، دلایلی مانند حفظ سرمایه، ایجاد درآمد و محافظت در برابر ضعف اقتصادی و کاهش تورم.

برخلاف سهام، مبلغ اصلی اوراق قرضه در یک تاریخ معین بازپرداخت می شود. این ویژگی در بازار بدهی برای سرمایه گذارانی که نمی خواهند ریسک از دست دادن سرمایه خود را بپذیرند، اهمیت زیادی دارد. (3)

در واقع سرمایه گذاری در بازار بدهی به خصوص بخش مربوط به دولت، بدون ریسک است و در بخش های دیگر ریسک پایینی دارد. تنها ریسکی که یک سرمایه گذار ممکن است در این بازار تجربه کند خطر ورشکست شدن عرضه کننده اوراق است که امکان رخ دادن آن بسیار کم است؛ چون تنها شرکت ها یا نهادهایی اجازه انتشار اوراق قرضه را دارند که پشتوانه مالی خوبی دارند. حتی در صورت ورشکسته شدن نهاد صادر کننده اوراق، سرمایه گذاران با اندکی تاخیر و پس از فروش اموال شرکت، می توانند به سرمایه خود برسند.

بازیگران دیگری علاوه بر عرضه کنندگان اوراق و سرمایه گذارانی که این اوراق را خریداری می کنند، در این بازار حضور دارند. بانک ها به عنوان واسطه عرضه، شرکت های اعتبار سنجی، شرکت هایی که به عنوان واسطه در بازار ثانویه فعالیت می کنند، دادگاه یا سازمان هایی که در زمان ورشکستگی به تجدید ساختار شرکت ها رسیدگی کنند، از دیگر عوامل موثر در بازار بدهی هستند. (3)

بازار بدهی چه کاربردهایی دارد؟

1.یکی بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ از مهمترین کاربردهای اوراق قرضه، حفظ اصل سرمایه است. خرید اوراق قرضه، سرمایه گذاری بدون ریسک یا کم ریسکی است که با نرخ احتمال بسیار پایین فاجعه در بازار بدهی به حفظ اصل سرمایه افراد کمک می کند. از آنجایی که این اوراق به نوعی وام هایی با سود و بازپرداخت برنامه ریزی شده هستند، قرض دهندگان می توانند انتظار داشته باشند که اوراق آن ها ارزش ثابتی در طول زمان داشته و در سررسید مقرر، سرمایه و سود خود را دریافت کنند.

2.کاربرد دیگر این بازار، ایجاد امکان پس انداز برای سرمایه گذاران است. اوراق قرضه یکی از مطمئن ترین راه ها با زمان بندی مشخص برای پس انداز طولانی مدت هستند.

3.کاربرد بعدی این بازار ایجاد امکان برنامه ریزی طولانی مدت برای سرمایه گذاران است. اوراق قرضه جریان درآمد قابل پیش بینی دارد که می تواند برای تامین هزینه های آینده اشخاص استفاده شود.

اصطلاحات مهم در بازار اوراق قرضه

ارزش اسمی

وثیقه (ضامن)

نرخ سود

تاریخ سررسید

اولویت

• در صورتی که شرکت صادرکننده اوراق ورشکسته شود، سرمایه گذاران اوراق قرضه اولویت بیشتری نسبت به سهامداران شرکت برای دریافت اصل سرمایه خود دارند. در صورتی که این اتفاق رخ دهد، شرکت زمان دریافت نرخ اسمی و سود را مشخص می کند. (3)

مزایا و راهکارهای بهبود توسعه این بازار کدامند؟

• این بازارها باعث افزایش شفافیت مالی بیشتر می شوند.

• این بازارها بودجه بخش عمومی را تامین می کنند.

• این بازاها از جریان مخرب نقدینگی در بازارهای دیگر جلوگیری می کنند.

• این بازارها با جمع آوری نقدینگی به کاهش نرخ تورم کمک می کنند.

• امکان استفاده از این بازار برای گذر از اقتصاد مبتنی بر بانک ها به اقتصاد مبتنی بر بازار.

• امکان استفاده از این بازار به عنوان جایگزین بانک ها برای تامین مالی شرکت ها.

• امکان استفاده از این بازار برای تامین مالی بخش خصوصی.

• امکان استفاده از این بازار برای تعیین نرخ سود و بهره.

• امکان استفاده از این بازار برای کاهش بدهی دولت ها.

جمع بندی و نتیجه گیری

سرمایه گذاری اوراق قرضه در کشورهایی که اقتصاد باثباتی دارند مانند آمریکا، یکی از امن ترین روش های سرمایه گذاری است. اما در کشورهای در حال توسعه ممکن است خطرات بیشتری داشته باشد. در ایران، بازار بدهی عمق زیادی ندارد و بانک ها نقش مهمتری در تعیین نرخ سود و موارد دیگر دارند. دلیل این موضوع می تواند اعتماد بیشتر به سیستم بانکی در ایران باشد و تاثیر آن به حدی است که انتشار اوراق قرضه در موارد زیادی با ضمانت بانک ها انجام می شود.

علاوه بر این، تامین مالی در بازار بدهی در مقایسه با تامین مالی در بانک ها، به هزینه و زمان بیشتری نیاز دارد. شرکت ها برای انتشار اوراق قرضه باید مراحلی مانند تناسب نیاز و توان مالی، معرفی ضامن و. را پشت سر بگذارند که زمان انتشار و فروش اوراق را افزایش می دهد.

برای بهبود و توسعه بازارهای مالی در ایران باید موانع موجود شناسایی و برطرف شوند. برای جلب اعتماد جامعه و سرمایه گذاران، نیاز به فرهنگ سازی و معرفی بازار بدهی وجود دارد. یکی دیگر از مواردی که ذکر شد زمان بر بودن فرآیند انتشار اوراق است که در صورت کاهش هزینه و زمان، می تواند به گزینه جذابی برای تامین مالی بنگاه های خصوصی تبدیل شود.

بازار بدهی چیست؟

بازار بدهی - که اغلب بازار اوراق قرضه، بازار با درآمد ثابت یا بازار اعتبار نامیده می شود - نامی است که به همه معاملات و انتشار اوراق بدهی داده می شود. دولت ها معمولاً اوراق قرضه صادر می کنند تا سرمایه خود را برای پرداخت بدهی ها یا بهبود زیرساخت ها تأمین کنند. شرکت های سهامی عام نیز زمانی که نیاز به تامین مالی پروژه های توسعه کسب و کار یا حفظ عملیات جاری دارند، اوراق قرضه صادر می کنند.

درک بیشتر بازار بدهی

بازار بدهی به طور کلی به دو بخش مختلف تقسیم می شود: بازار اولیه و بازار ثانویه. در بازار اولیه معاملات به طور مستقیم بین ناشران اوراق قرضه و خریداران آن انجام می شود. در اصل، بازار اولیه باعث ایجاد و انتشار اوراق بدهی کاملاً جدید می شود که قبلاً به مردم عرضه نشده بودند.

در بازار ثانویه، اوراق بهاداری که قبلاً در بازار اولیه فروخته شده اند، در تاریخ های بعدی خرید و فروش می شوند. سرمایه گذاران می توانند این اوراق را از یک کارگزار خریداری کنند که به عنوان واسطه بین طرف های خرید و فروش عمل می کند. این اقلام در بازار ثانویه ممکن است در قالب صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک و بیمه‌نامه‌های بیمه عمر بسته‌بندی شوند (در میان بسیاری از ساختارهای محصول دیگر).

تاریخچه ای از بازار بدهی

اوراق بدهی بسیار طولانی تر از سهام معامله شده اند. در واقع، وام هایی که قابل واگذاری یا انتقال به دیگران بودند، در اوایل در بین النهرین باستان ظاهر شدند، جایی که بدهی های بر حسب واحد وزن دانه می توانستند بین بدهکاران مبادله شود. در واقع، سابقه اسناد بدهی ثبت شده به 2400 سال قبل از میلاد برمی گردد؛ به عنوان مثال، یک لوح گلی کشف شده در نیپور (عراق کنونی)، موید این موضوع است. این لوح در واقع تضمینی برای پرداخت غلات و عواقب ذکر شده در صورت عدم بازپرداخت بدهی را ثبت می کرده است.

بعدها، در قرون وسطی، دولت ها شروع به صدور بدهی های دولتی به منظور تأمین مالی جنگ ها کردند. در واقع، بانک انگلستان، قدیمی ترین بانک مرکزی جهان که هنوز وجود دارد، برای جمع آوری پول برای بازسازی نیروی دریایی بریتانیا در قرن هفدهم از طریق انتشار اوراق در بازار بدهی تأسیس شد. اولین اوراق بدهی خزانه داری ایالات متحده نیز برای کمک به تأمین مالی ارتش، ابتدا در جنگ استقلال از پادشاهی بریتانیا، و مجددا به شکل «اوراق آزادی» برای کمک به جمع آوری بودجه برای جنگ جهانی اول منتشر شد.

بازار بدهی برای اوراق شرکتی نیز بسیار قدیمی است. شرکت‌های دارای مجوز اولیه مانند شرکت می‌سی‌سی‌پی قبل از انتشار سهام، اسناد بدهی را منتشر کردند. این اوراق مانند تصویر زیر به صورت «ضمانت» یا «گارانتی» صادر شده و به صورت دستی برای دارنده اوراق نوشته شده است.

انواع بازار بدهی

بازار بدهی عمومی را می توان به اوراق بدهی زیر تقسیم کرد که هر کدام مجموعه ای از ویژگی های خاص خود را دارند.

اوراق بدهی شرکتی

شرکت‌ها اوراق قرضه شرکتی را برای جمع‌آوری پول به دلایل مختلفی منتشر می‌کنند، مانند تأمین مالی عملیات جاری، گسترش خطوط تولید، یا افتتاح تأسیسات تولیدی جدید. اوراق قرضه شرکتی معمولاً ابزارهای بدهی نسبتا بلندمدتی را توصیف می کنند که سررسید حداقل یک ساله دارند.

اوراق قرضه شرکتی معمولاً به عنوان درجه سرمایه گذاری یا با بازده بالا (یا "ناخواسته") طبقه بندی می شوند. این طبقه بندی بر اساس رتبه اعتباری اختصاص یافته به اوراق بدهی و ناشر آن است. درجه سرمایه گذاری رتبه ای است بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ که نشان دهنده یک اوراق با کیفیت بالا است که ریسک نکول نسبتاً پایینی را ارائه می دهد. شرکت‌های رتبه‌بندی اوراق قرضه مانند Standard & Poor’s از عناوین مختلفی استفاده می‌کنند که از حروف بزرگ و کوچک "A" و "B" تشکیل شده است تا رتبه کیفیت اعتباری اوراق را شناسایی کنند.

اوراق قرضه ناخواسته اوراق قرضه‌ای هستند که نسبت به اکثر اوراق صادر شده توسط شرکت‌ها و دولت‌ها خطر نکول بیشتری دارند. اوراق قرضه در واقع بدهی یا قولی است که برای پرداخت سود به سرمایه گذاران همراه با بازگشت اصل سرمایه در ازای خرید اوراق داده می شود. اوراق قرضه ناخواسته نشان دهنده اوراق بدهی صادر شده توسط شرکت هایی است که از نظر مالی دچار مشکل هستند و در معرض خطر بالای نکول یا عدم پرداخت سود خود یا بازپرداخت اصل سرمایه به سرمایه گذاران هستند. اوراق قرضه ناخواسته اوراق با بازدهی بالا نیز نامیده می شود زیرا بازده بالاتر برای کمک به جبران هر گونه خطر نکول مورد نیاز است. این اوراق دارای رتبه اعتباری زیر BBB- از S&P هستند.

اوراق بدهی دولتی

همانطور که احتمالا بدانید، یکی از راه حل های دولت ها، به عنوان مثال برای جبران موقت کسری بودجه، استفاده از بازار بدهی می باشد. اوراق بدهی دولتی با پرداخت ارزش اسمی مندرج در گواهی اوراق قرضه در تاریخ سررسید توافق شده، خریداران را جذب می کند، در حالی که بعضی از آنها در طول مسیر نیز پرداخت های سود دوره ای را به همراه دارند. این ویژگی، اوراق قرضه دولتی را برای سرمایه گذاران محافظه کار جذاب می کند. از آنجایی که بدهی های دولتی توسط دولتی پشتیبانی می شود که می تواند از شهروندان خود مالیات بگیرد یا پول چاپ کند تا پرداخت ها را پوشش دهد، این اوراق به طور کلی کم خطرترین نوع اوراق بدهی محسوب می شوند.

در ایالات متحده، اوراق قرضه دولتی به عنوان اوراق خزانه داری شناخته می شود که تا کنون فعال ترین و نقدشونده ترین بازار اوراق قرضه امروزی است. اسناد خزانه داری (T-Bill) یک تعهد کوتاه مدت بدهی دولت ایالات متحده است که توسط وزارت خزانه داری با سررسید یک سال یا کمتر پشتیبانی می شود. اسکناس خزانه (T-note) یک اوراق بدهی قابل فروش دولت ایالات متحده با نرخ بهره ثابت و سررسید بین یک تا 10 سال است. اوراق قرضه خزانه داری (T-bond) نیز اوراق بدهی دولتی صادر شده توسط دولت فدرال ایالات متحده است که سررسید آنها بیش از 20 سال است.

اوراق بدهی شهری

در ایالات متحده، ایالت ها، شهرها، مناطق ویژه و سایر نهادهای دولتی که به دنبال جمع آوری پول نقد برای تامین مالی پروژه های مختلف هستند، از بازار بدهی استفاده کرده و اقدام به صدور اوراق بدهی به صورت محلی می کنند. اوراق قرضه شهرداری معمولاً در سطح فدرال معاف از مالیات هستند و همچنین می توانند در سطوح مالیاتی ایالتی یا محلی نیز معاف از مالیات باشند، که آنها را برای سرمایه گذاران واجد شرایط مالیاتی جذاب می کند.

شاخص های بازار بدهی

همانطور که به عنوان مثال شاخص‌ S&P 500 عملکرد سهام را دنبال می‌کند، شاخص‌های بزرگ اوراق قرضه مانند شاخص اوراق قرضه بلومبرگ، عملکرد سبد اوراق بدهی شرکتی را دنبال و اندازه‌گیری می‌کنند. بسیاری از شاخص های اوراق قرضه اعضای شاخص های گسترده تری هستند که عملکرد پرتفوی اوراق بدهی جهانی را اندازه گیری می کنند.

شاخص اوراق قرضه دولتی/شرکتی بلومبرگ، یک شاخص معیار مهم است که مانند سایر شاخص‌های معیار، استانداردی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد که براساس آن می‌توانند عملکرد یک صندوق یا اوراق بهادار را ارزیابی کنند. همانطور که از نام آن پیداست، این شاخص شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی می شود. این شاخص شامل ابزارهای بدهی شرکتی با درجه سرمایه گذاری با صدور بالاتر از 100 میلیون دلار و سررسید یک ساله یا بیشتر است. این شاخص یک شاخص معیار بازده کل برای بسیاری از صندوق‌ها و ETF های اوراق قرضه است.

بازار بدهی در مقابل بازار سهام

هر دو بازار سهام و بازار بدهی تمایل دارند بسیار فعال و با نقدشوندگی بالا باشند اما اوراق بدهی از چند جهت با سهام متفاوت است. اوراق قرضه نشان دهنده تامین مالی از طریق بدهی است، در حالی که سهام تامین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام است. اوراق بدهی نوعی اعتبار است که به موجب آن وام گیرنده (یعنی صادرکننده اوراق) باید اصل سرمایه مالک اوراق قرضه را به اضافه سود اضافی در طول مسیر بازپرداخت کند. سهام به سهامدار حق بازگشت سرمایه را نمی دهد و تنها در پایان هر سال در صورتیکه عملیات شرکت سودآور بوده باشد، بسته به سیاست شرکت، مقداری از این سود بین سهامداران تحت عنوان سود نقدی تقسیم می شود. به دلیل حمایت های قانونی و تضمین های موجود در اوراق بدهی مبنی بر بازپرداخت به طلبکاران، اوراق قرضه معمولاً ریسک کمتری نسبت به سهام دارند و بنابراین بازده مورد انتظار کمتری را نیز دارا می باشند. از آن سو، سهام ذاتاً ریسک بیشتری نسبت به اوراق قرضه دارند و بنابراین پتانسیل بیشتری برای سود بیشتر یا زیان بیشتر دارند.

مزایا و معایب بازار بدهی

اکثر کارشناسان مالی توصیه می کنند که یک سبد دارای تنوع مناسب، مقداری به ابزارهای بازار بدهی تخصیص داشته باشد. اوراق بدهی نقدشونده و دارای نوسانات کمتری نسبت به سهام هستند، اما به طور کلی بازده کمتری را در طول زمان ارائه می دهند و ریسک اعتبار و نرخ بهره را نیز به همراه دارند. بنابراین، اختصاص درصد بالایی از پرتفوی به اوراق قرضه در طولانی مدت، می تواند بیش از حد محافظه کارانه باشد.

مانند هر چیز در دنیای بازارهای مالی، اوراق بدهی مزایا و معایب خود را دارند:

مزایا:

• دارای ریسک و نوسان کمتر نسبت به سهام
• اوراق قرضه شرکتی و دولتی از فعال ترین و نقد شونده ترین بازارها می باشد.
• در صورت ورشکستگی یک شرکت، دارندگان اوراق قرضه نسبت به سهامداران ارجحیت دارند.

معایب

• بازدهی کمتر نسبت به سهام
• قرار گرفتن در معرض ریسک نکول و ریسک تورم

جمع بندی

در این مطلب با مفهوم و کاربرد بازارهای بدهی آشنا شدیم. به طور خلاصه میتوان گفت:

اوراق قرضه چیست؟ هر آنچه که باید درباره سرمایه گذاری در اوراق قرضه بدانید

روش‌های مختلفی برای کسب سود و درآمدزایی در بازارهای مالی وجود دارند. هرکدام از این روش‌ها با کمک تکنیک‌های درست می‌توانند نتیجه پرسودی داشته باشند. سرمایه گذاری در اوراق قرضه یکی از این روش‌های کسب سود است که در بازار سرمایه متقاضیان بسیاری دارد. در این مطلب از مجله لندو قصد داریم که درمورد اوراق قرضه صحبت کنیم. بنابراین اگر می‌خواهید در مورد این بازار سرمایه‌گذاری بیشتر بدانید، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.

اوراق قرضه یکی از انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار اسناد ارزشمندی هستند که بین افراد حقیقی و حقوقی مبادله می‌شوند. سرمایه‌گذاری در این اوراق می‌تواند دو جنبه مختلف داشته باشد. از یک سو خرید اوراق بهادار مثل خرید سهام است و خریدار به‌نوعی بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ یکی از مالکان مجموعه فروشنده سهام محسوب می‌شود. اما در جنبه دوم، این اوراق حکم بدهی دارند و صادرکننده اوراق به خریدار بدهکار است، اما دیگر خریدارهای حقیقی و حقوقی در مالکیت نهاد موردنظر دخالتی ندارند.

اوراق بهادار در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند و هرکدام از این دسته‌ها می‌توانند در عین شباهت، در بسیاری از موضوعات با هم متفاوت باشند. این اوراق به سه دسته اوراق بدهی، ابزارهای مشتقه و اوراق حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌شوند. هرکدام از این اوراق توسط نهادهای مختلف صادر می‌شوند. اشخاص حقیقی و حقوقی با خرید این اوراق یک معامله انجام می‌دهند که این معامله براساس ایجاد رابطه بدهکار و بستانکار برای هر دو طرف قرارداد بازدهی مالی خواهد داشت. ما در ادامه به‌طور مختصر در مورد انواع دسته‌های اوراق و زیرمجموعه‌های آن‌ها صحبت خواهیم کرد. اما برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار معاملات مربوط به اوراق بهادار می‌توانید از مطالب مجله لندو استفاده کنید. لندو یک سامانه مالی معتبر است که با همکاری بانک آینده، وام فوری برای خرید انواع کالا و خدمات در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.

اوراق بدهی

خرید اوراق بدهی می‌تواند یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت محسوب شود. این اوراق خود شامل اوراق قرضه، صکوک، مشارکت و اسناد خزانه است. به‌عنوان مثال اوراق قرضه نوعی سند معتبر است که با خرید آن نهاد سرمایه‌پذیر موظف است سود مشخصی را در هر بازه زمانی به‌عنوان بدهی خود به خریدار پرداخت کند. این اوراق معمولاً برای کسب درآمد ثابت مناسب است و ریسک کمتری دارد. اما خریداران با سرمایه‌گذاری در اوراق صکوک یا همان اوراق قرضه اسلامی سرمایه خود را در اختیار نهاد صادرکننده قرار می‌دهند تا در نهایت به‌جای دریافت سود ثابت، در مالکیت و بازدهی مالی به‌دست‌آمده سهیم باشند.

اوراق حقوق صاحبان سهام

اوراق حقوق صاحبان سهام هم یکی دیگر از انواع اوراق بهادار است که می‌تواند یکی از روش‌های کسب سود باشد. خریداران این اوراق برخلاف اوراق بدهی، در مالکیت نهاد صادرکننده سهیم می‌شوند و بازدهی این معامله تنها در دریافت سود خلاصه نمی‌شود. برای خرید اوراق سهام باید وارد بازار بورس شوید. معامله‌گران در این بازار با خرید هر اوراق، بخشی از سرمایه خود را در اختیار مجموعه‌ها قرار می‌دهند. خریدار در نهایت علاوه بر سود، در میزان زیان رسیده هم با مجموعه مورد نظر شریک خواهد بود. بنابراین ریسک این نوع سرمایه‌گذاری نسب به اوراق بدهی بیشتر است، اما در مجموع می‌تواند سود بیشتری را هم نصیب خریدار کند. اوراق حقوق صاحبان سهام شامل زیرمجموعه‌های دیگری از جمله سهام عادی، سهام ممتاز، سهام جایزه و حق تقدم سهام است. تکنیک‌های خرید و فروش هرکدام از این موارد گفته‌شده می‌تواند در بعضی مواقع مشابه یا متفاوت باشد. در مجله لندو می‌توانید از جزئیات این معامله‌ها بیشتر بدانید.

ابزارهای مشتقه

ابزار مشتقه یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری سودمند است که خود به تنهایی ارزش چندانی ندارد، بلکه وابسته به دیگر منابع مالی مثل شمش طلا، ارز و… است. در حال حاضر باوجود آن‌که این نوع سرمایه‌گذاری در ایران چندان معرفی نشده است، اما در بازار فرابورس ایران، می‌توان طی قراردادهای آتی و اختیاری که از ابزارهای مشتقه هستند، معامله‌های سودآوری انجام داد. در قرارداد آتی خریدار موظف است که در آینده، اما در زمانی مشخص، کالا یا سهام خاصی را از فروشنده با قیمتی از قبل تعیین‌شده بخرد. در مقابل فروشنده هم باید کالا یا امتیاز سهام را در تاریخ مشخص‌شده در اختیار خریدار قرار دهد. قراردادهای اختیار هم خود به دسته‌های اختیار خرید یا فروش دسته‌بندی می‌شود که طی آن خریدار و فروشنده در یک زمان مشخص در آینده به توافق می‌رسند تا بتوانند وظایف خود را در رابطه با معامله مورد نظر انجام‌ دهند.

اوراق قرضه چیست؟

اوراق قرضه یکی از روش‌های رایج برای سرمایه‌گذاری و کسب درآمد مشخص محسوب می‌شود. همان‌طور که گفتیم، این اوراق نوعی اوراق بدهی هستند که براساس آن‌ها فرد یا مجموعه صادرکننده متعهد می‌شود، سودی را به صورت سالانه به حساب شخص دارنده اوراق پرداخت کند. بنابراین این اوراق یکی از راه‌های کسب درآمد ثابت هستند. سود اوراق با قیمت خرید آن رابطه معکوس دارد، یعنی وقتی نرخ سود بیشتر می‌شود، قیمت اوراق کاهش پیدا می‌‌کند.

در قرارداد تعریف‌شده برای اوراق، یک تاریخ سررسید مشخص می‌شود. فرد یا مجموعه صادرکننده موظف است که اصل مبلغ را در زمان سررسید اوراق به شخص دارنده آن‌ها پرداخت کند. سرمایه گذاری در اوراق قرضه در واقع نوعی وام است که خریدار در اختیار صادرکننده قرار می‌دهد و مجموعه صادرکننده یا همان سرمایه‌پذیر باید بدهی خود را که شامل سود و اصل پول است، در مدت زمانی مشخص تسویه کند.

پیدایش اوراق درآمد ثابت یکی از راه‌کارهای تأمین سرمایه مالی برای بسیاری از نهادها است. در واقع این اوراق با درآمد ثابت سبب می‌شود که هم خریدار سود ببرد، هم صادرکننده توان مالی پیدا کند. مزیت این اوراق نسبت به سهام برای صادرکننده این است که خریدار اوراق فقط در سود مشارکت دارد، اما دیگر نمی‌تواند مثل یک سهام‌دار بورس در تصمیم‌گیری‌های داخلی نهاد مورد نظر دخالتی داشته باشد. در واقع خریدار اوراق برخلاف سهام‌دار دیگر از صاحبان سرمایه نهاد مورد نظر محسوب نمی‌شود. ناگفته نماند که نهادهای مختلفی مثل شهرداری، شرکت‌ها و دولت‌ها اوراق بدهی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند. در نتیجه این اقدام، هزینه انجام پروژه‌های عظیم این نهادها با همکاری سرمایه‌گذاران خارجی تأمین می‌شود.

چه کسانی اوراق قرضه صادر می‌کنند؟

همان‌طور که گفتیم، سرمایه گذاری در اوراق قرضه با سرمایه گذاری در بورس فرق دارد. در بورس سهام‌دار به جمع صاحبان شرکت و مجموعه سرمایه‌پذیر اضافه می‌شود، اما خریدار اوراق فقط می‌تواند بدهی خود را در قالب سود دریافت کند و حق تصمیم‌گیری ندارد. در واقع این اوراق مثل پول قرض دادن به صادرکننده اوراق برای تأمین هزینه‌های انجام پروژه است. دولت‌ها و شرکت‌ها اصلی‌ترین صادرکننده‌های اوراق هستند. از طرف دیگر اجرای پروژه‌های عظیم مثل ساخت مدرسه، راه‌سازی، سدسازی و… هزینه‌های قابل توجهی دارند. به همین دلیل دولت‌ها با صدور اوراق بهادار، متقاضیان را به کسب سود از این پروژه‌ها در ازای تأمین بخشی از هزینه‌ها دعوت می‌کنند. همچنین کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ هم برای رونق کسب‌وکارشان از این ترفند اوراق استفاده می‌کنند.

اگر می‌خواهید بیشتر بدانید
بازارهای مالی می‌توانند به همان اندازه که سودآور هستند، خطرناک هم باشند. برای آن‌که طعم خطر این بازارها را نچشید و موفق شوید، باید اطلاعات به‌روزی در مورد مدیریت انواع چالش‌های سرمایه‌گذاری‌، خرید و فروش سهام، بهترین زمان معامله در بورس و… داشته باشید. هرچه بیشتر بدانید، قدرتمندتر و مطمئن‌تر وارد بازار معاملات خواهید شد. به همین منظور، لازم است که برای کسب اطلاعات بیشتر، منابع مختلف در دسترستان باشد. منابعی که اطلاعات مفید و جدیدی ارائه دهد و در مورد بیشتر موضوعات مهم سرمایه‌گذاری صحبت کند. مجله لندو یکی از این منابع است که مباحث مهم مالی را از زوایای گوناگون بررسی می‌کند. بنابراین در اگر مورد بازار بورس، انواع اوراق بهادار، چگونگی کسب سود و… سوالی برایتان پیش آمده است، می‌توانید مقاله‌های این مجله را مطالعه کنید.

انواع سرمایه گذاری در اوراق قرضه

سرمایه گذاری در بازار اوراق قرضه به اندازه بازارهای بورس و فرابورس می‌تواند در زمان مناسب و با به‌کارگیری دانش و تجربه سودآور باشد. این اوراق در بازارهای مالی در سه دسته اصلی به فروش می‌رسند. در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

اوراق شهرداری: این اوراق وابسته به شهرداری و مراکز استان‌هاست. در واقع شهرداری می‌تواند برای جذب بودجه و تشویق به مشارکت سرمایه‌گذاران، سود حاصل از این سرمایه‌گذاری را بدون مالیات در اختیار متقاضیان قرار دهد. یعنی زمانی که بودجه مالیاتی پاسخگوی تأمین هزینه‌های پروژه‌هایی مثل ساخت مدرسه، نیروگاه، بیمارستان، فرودگاه و… نباشد، شهرداری اوراق بهادار را برای جذب سرمایه صادر می‌کند.

اوراق دولتی: سیستم‌های خزانه‌داری دولتی با هدف تأمین بودجه برنامه‌ها، پرداخت حقوق و… اوراق قرضه صادر می‌کنند. میزان ریسک سرمایه گذاری در اوراق قرضه به‌عنوان کسب درآمد ثابت نسبت به بازار پرتلاطم سهام کمتر است، چون بهره مشخص و در عین حال پایینی دارد. اما در کل یک اصل را نباید فراموش کنیم که هرچه بازار مالی کشوری نوسان کمی داشته باشد، میزان ریسک سرمایه‌گذاری در اوراق دولتی آن هم کمتر می‌شود. به همین منظور معمولاً در کشورهای در حال توسعه این نوع سرمایه‌گذاری پیشنهاد نمی‌شود.

اوراق شرکتی: شرکت‌ها به‌عنوان صادرکننده این اوراق می‌توانند از سرمایه‌گذاری خریداران برای انجام پروژه‌ها استفاده کنند و در مقابل به آن‌ها سود دهند. این مدل سرمایه‌گذاری برای شرکت‌ها از وام‌های بانکی نفع بیشتری دارد و مشمول بهره کمتری می‌شوند. اگر اهل ریسک‌پذیری هستید، به‌جای اوراق دولتی بهتر است به سراغ این نوع از اوراق بهادار بروید. این اوراق اگرچه ریسک بیشتری نسب به دولتی‌ها دارند، اما درعوض سود بیشتری هم به خریدار می‌دهند.

در زمان تورم با دقت بیشتر معامله کنید

سرمایه گذاری در اوراق قرضه مثل دیگر انواع راه‌های کسب سود، با افزایش تورم، ریسک بیشتری پیدا می‌کند. هرچه رشد تورم بیشتر باشد، میزان بازدهی اوراق در مقابل کمتر می‌شود. در واقع با وجود تورم بالا، میزان سود واقعی کمتر از آنچه به نظر می‌رسد خواهد بود. در مجموع به یاد داشته باشید که هرچه قیمت اوراق بالا رود، بازدهی آن پایین می‌آید و هرچه قیمت آن کمتر شود، بازدهی آن بیشتر می‌شود. این رابطه معکوس به ما نشان می‌دهد که نباید سبد بزرگی از اوراق قرضه داشته باشیم. به‌طور کلی اگر از فوت‌وفن مدیریت ریسک و چگونگی انجام معاملات در بازار امروز اطلاعات بیشتری داشته باشید، بهتر می‌توانید به سراغ سرمایه گذاری در اوراق قرضه بروید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع بازارهای مالی پیشنهاد می‌کنیم که مجله لندو را دنبال کنید. لندو یک سامانه مالی است که امکان خرید قسطی انواع کالا و بازار بدهی چیست و چه کاربردی دارد؟ خدمات را برای متقاضیان فراهم کرده است. دریافت وام لندو بدون چک و ضامن است و برای انجام تمامی مراحل آن نیازی به مراجعه حضوری نیست. این وام آنلاین با همکاری بانک آینده در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. بنابراین فرآیند خرید سفته آنلاین و همچنین ثبت امضای الکترونیکی که متقاضی را از مراجعه حضوری معاف می‌کند، از طریق پلتفرم‌های امن بانکی انجام می‌شود. این وام به صورت اعتبار خرید آنلاین در دسترس کاربر قرار می‌گیرد تا بتواند از طریق یکی از فروشگاه‌های معتبر طرف قرارداد با لندو، کالا یا خدمات مورد نظر خود را سفارش دهد.

سوالات متداول

۱ـ اوراق بهادار چیست؟

این اوراق اسناد ارزشمندی هستند که طی مبادله آن‌ها، فروشندگان باید خریداران را در سود شریک کنند و در مقابل از حمایت مالی خریدار بهره‌مند شوند. این اوراق به سه دسته اوراق بدهی، ابزار مشتقه و اوراق حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌شوند.

۲ـ اوراق قرضه چیست؟

نوعی از اوراق بدهی است. خریدار با سرمایه گذاری در اوراق قرضه تنها در سود شریک خواهد شد و سهم در مالکیت نهاد صادرکننده نخواهد داشت.