تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟
(همراه با جدول تفاوت این دو بازار در شرایط پذیرش شرکتها)
تعریف فرابورس چیست؟
تا قبل از راهاندازی فرابورس، دستیابی سریع و آسان به بازار اوراق بهادار برای تعداد عمدهای از شرکتهای سهامی فعال در کشور میسر نبود. فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس، ولی با شرایط پذیرش و معامله سادهتر ایجاد شد تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد.
فرق بورس و فرابورس به زبان ساده
فرابورس، بازاری برای معامله اوراق بهادار) مشابه بورس اوراق بهادار تهران) است. با این تفاوت که فرابورس نسبت به بورس تهران دارای شرایط سادهتری برای پذیرش شرکتهاست و انواع متنوعی از اوراق بهادار با روشهای مختلف در این بازار قابل معامله هستند. نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن Over The Counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار اختصارا OTC نیز گفته میشود.
همچنین از نظر مقررات معاملاتی نیز تفاوتهای اندکی بین فرابورس با بورس تهران وجود دارد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره میکنیم.
تفاوت های اصلی بورس و فرابورس:
۱-فرابورس دارای پنج بازار (بازار اول، دوم، سوم «عرضه»، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه) است.
پذیرش شرکتهای سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت میپذیرد.
بازار سوم جهت عرضه یکجا و پذیرهنویسی اوراق بهادار و بازار پایه جهت درج و نقلوانتقال سهام شرکتهایی است که بر اساس الزام بند ب ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و امکان پذیرش دریکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند.
در مقابل بازار بورس بهطورکلی به دو بازار اول و دوم تقسیم میشود.
بهعبارتیدیگر تشکیل این دو بازار به نحوی عملکرد فعالین را مشخص خواهد کرد؛ به این طریق که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی از خود ارائه دهد به بازار اول منتقل خواهد شد.
ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایتبخش عمل نکند از بازار اخراج خواهد شد.
۲- حد نوسان مجاز روزانه بازار فرابورس یک درصد بیشتر از بورس تهران است. یعنی حد نوسان روزانه مجاز برای شرکتهای بازار بورس، ۴ درصد و برای شرکتهای بازار فرابورس ۵ درصد است.و همچنین حجم مبنا در این بازار برابر یک است.
۳- تفاوت در فرآیند پذیرش: بر اساس بند ب ماده ۱ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت است که دارندگان آن همواره آماده عرضه و فروش آن سهام میباشند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.
موارد زیر نیز از جمله تفاوتهای بورس و فرابورس به شمار میرود:
۴- بازار فرابورس مکان فیزیکی متمرکز و خاصی ندارد که معامله گران یا متخصصین همچون بورس های کلاسیک گرد هم آیند.
۵- قوانین استاندارد اقلام مورد مبادله در بازار فرابورس انعطاف پذیر می باشند و قوانین معمولاً ناشی از توافق طرفین می باشد.
۶- ساعات کار فرابورس نسبت به بورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.
۷- در بازارهای فرابورسی با توجه به اینکه شرایط معاملات با نظر طرفین تعیین می گردد مزایایی از قبیل شفافیت قیمت ها و کاهش ریسک وجود ندارد.
۸- سطح فعلی امکانات الکترونیکی، انجام معاملات ۲۴ ساعته را امکان پذیر می نماید که بدون شک، در مقایسه با یک بورس، مزیت عمده ای محسوب شده و برای داد و ستد کنندگان از قاره های مختلف نیز، شکل تفاوتهای سازمانی بین قاره ها را از بین می برد.
شباهتهای بورس و فرابورس:
بر اساس مقررات، کلیه مزایای موجود برای شرکتهای پذیرفته شده در بورس، برای اوراق بهادار و سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس نیز تعریف شدهاند. این موارد از جمله موارد زیر میباشند:
۱-تامین مالی آسان و ارزان
۲- افزایش نقد شوندگی سهام
۳- بهرهمندی از معافیت مالیاتی شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس
۴- نقل و انتقال سهام بهصورت آسان- سریع و کمهزینه
۵- شفافیت و اعتبار قیمت سهام به واسطه مبادله در فرابورس
۶- اطلاع رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایهگذاران بالفعل و بالقوه
۷- بهرهگیری از امکان وثیقهگذاری سهام و اخذ ساده تر تسهیلات بانکی
۸- معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از اقشار جامعه و افزایش اعتبار شرکت
۹- پیشبینی فرآیند ساده خروج از فرابورس
نحوه انجام معامله در دو بازار
نحوه انجام معامله در بازار بورس بدین طریق است که کارگزاران متولی اصلی انجام معاملات در این بازار هستند. این کارگزاران که دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار هستند، نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا میکنند. سرمایهگذار میتواند برای معاملات اوراق بهادار کارگزار خود را با توجه به معیارهایی از قبیل: انجام بهموقع سفارش، دادوستد سهام با مناسبترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب نماید.
در مقابل سرمایهگذاران (حقیقی یا حقوقی) برای انجام معاملات سهام یا سایر اوراق بهادار پذیرفتهشده در فرابورس باید از طریق یکی از کارگزاران فرابورس اقدام کنند.
شرکتهای کارگزاری فرابورس مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار را داشته و عضو کانون کارگزاران هستند؛ سرمایهگذاران میتوانند از بین آنها یکی را (با توجه به معیارهایی، چون توانایی انجام بهموقع سفارشات و به بهترین قیمت در کنار خدمات جنبی، چون آموزش و تحلیل،) انتخاب و درخواستهای خود را برای انجام معاملات به آنها ارائه کنند. کارگزاران بهعنوان حلقه واسط بین خریدار و فروشنده عمل کرده و تمام خریدوفروشهای سهام و اوراق بهادار در فرابورس از سوی آنها انجام خواهد شد.
لازم به ذکر است که در هر دو بازار کارگزاران بر اساس کدی که به آنها تعلق میگیرد، وارد معامله میشوند.
در کدام بازار سرمایهگذاری کنیم؛ بورس بهتر است یا فرابورس؟
شرکتهایی که شرایطشان برای پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار دشوار است میتوانند به سهولت در بازار فرابورس
وارد شوند. همانطور که گفته شد بر اساس مقررات، کلیه مزایای موجود برای شرکتهای پذیرفتهشده در بورس، برای اوراق بهادار و سهام شرکتهای پذیرفتهشده در فرابورس نیز تعریف شدهاند و این دو بازار در عمل فرق چندانی با هم ندارند.
شرایط پذیرش شرکتها در بازارهای بورس و فرابورس مطابق جدول زیر است:
تفاوت بورس کالا و انرژی با بورس و فرابورس چیست؟
ساعدنیوز :تفاوت بورس کالا و انرژی با بورس و فرابورس چیست؟ وقتی صحبت از بورس میشود، همه ما ناخودآگاه به بازاری فکر میکنیم که در آن میتوانیم سهام و اوراق بهادار خریداری کنیم؛اما چند وقتی است صحبت از خرید کالاهای دیگری در بورس میشود.
وقتی صحبت از بورس می شود، همه ما ناخودآگاه به بازاری فکر می کنیم که در آن می توانیم سهام و اوراق بهادار خریداری کنیم؛ اما چند وقتی است صحبت از خرید کالاهای دیگری در بورس می شود. خرید خودرو در بورس، خرید سیمان از طریق بورس و… مواردی است که کم و بیش درباره آن ها شنیده ایم. در این مطلب قصد داریم در رابطه با تفاوت های بازارهای بورس و فرابورس با بورس کالا و انرژی صحبت کنیم.
انواع بازار بورس در ایران
بازار سرمایه ایران با توجه به کارکردهای آن، به بخش های مختلفی تقسیم می شود که در ادامه با هر یک از آن ها آشنا می شوید.
بورس اوراق بهادار تهران، اولین بازاری بود که در بازار سرمایه ایران راه اندازی شد. در این بازار بزرگ ترین شرکت های کشور پذیرفته شده اند و امکان خرید و فروش سهام این شرکت ها در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد. شرکت ها معمولا بنا به دلایلی از قبیل امکان تامین مالی آسان از طریق بورس، امکان برخورداری از معافیت مالیاتی و… ترجیح می دهند مجوز های این بازار را اخذ کرده و در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شوند.
فرابورس ایران نیز به نام بازار ابزارهای نوین مالی شناخته می شود، بخش بعدی بازار سرمایه ایران است. یکی از اهداف از پیدایش بازار فرابورس، امکان پذیرش شرکت هایی بود که نمی توانستند مجوزهای بورس را اخذ کنند. بورس اوراق بهادار تهران، جهت پذیرش شرکت ها شرایط سخت گیرانه ای دارد، بنابراین طبیعی است بسیاری از شرکت ها توانایی اخذ این مجوزها را نداشته باشند؛ بنابراین تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ می توان گفت تفاوت اصلی بورس و فرابورس در شرایط پذیرش شرکت ها در آن هاست. علاوه بر این همان طور که بیان شد فرابورس ایران، بازار ابزارهای نوین مالی است. بنابراین علاوه بر سهام شرکت ها، انواع اوراق بهادار از قبیل اسناد خزانه اسلامی، اوراق مرابحه، مشارکت، اجاره و… نیز در این بازار معامله می شوند.
فعالیت در بورس و فرابورس مشابه هم است. به عبارتی فرد برای سرمایه گذاری در بورس یا فرابورس ابتدا باید اقدام به دریافت کد تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ بورسی کرده و سپس از طریق سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری ها در این بازار سرمایه گذاری کند.
بورس کالا، بازاری کاملا متفاوت با بورس و فرابورس است. هدف از پیدایش این بازار امکان خرید و فروش کالاهای فیزیکی و مواد اولیه شرکت هاست. به عنوان مثال شرکتی مانند فولاد مبارکه ورق و آهن آلات تولیدی خود را در این بازار به فروش می رساند و در طرف مقابل نیز شرکتی مانند ایران خودرو بخشی از کالاهای مورد نیاز خود برای تولید خودرو را از طریق بورس کالا خریداری می کند.
اما یکی از موضوعات جدیدی که بازتاب خبری گسترده ای نیز در بین رسانه ها داشت، بحث خرید سیمان و خرید خودرو در بورس بود. از آن جایی که سیمان و خودرو هر دو جز کالاهای فیزیکی محسوب می شوند، بنابراین برای خرید آن ها باید از طریق بورس کالا اقدام کنیم.
فرایند خرید سیمان از بورس کالا تقریبا مشابه با فرایند خرید خودرو در این بازار است. جهت خرید در بورس کالا فرد باید کد بورس کالا داشته باشد. کد بورس کالا متفاوت از کد بورس اوراق بهادار است و برای فعالیت در بازار بورس کالا مورد استفاده قرار می گیرد.
دریافت کد بورسی کالا و خرید محصول در این بازار نیز از طریق سامانه ای به نام ebgo انجام می شود. جهت دریافت کد بورس کالا به صورت آنلاین و غیرحضوری نیز می توانید از طریق صفحه EBGO اقدام کنید. برای هر محصولی که در این بازار عرضه می شوند اطلاعیه ای موسوم به اطلاعیه عرضه منتشر می شود. در اطلاعیه عرضه تمامی مواردی که برای خرید سیمان یا خرید خودرو در بورس نیاز دارید، اطلاع رسانی می شود. برای مشاهده اطلاعیه های عرضه نیز می توانید از طریق صفحه EBGO اقدام کنید.
بورس انرژی نیز بازار دیگری ست که به نوعی بخشی از بورس کالا به حساب می آید. در این بازار حامل های انرژی و اوراق بهادار آن ها مانند نفت و مشتقات آن، برق، گاز، زغال سنگ، محصولات پتروشیمی و. معامله می شوند. بورس انرژی ایران با هدف ارزش گذاری صحیح و تعیین قیمت منصفانه و از بین رفتن انحصار این بازار تشکیل شد. بهتر است بدانید در بازارهای جهانی امکان معامله در بورس انرژی برای همه افراد از قبیل حقوقی و حقیقی وجود دارد، ولی در ایران فقط افراد حقوقی می توانند در این معاملات شرکت کنند و امکان فعالیت برای افراد حقیقی در این بازار وجود ندارد.
نتیجه گیری
به طور کلی می توان گفت بازار سرمایه ایران به چهار بخش بورس، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی تقسیم می شود. بورس و فرابورس جهت خرید و فروش سهام و اوراق بهاداری مانند اسناد خزانه اسلامی، اوراق مشارکت، اجاره و… هستند، ولی بورس کالا و انرژی برای خرید و فروش کالاها و حامل های انرژی مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال اگر بخواهید در سهام یک شرکت سیمانی یا خودروسازی سرمایه گذاری کنید، باید از طریق بورس یا فرابورس اقدام کنید، ولی اگر قصد خرید سیمان یا خرید خودرو در بورس را دارید باید از طریق بورس کالا اقدام کنید. بورس انرژی نیز بخش خاصی از بورس کالا است که هدف آن خرید و فروش حامل های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر آن هاست.
فرق بورس با فرابورس چیست و کدام بهتر است؟
فرق بورس با فرابورس را باید در تعداد بازارها، شفافیت و عملکرد سهام و دامنه نوسان قیمتی در ساعات معاملاتی دانست. همچنین ضریب نقدشوندگی، ریسک خرید و فروش سهام، احتمال توقف نماد و میزان زیان انباشته سهام نیز متفاوت است.
ستاره | سرویس علوم – بورس یا فرابورس؟ مساله این نیست! هر سهمی برای سهامدار حرفهای؛ با تحلیل خوب، اشراف بر اطلاعات دقیق، تکنیک تابلوخوانی و روانشناسی بازار، در نقطه مناسب برای خرید خوب است. (البته با رعایت حد ضرر) حال چه سهام شرکتهای بورسی باشد چه فرابورسی. این گفتار، تلاش میکند تا اطلاعات مطلوبی را درباره فرق بورس با فرابورس در اختیار علاقهمندان به سرمایه گذاری سهام در بورس و فرابورس ارائه کند. در انتهای این گفتار هم پیشنهاد کردیم که حتی میتوانید سهامدار شرکت بورس و شرکت فرابورس ایران باشید که شاید مطلع نبودید. با ما همراه باشید.
در این مطلب میخوانید:
بازار فرابورس
بازار فرابورس، دارای پنج بازار است:
- بازار اول
- بازار دوم
- بازار سوم
- بازار ابزارهای نوین مالی
- بازار پایه
علت این تقسیم بندی، به نوع پذیرش شرکتهای سهامی عام در بازار سرمایه ایران مرتبط است. پذیرش شرکتهای سهامی عام در بازار اول و دوم و پذیرش دیگر اوراق بهادار، در بازارهای نوین مالی است.
بازار سوم فرابورس، به منظور عرضه یکجا و پذیره نویسی اوراق بهادار و بازار پایه به منظور درج نقل و انتقال سهام شرکتهایی که بر اساس الزام بند ب ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم پنج ساله توسعه کشور، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار هستند، بوده و امکان پذیرش در یکی از بازارهای بورسی را ندارند.
چند مثال عینی
(شرکت ذوب، در بازار دوم فرابورس است. شرکتی با پتانسیل بازگشت به بازار اصلی و پیش بینی قیمتی ۸۰۰ تومان در بلندمدت)
(شرکت ساپیا، در بازار فرعی بورس است با قیمت ۱۲۵ تومان در اوایل خرداد ماه نود و هشت)
(در عکس بالا، تابلو سهم پلوله را مشاهده میکنید. این سهم در بازار پایه ب فرابورس قرار دارد.)
بازار بورس
بازار بورس، به دو بازار اول و دوم تقسیم میشود. اگر شرکتی در بازار دوم، عملکرد خوبی نداشته باشد، یعنی صورتهای مالی مبهم، گنگ، مجهول، انتشار اطلاعات خارج از زمان بندی عرف بازار و اطلاع رسانی ضعیف و شفافیت مالی نامنظم داشته باشد، به بازار دوم میرود.
اما اگر شرکتی در بازار دوم بورس، عملکرد مطلوبی از خود نشان دهد و شفافیت مالی بالا ارائه کند، به بازار اول برمیگردد. شرکتهای بازار اول، معمولا در واچینگ لیست سهامداران بوده و تحلیل صورتهای مالی با توجه به اینکه به واقعیت کارکردی شرکت نزدیکتر است، آسانتر خواهد بود.
فرق بورس با فرابورس در نحوه انجام معامله
نحوه انجام معامله در بازار بورس و فرابورس، برای شما سهامدار، چه حقیقی چه حقوقی فرقی ندارد. شما باید کد سهامداری از یکی از کارگزاریهای بورس ۱۰۶ گانه در ۳۱ استان کشور دریافت کرده و پس از ثبت اطلاعات هویتی خود در سامانه سجام، این کد را پس از تکمیل فرمهایی با ارائه رونوشت کارت ملی، دریافت کنید.
پس از دریافت کد بورس، ضوابط معاملات آنلاین را در قالب فرمی، مطالعه و امضا کرده تا با ارائه یک نشانی پست الکترونیک معتبر، کد کاربری و رمز عبور و شیوه فعالیت در سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری خود را دریافت کنید. با داشتن کد کاربری و رمز عبور، قادرید تا هر زمان، وارد پروفایل خود شما و در ساعات معاملاتی (۹تا ۱۲:۳۰) نسبت به خرید و فروش سهام در بازار بورس و فرابورس اقدام کنید.
کارگزاران، نماینده و واسطه سازمان بورس با شما هستند و نسبت به خرید و فروش شما، کارمزد دریافت میکنند. کارگزاران بورسی و فرابورسی، موظفند که قوانین بورس را رعایت کنند. مثلا اگر شما سهمی را در بازار بورس خریداری کردید و بیش از موجودی ریالیتان، خرید انجام شد، هزینه مربوطه از شما اخذ میشود.
شرکتهای کارگزاری فرابورس
این شرکتها هم مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار داشته و عضو کانون کارگزاران هستند. انتخاب بهترین کارگزار فرابورس هم با توجه به معیارهای خوشنامی، ارتباط و تعامل خوب با سهامداران و تکریم ارباب رجوع و مشتریمداری صورت میگیرد.
بازار بورس بهتر است یا فرابورس؟
همانطور که گفتیم شفافیت صورتهای مالی و اطلاع رسانی شرکتها و انسجام گزارشات مالی در شرکتهای فعال در بازار بورس و برگزاری دقیق و منظم مجامع در شرکتهای بازار اول بورس، بهتر از شرکتهای فرابورسی در ردههای مختلف است. اما همه اینها دلیل نمی شود که ما صدها شرکت فعال در بازار فرابورس را نادیده بگیریم.
چرا که همین شرکتهای فرابورسی، با تغییر اوضاع و تنظیم بهتر صورتهای مالی و افزایش سودآوری، بستر لازم برای ارتقاء رتبه و جایگاه در بازار سرمایه ایران را به دست میآورند و به بازار اول بورس میروند. سهمی که از فرابورس به بازار اول بورس راه پیدا میکند، قیمت و جایگاه سهم و برندینگ شرکت ارتقا یافته و شمار سهامدارانش، افزایش نسبی خواهد یافت.
اما شما برای خرید و فروش سهام در بازار بورس یا فرابورس، باید با توجه به فاکتور سود آتی، چشم اندازی که برای سبد خود در نظر گرفتهاید، گروه و صنعتی که روی آن فعال هستید، بررسی صورتهای مالی، تحلیل روانشناسی بازار و بررسی تابلوی هر نماد در بازار بورس و فرابورس، نسبت به انتخاب سهم از یکی از این دو بازار، اقدام و پرتفولیو (سبد سهام) خود را طراحی کنید.
توصیه میکنیم که حتی المقدرو، نه تمامی سهام پرتفو خود را از شرکتهای بورسی انتخاب کنید، نه تمام آنها را از شرکتهای فرابورسی.
توازن و تعادل و تناسب، همانطور که در طراحی استایل و لباس اهمیت دارد، در طراحی سبد سهام نیز مهم است. بهتر است، ترکیبی از سهام عالی در بازار بورس و فرابورس با چشم انداز طلایی در نگاه میان مدت و بلند مدت باشد.
برخی از شرکتهای فرابورسی، با اعمال تغییرات بنیادین، شرایط بازگشت با بازار اول بورس را در آینده نه چندان دور دارند و این شم و اشراف اطلاعاتی شماست که تعیین کننده انتخاب و شکار این سهام در کف قیمت و دریافت سودهای شیرین در بلند مدت است.
فرق بورس با فرابورس با مقایسه شرایط پذیرش سهام در بازارهای هر کدام
حداقل سرمایه ثبت شده شرکت
- تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۱ هزار میلیارد ریال
- تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۵۰۰ میلیارد ریال
- بازار دوم بورس: ۲۰۰ میلیارد ریال
- بازار اول فرابورس: ۱۰ میلیارد ریال
- بازار دوم فرابورس: ۱ میلیارد ریال
حداقل سهام شناور
- تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۲۰ درصد
- تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۱۵ درصد
- تابلوی بازار دوم بورس: ۱۰ درصد
- بازار اول فرابورس: ۱۰ درصد
- بازار دوم فرابورس: ۵ درصد
حداقل تعداد سهامداران در بازار بورس و بازار فرابورس
- در تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۱۰۰۰ سهامدار حقیقی یا حقوقی
- در تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۷۵۰ سهامدار حقیقی یا حقوقی
- در بازار دوم بورس: ۲۵۰ سهامدار حقیقی یا حقوقی
- در بازار اول فرابورس: ۲۰۰ سهامدار حقیقی یا حقوقی
- در بازار دوم فرابورس: حداقلی تعیین نشده است.
حداقل سابقه فعالیت مرتبط با شرکت در صنعت مربوطه
- در تابلوی اصلی بازار اول بورس: حداقل ۳ سال فعالیت داشته باشد.
- در تابلوی فرعی بازار اول بورس: حداقل ۳ سال فعالیت داشته باشد.
- در بازار دوم بورس: حداقل ۲ سال فعالیت داشته باشد.
- در بازار اول فرابورس: حداقل ۲ سال از زمان بهره برداری یا ارائه خدمات گذشته باشد.
- در بازار دوم فرابورس: حداقل ۱ سال از تاسیس آن سپری شده باشد.
زیان انباشه
- شرکت های تابلوی اصلی بازار اول بورس: زیان انباشته نداشته باشد
- شرکت های تابلوی فرعی بازار اول بورس: زبان انباشته نداشته باشد
- شرکت های بازار دوم بورس: زبان انباشته نداشته باشد
- شرکت های بازار اول فرابورس: زبان انباشته نداشته باشد
- شرکت های بازار دوم فرابورس: برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از شمول زیان انباشته ارائه کند.
نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۳۰ درصد
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۲۰ درصد
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در تابلوی بازار دوم بورس: ۱۵ درصد
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در بازار اول بورس: ۱۵ درصد
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی در بازار دوم بورس: حدی مشخص نشده است.
سودآوری شرکت
- سودآوری شرکت های تابلوی اصلی بازار اول بورس: ۳ دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد
- سودآوری شرکتهای تابلوی فرعی بازار اول بورس: ۲ دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد
- سوداوری شرکتهای بازار دوم بورس: ۱ دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد
- سودآوری شرکت های بازار اول فرابورس: ۱ دوره منتهی به پذیرش، سودآور باشد
- سودآوری شرکتهای بازار دوم فرابورس: حدی تعیین نشده است.
خرید سهام دو شرکت بورس و فرابورس
نکته جالبی که در این مطلب دوست داریم به اطلاع شما خواننده گرامی برسانیم آن است که شرکت بورس اوراق بهادار تهران که بستر فعالیت صدها شرکت بازار اصلی و فرعی بورس را فراهم کرده و خرید و فروشها زیر نظر این شرکت انجام میشود، در قالب نماد جداگانهای به نام «بورس» در بازار اول بورس حضور دارد. خب این یعنی چه؟
یعنی این که شما میتوانید نسبت به خرید و فروش سهام شرکت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یک شرکت مستقل سهامی عام که نظارت و مدیریت بر شرکتهای بورسی دارد، اقدام کنید و بهرهمند شوید.
همانطور که در عکس بالا مشاهده میکنید، قیمت هر سهم «بورس»، در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ماه ۹۸، ۱۱۱۸ تومان بوده است. نماد بورس، دارای ۱.۵ میلیارد قطعه سهم بوده و از اردیبهشت ۹۷ تا اردیبهشت ۹۸، قیمت از ۳۱۰ تومان به ۱۱۹۰ تومان رسیده است. یعنی سودی معادل ۳۰۰ درصد در ۱۲ ماه. ۹۰ درصد سهام این شرکت نیز شناور است.
شرکت پتروشیمی شازند، شرکت مدیریت منابع پیمان فرداکیش و شرکت بیمه معلم و یک شخص حقیقی خارجی، سهامدار اکثریت این شرکت هستند. خرید و فروش سهام شرکتی که تشکیل، سازماندهی و اداره بورس اوراق بهادار ایران را انجام میدهد، (به منظور انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس) ارزشمند است.
شرکت فرابورس ایران هم به عنوان یک شرکت واحد و مستقل، سهامش قابل خرید و فروش در بورس است. شما میتوانید به نماد «فرابورس» مراجعه کرده و نسبت به خرید سهام این شرکت اقدام کنید. شرکت فرابورس ایران در بازار پایه الف فرابورس قرار دارد و دفتر مرکزی آن در بزرگراه حقانی، نبش دیدار شمالی است.
همانطور که در عکس بالا مشاهده میکنید، تابلو قیمتی سهم «فرابورس» را شاهد هستیم که ۱ میلیارد قطعه سهم بوده و قیمت هر سهم در ۳۱ اردیبهشت ماه نود و هشت، ۱۵۰۰ تومان بوده است. در بازه اردیبهشت نود و هفت تا اردیبهشت نود و هشت، قیمت از ۲۲۸ تومان به ۱۶۸۰ تومان رسیده است که رشدی حدود ۷۰۰ درصد در ۱۲ ماه را نصیب سهامداران صبور کرده است!
سهامداران اصلی شرکت فرابورس
شرکتهای زیر سهامداران اصلی فرابورس هستند که خود نشاندهنده اهمیت سهام این شرکت دولتی مدیریت و نظارت بر بازار فرابورس ایران است:
- ۲۰ درصد سهام متعلق به شرکت بورس اوراق بهادار تهران است.
- ۵.۲ درصد سهام متعلق به شرکت گروه مالی ملت است.
- ۴.۵ درصد سهام متعلق به شرکت سرمایه گذاری صبا تامین است.
- ۲.۴ درصد سهام متعلق به شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است.
- ۲.۵ درصد سهام متعلق به شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است
- ۲.۴ درصد سهام متعلق به شرکت گروه مالی بانک پارسیان است.
- ۱.۵ درصد سهام متعلق به شرکت کارگزاری بانک کشاورزی است.
- ۱.۴ درصد سهام متعلق به شرکت توسعه صنایع بهشهر است.
- ۱.۰۲ درصد سهام متعلق به شرکت مدیریت سرمایه گذاری کوثر بهمن است.
دانستن این اطلاعات چه فایده ای دارد؟ این فایده را دارد که شما متوجه خواهید شد چند درصد سهام این شرکت یا هر شرکت دیگر بورسی، در اختیار حقوقی است و چند در صد در اختیار حقیقی. کدام شرکتهای بزرگ سرمایه گذاری در آنها فعالیت داشته و کرسی هیات مدیره دارند و برنامههای حال و آینده آنها و گذشته کاریشان روی سهام دیگر چگونه بوده است؟
همراه گرامی
اطلاعات ارائه شده را تا تامل و صبوری، مطالعه کرده و اگر با سوالی روبرو شدید، در قسمت ارسال نظرات و پرسشها با ما در ارتباط باشید. توجه داشته باشید که این گفتار، سیگنال خرید نیست. بنابراین در صورتی که قصد تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ خرید سهام دارید به کارگزاری ها مراجعه کنید. پیشنهاد میکنیم نحوه سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار و همچنین حداقل سرمایه برای ورود به بازار بورس ایران را نیز در ستاره مطالعه کنید.
تابلوی اصلی بورس چیست؟ + ۸ نکته + تفاوت با تابلو فرعی
مفهوم و تفاوت بازار اول و دوم تابلوی اصلی و فرعی فرابورس با بورس در بازار بورس و اوراق بهادار کشور دارای مفاهیم متفاوتی است که برای سرمایه گذاری دانستن این موارد بسیار بسیار الزامی است. از جمله مفهوم و تمایز بازار اول و دوم تابلوی اصلی و فرعی در بازار فرابورس با بورس که در این مقاله از وبسایت صدای بورس به آن میپردازیم.
بازار بورس و تابلوی اصلی آن
بورس و اوراق بهادار، تابلوها و بازارهای مختلفی دارد. بازار اول که درباره شرکت های دارای سهام شناور بالاتر و بزرگ تر است و خود برخوردار از دو تابلوی اصلی و فرعی است. بازار دوم هم برای شرکت های به نسبت کوچک تری است که سرمایه ثبت شده این شرکتها کمتر از ۵۰ میلیارد تومان است. این سه تابلو، درباره معاملات سهام است، ولی بورس برخوردار از بازارهای دیگری تیز است؛ بازار اوراق مشتقه، بازار اوراق بدهی، بازار صندوق های قابل معامله و….
ما برای الان به تابلوهای اوراق مشتقه ، بدهی و صندوق ها کاری نداریم و مبحث اصلی ما در اینجا درباره سهام است. جدول زیر، به خوبی بیان میکند که شرکت های درج شده در تابلوهای گوناگون بازار بورس چه تمایز هایی با یکدیگر دارند. نخست شرکت ها جهت پذیرش در بازار بورس، میبایستی شرایط عمومی داشته باشند در غیر این صورت بایستی تا قید بازار بورس را بزنند یا به عبارتی سراغ فرابورس بروند. این شرایط عمومی که در تصویر جدول ذیل هم آمده، درباره سودآور بودن و وضعیت مالی شرکت و کیفیت گزارش حسابرس مستقل از وضعیت مالی شرکت است، ولی در خصوص فاکتورهای اختصاصی، مهم ترین مورد، مبلغ سرمایه شرکت است.
شرکت هایی با بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه ثبت شده این توانایی را دارند تا برای حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران درخواست بدهند، ولی دیگران میبایستی تا سراغ بازار دوم یا تابلوی فرعی بروند.
تفاوت تابلوی فرعی و تابلو اصلی (بازار اول و دوم)
شرایط شرکتها برای پذیرش در تابلوی اصلی بازار اول بورس
همانطور که تا به اینجا گفته شد، خود بازار بورس به دو زیر مجموعه بازار اول و دوم تقسیم میشود و همچنین بازار اول نیز خود به تابلوی اصلی و فرعی بورس، تقسیم میشود. در واقع سازمان بورس اوراق بهادار تهران، به دلیل اینکه بتواند نظم خاصی در شرایط بازار با توجه به شرایط مختلفی نظیر: نقدشوندگی سهام، میزان ریسکپذیری، شفافیت و ایجاد رقابت میان هیات مدیره شرکتها برای قرارگیری در تابلوی اصلی بازار اول بورس، تقسیمبندی خاصی را میان بازارها انجام داد. این تقسیمبندی تابلوی فرعی و اصلی بورس، نیازمند یکسری شرایط خاصی است که به آنها میپردازیم.
ماده ششم بازار بورس اوراق بهادار تهران: شرایط خاصی که شرکتهای سهامی عام برای حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس باید داشته باشند عبارت است از:
• شرکت حتما بیش از ۵۰ درصد سهام خود را سهامی عام کرده باشد. توجه کنید که حتی اگر شرکت یک درصد نیز بیش از پنجاه درصد را سهامی عام کند، شرایط پذیرش را خواهد داشت. همچنین باید حداقل سرمایه ثبت شده یک هزار میلیارد ریال را در دسترس داشته باشد.
• هیچگونه امتیاز خرید و فروشی برای هیچ یک از سهامداران قائل نشود و تمامی سهام شرکت بهصورت عادی و عادلانه خرید و فروش شود.
• یکی دیگر از شرایط ثبت شرکت در تابلوی اصلی بازار اول، این است که شرکت بیش از ۱۰۰۰ سهامدار داشته باشد و حداقل بیست درصد از سهام شرکت بهصورت شناور باشد. این بدان معنی است که حداقل نقدشوندگی ۲۰ درصدی در تابلوی اصلی بازار اول بورس ضروری است. همچنین زمانی که شرکت شرایط پذیره نویسی و عرضه اولیه شدن را طی کند، به خودی خود بیش از ۱۰۰۰ سهامدار را خواهد داشت و تنها نیاز دارد تا نقدشوندگی خود را به بیش از ۲۰ درصد برساند.
• قانون دیگر در این زمینه، این است که شرکت باید حداقل ۳ سال از فعالیت خود در صنعت را بدون مشکل و توقف گذرانده باشد. همچنین از منصوب شدن اعضای اصلی هیئت مدیره نیز حداقل شش ماه باید گذشته باشد.
• شرکت باید همواره در سه دوره آخر پذیرش خود سودآور باشد و افق روشنی را برای خود داشته باشد. منظور از افق روشن، تداوم سودآوری یا افزایش تولید و فروش است.
• همچنین شرکت باید بر اساس گزارشات حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی کل، حداقل ۳۰ درصد باشد. این قانون موجب خواهد شد تا سودآوری شرکت تا چندین سال حداقل حفظ شود.
شرایط شرکت ها برای پذیرش در تابلوی فرعی بازار اول بورس
• شرکت حتما بیش از ۵۰ درصد سهام خود را سهامی عام کرده باشد. توجه کنید که حتی اگر شرکت یک درصد نیز بیش از پنجاه درصد را سهامی عام کند، شرایط پذیرش را خواهد داشت. همچنین باید حداقل سرمایه ثبت شده، پانصد میلیارد ریال را در دسترس داشته باشد.
• حتما باید تعداد سهامداران شرکت به بیش از ۷۵۰ نفر برسند. علاوه بر این، حداقل ۱۵ درصد از سهام شرکت، جرو سهام شناور در تابلوی فرعی بورس باشد. در اینصورت امکان نقدشوندگی سهام به میزان قابل توجهی افزایش پیدا میکند، اما به هر حال مانند تابلوی اصلی بازار اول بورس نیستند.
• همچنین در این شرکت ها، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی کل باید حداقل ۲۰ درصد باشد. توجه کنید که هرچه عدد حقوق صاحبان سهام به دارایی کل نزدیکتر باشد، به معنای عملکرد بهتر شرکت در رشد و سودآوری است.
• نکته مهم دیگر درباره سهام شرکتهای تابلوی فرعی بازار اول بورس، این است که مانند تابلوی اصلی بازار اول، باید سه سال از فعالیت آنها در صنعت بدون توقف و مشکل گذشته باشد و همچنین از منصوب شدن حداقل دو نفر از اعضای هیات مدیره شرکت مذکور، شش ماه گذشته باشد.
• همچنین سهامی که در این تابلو قرار میگیرد، باید دارای حداقل یک بازارگردان باشد تا سهام شرکت دچار سفته بازی و رانت نشود.
• عدم وجود سابقه کیفری برای اعضای اصلی هیات مدیره شرکتها و همچنین عدم داشتن زیان انباشته برای ورود به بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران، الزامی است.
شرایط شرکت ها برای پذیرش در بازار دوم بورس
• شرکت حتما بیش از ۵۰ درصد سهام خود را سهامی عام کرده باشد. همچنین باید حداقل سرمایه ثبت شده دویست میلیارد ریال را در دسترس داشته باشد.
• حتما باید تعداد سهامداران شرکت به بیش از ۲۵۰ نفر برسند. علاوه بر این، حداقل ۱۰ درصد از سهام شرکت، جزو سهام شناور در تابلوی فرعی بورس باشد. توجه کنید که هر چه از سمت تابلو اصلی بورس فاصله بگیرید، میزان ریسکپذیری نیز در سرمایهگذاری به همان میزان افزایش پیدا میکند.
• همچنین در این شرکتها، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی کل باید حداقل ۱۵ درصد باشد.
• علاوه بر این، حداقل دو سال از سابقه حضور در صنعت بدون توقف را پشت سر گذاشته باشد و همچنین در طی این مدت، فعالیت آن تنها در همان صنعت باشد.
• همچنین سهامی که در این تابلو قرار میگیرد، باید دارای حداقل یک بازارگردان باشد تا سهام شرکت دچار سفته بازی و رانت نشود.
• شرکت باید همواره در دوره آخر پذیرش خود سودآور باشد و افق روشنی را برای خود داشته باشد. توجه داشته باشید که در تابلوی فرعی و اصلی بورس، شرکت باید در سه دوره سودآوری داشت.
• عدم وجود سابقه کیفری برای اعضای اصلی هیات مدیره شرکتها و همچنین عدم داشتن زیان انباشته برای ورود به بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران، الزامی است.
فرابورس
شرکت فرابورس ایران نیز تحت عنوان یک شرکت مستقل و واحد، سهامش قابلیت خرید و فروش در بازار بورس و اوراق بهادار کشور را داراست. شما این توانایی را دارید تا به نماد " فرابورس" رجوع کنید و شاخص فرابورس را مشاهده نمایید و نسبت به خرید سهام این شرکت اقدام نمایید. شرکت فرابورس کشور در بازار پایه الف فرابورس جای گرفته و دفتر مرکزی آن هم در بزرگراه حقانی، نبش دیدار شمالی است.
سهامداران اصلی و مهم شرکت فرابورس، عناوین زیر هستند که خودشان بیانگر اهمیت فوقالعاده سهام این شرکت دولتی مدیریت و نظارت بر بازار فرابورس کشور است:
- ۲۰ درصد سهام متعلق به شرکت بورس اوراق بهادار تهران است
- ۵.۲ درصد سهام متعلق به شرکت گروه مالی ملت است
- ۴.۵ درصد سهام متعلق به شرکت سرمایه گذاری صبا تامین است
- ۲.۴ درصد سهام متعلق به شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است
- ۲.۵ درصد سهام متعلق به شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است
- ۲.۴ درصد سهام متعلق به شرکت گروه مالی بانک پارسیان است.
- ۱.۵ درصد سهام متعلق به شرکت کارگزاری بانک کشاورزی است.
- ۱.۴ درصد سهام متعلق به شرکت توسعه صنایع بهشهر است.
- ۱.۰۲ درصد سهام متعق به شرکت مدیریت سرمایه گذاری کوثر بهمن است.
نقد شوندگی یک سهام به چه معناست ؟
هر قدر سرعت تبدیل دارایی یا یک سهام به پول نقد زیادتر باشد به اصطلاح بیان می شود از نقد شوندگی زیادتری برخوردار است. به زبان دیگر سهام نقد شونده، به سهامی میگویند که اغلب در بازار بورس خرید و فروش میشوند و نظر خریداران و فروشندگان زیادی را به خودشان جلب کرده است و سهم بیشتری در معاملات بازار بورس و اوراق بهادار دارد.
مفاهیم تالار فرعی بورس و تالار اصلی بورس تهران هم بر طبق میزان نقدشوندگی سهام گوناگون تشکیل شده است. جهت آشنایی بیشتر با مفاهیم و اصطلاحات بازار بورس مطالعه مقاله "اصطلاحات بورس به زبان ساده" را به شما پیشنهاد می دهیم.
تالار اصلی بورس چیست ؟
از شهریور ماه سال ۱۳۸۱ بازار بورس و اوراق بهادار تهران تصمیم بر این گرفت تا معاملات سهام شرکت های غیر نقد شونده و نقد شونده را در تابلوهای گوناگون به نمایش بگذارد. این کار به جهت تفکیک شرکت های غیر نقد شونده و نقد شونده، شفاف سازی وضعیت سهام مختلف برای خریداران و فروشندگان و ایجاد حس رقابت بین مدیران شرکت ها صورت پذیرفت.
بر طبق این طرح قیمت ها و معاملات بورس در سه تابلوی اول و دوم و تابلوی فرعی به نمایش عموم گذاشته می شود. و در اصل به مکانی که تابلوی اول و دوم در آن محل قرار دارند " تالار اصلی بورس" میگویند. به بیان دیگر تالار اصلی بورس جایی است که تابلوهای اول و دوم قیمتهایی درباره سهام نقد شونده در آنجا میرود و در آن بخش سهام شرکت های نقد شده مورد معامله قرار میگیرند. خریداران و فروشندگانی نیز به تالار اصلی بورس رجوع مینمایند که قصد دارند داراییشان را هر چه زودتر به پول نقد تبدیل نمایند.
مفهوم رنگ ها در تفاوت و مفهوم بازار اول و دوم تابلوی اصلی بورس و فرعی بورس با فرابورس :
- زرد: در هفته دو روز دامنه نوسان باز دارند و همین طور سه روز دیگر نیز دامنه نوسان یک ریالی دارند.
- نارنجی: یک روز در هفته دارای دامنه نوسان باز هستند و برای بقیه روزها هم دارای دامنه نوسان یک ریال هستند.
- قرمز: یک روز در ماه دارای دامنه نوسان باز هستند و برای بقیه آن هم اغلب دامنه نوسان یک ریالی دارند. اگر درباره نوسان گیری به دنبال اطلاعات بیشتری هستید می توانید به مقاله ی "آموزش نوسان گیری" مراجعه نمایید.
سه تابلو در بورس :
بازار اول بورس تابلوی اصلی بورس، بازار اول بورس تابلوی فرعی، بازار دوم بورس
دو تابلو در بورس :
بازار اول فرابورس، بازار دوم فرابورس
سه تابلوی بازار پایه :
شرکت های سهامی عامی که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت میگردند و در تابلوی فرابورس و بورس پذیرش نمیگردند، سهامداران آنها در بازار پایه معامله و خرید و فروش سهم هایشان را انجام میدهند ولی نظیر فرابورس و بورس عرضه اولیه نمی شوند. همین طور سهام هایی که در بازار فرابورس و بورس هستند و از آنها اخراج میگردند. به طور مثال زیان ده به حساب میآیند یا این که مشمول ماده ۱۴۱ شدهاند نیز در بازار پایه جای میگیرند.
بازار پایه الف: تابلوی نهاد های مالی و تشکل های خود انتظام که از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز دارند. نظیر شرکت سپرده گذاری مرکزی یا سهام فرابورس.
بازار پایه ب: سهام هایی که هم از نظر افشای اطلاعات ایراد دارند. هم از نظر زیان دهی مشمول ماده ۱۴۱ میشوند، اخراج می شوند و در این بازار مورد معامله قرار میگیرند. در یک سال شمسی که منتهی به دوره ای است که هیئت پذیرش قصد دارد رسیدگی کند، میبایستی ضریب نقد شوندگی بالای ده درصد گردد.
ضریب نقد شوندگی مساوی است با تعداد روزهایی که اغلب از یک ده هزارم کل تعداد سهام شرکت خرید و فروش و معامله می شود تقسیم بر تعداد کل روزهایی که در اصل معامله میگردد ولی در بازار پایه "ج" این محدودیت موجود نیست.
محدودیت دامنه نوسان
در دو تابلوی فرابورس و سه تابلوی بورس مثبت و منفی ۵ است. در بازار پایه "الف" هم مثبت منفی ۵ درصد است. در بازار پایه "ب" مثبت منفی ده درصد است. در بازار پایه "ج" دامنه نوسان نداریم. بازار پایه "ب" از ساعت ۸.۳۰ تا ۹ پیش گشایش و ۹ تا ۱۲ معاملات پیوسته.
۱۲تا ۱۲.۳۰ اردرگذاری و مچینگ و راس ۱۲.۳۰ قیمت گذاشته شده و معامله می شود. بازار پایه ج، ۸.۳۰ تا ۹ مچینگ، راس ۹ قیمت می خورد و از ۹ تا ۱۲ فقط به همان قیمت است که معامله می شود. از ۱۲ تا ۱۲.۳۰ بدون دامنه نوسان مچینگ اتفاق می افتد و راس ۱۲.۳۰ در یک قیمت خاص معامله مچ می شود. توجه داشته باشید داد و ستد سهام و حق تقدم خرید سهام در این تابلو تنها در سه روز معاملاتی هفته شامل روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه ممکن است.
و در آخر.
همانطور که مطالعه کردید، در این مقاله سعی کردیم تا به طور اجمالی مروری کنیم بر تفاوت تابلو اصلی با تابلو فرعی در بازار بورس و اوراق بهادار کشور. امیدواریم که با خواندن این مقاله به اطلاعات مورد نیازتان دست یافته باشید و بتوانید با دانش و مهارت کافی اقدام به سرمایه گذاری در این بازار نمایید.
بورس و فرابورس چه تفاوتی با هم دارند؟ (تفاوت بورس با فرابورس)
بازار سرمایه، محیطی جذاب و مکانی برای رشد و پیشرفت شرکتهاست. البته نه هر شرکتی، بلکه شرکتهایی که سهامشان تاییدیه های لازم برای ورود به این بازار را دریافت کنند. برای هر چه آسانتر شدن ورود شرکتها به این بازار، سازوکاری تعیین شد که باعث به وجود آمدن فرابورس در کنار بورس شد. شاید در معاملات بارها عبارت بورس و فرابورس را شنیده باشید؛ عباراتی نظیر:
فلان سهم در بورس پذیرفته شده، یا فلان سهم در فرابورس معامله میشود و…
برای فعالیت در بازار سرمایه باید این عبارات و تفاوتهای این عبارات را بدانید و در این مقاله قصد داریم به تفاوت بورس و فرابورس بپردازیم؛ اما در ابتدا باید تعریف و ویژگی این دو بازار را بدانیم تا بتوانیم تفاوت این بازار را از هم تمیز دهیم.
در ابتدا از بازار بورس شروع میکنیم:
بازار بورس چیست؟
اقتصاددانان در تعریف بورس، آن را بازاری میدانند که قیمتگذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام میشود. در ایران سه نوع بازار بورس داریم: بورس اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی.
به بورسی که در آن داراییهای مالی یا به عبارتی داراییهای کاغذی(اسنادی مثل سهام و اوراق مشارکت) معامله میشود، بورس اوراق بهادار گویند و به بورسی که در آن ثروتهای واقعی یا محصولات فیزیکی خرید و فروش میشود، بورس کالا اطلاق میشود. بورس انرژی هم به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حاملهای انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد.
بازار فرابورس چیست؟
دومین بازار سرمایه ایران با نام فرابورس به انگلیسی (Over the Counter Market ) و به اختصار OTC در ابتدای آبان ماه سال ۱۳۸۷ با مجوز شورای عالی بورس شکل گرفت. فرابورس همانند بورس یک بازار است که در آن سهام شرکتها خرید و فروش شده و بر اساس عرضه و تقاضا قیمتگذاری میشود. با این تفاوت که به دلیل راحتتر بودن فرآیند پذیرش و خرید و فروش در آن، شرکتهای کوچک هم میتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.
فرابورس موجب یکپارچه شدن و هدایت قسمتی از بازار سرمایه که زمینه ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا میخواهند سریعتر به بازار ورود پیدا کنند، شده است. همچنین سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیتهای مالی و عملیاتی شرکتهای بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.
سوال متداولی که اکثر عموم در بدو ورود به بازار سرمایه میپرسند این است که آیا برای هر کدام از بازار بورس و فرابورس باید کد معاملاتی جدا بگیریم ؟
در پاسخ به این سوال که آیا خرید سهام در بازار بورس و فرابورس تفاوتی دارد؟ میتوانیم پاسخ دهیم:
خرید و فروش در بورس به واسطه کارگزاران (تفاوت بین فرابورس و بورس در چیست؟ نقش نماینده خریدار و یا فروشنده) که متولی اصلی انجام خرید و فروش در این بازار محسوب میشوند انجام میگردد. در فرابورس نیز کارگزاران مسئولیت انجام خرید و فروشها را بر عهده دارند. در این بازار کارگزاران حکم واسطه بین خریدار و فروشنده داشته و کلیه معاملات سهام و اوراق بهادار در فرابورس از طرف آنها انجام میشود. معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ انجام میشود. البته از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ صبح، زمان پیش گشایش بازار است و امکان سفارش گذاری وجود دارد.
بنابراین این نکته گفتنی است که شما با دریافت کد معاملاتی از یک کارگزاری، هم میتوانید در بازار بورس و هم در فرابورس مشغول به معامله سهام شوید. به عبارت دیگر، سهام شرکتهای فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش است. برای یک سرمایهگذار فرآیند خرید و فروش سهام در بورس و فرابورس تفاوتی ندارد.
از آنجایی که ورود به بازار سرمایه معمولاً یکی از اهداف اکثر شرکتهاست، نیاز به فرآیندی بود تا این امر با سرعت بیشتری میسر شود؛ بنابراین محیطی به نام فرابورس ایجاد شد که از نظر ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس بوده ولی شرایط پذیرش شرکتها در این حوزه آسانتر از بورس باشد. درواقع اصلیترین وظیفهی فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت آن بخش از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار تهران را ندارند و یا به هر دلیلی، تمایل به ورود به بورس را ندارند.
حال به این موضوع میرسیم که تفاوت بازار بورس و بازار فرابورس در چیست؟
- تفاوت اصلی بین بورس و فرابورس شرایط پذیرش شرکتها در این دو بازار است که در بورس شرایط سخت گیرانه تر از فرابورس است.
- دیگر تفاوت این دو بازار بورس و فرابورس تقسیمبندی بازارهای آنها است. بورس شامل دو بازار اول و دوم است. شرکتهایی که در بازار اول فعالیت میکنند، در صورتی که عملکرد مناسبی نداشته باشند، به بازار دوم منتقل میشوند و در طرف مقابل، شرکتهایی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشند، میتوانند به بازار اول منتقل شوند.
ساختار جدید فرابورس ایران از پنج بازار تشکیل شده است:
- بازار اول، بازار دوم، بازار پایه:(زرد، نارنجی و قرمز)
- بازار سوم و ابزارهای نوین مالی.
در بازار اول فرابورس، سهام شرکتها و واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری پذیرش و معامله میشود. بازار دوم فرابورس تنها شامل سهام شرکتهای سهامی عام است. سهام شرکتهای زیان ده، تازه تأسیس و آنهایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته میشود. بازار پایه نیز یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است.
شرکتهای این بازار فرآیند پذیرش را طی نمیکنند و به سه دسته تقسیم میشوند. طبق قوانین جدید، شرکتهای این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دستهبندی شدهاند و دامنه نوسان روزانه آنها به ترتیب: ۱،۲،۳ درصد است.
مالیات در فرابورس
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند که این مزیت مستقیماً متوجه سهامداران نیز میشود؛ همچنین صاحبان سهام در شرکتهای فرابورس، نسبت به سهامی که در اختیار دارند، در مجمع عمومی حق رأی خواهند داشت.
تنوع بازارهای فرابورس
وجود بازارهای متنوع آن برای پوشش سلائق مختلف، از جاذبههای فرابورس است؛ بنابراین سهامداران میتوانند در شرکتهای مختلف سرمایهگذاری کرده و به این ترتیب، ریسک سرمایهگذاری را کاهش دهند.
تسهیلات و تأمین مالی شرکتها
بانکها شرکتهای فعال در فرابورس را به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات میپذیرند. بنابراین شرکتهای فرابورس میتوانند از این طریق برای دریافت تسهیلات اقدام کنند؛ همچنین اگر شرکتها به فرابورس پذیرفته شوند و در آن فعالیت کنند، میتوانند از تأمین مالی از طرف سهامداران برخوردار شوند.
پذیرش شرکتها و قوانین نظارتی
روند پذیرش شرکتها در فرابورس سادهتر است و الزامات سادهتری نسبت به بورس دارد. شرایطی مانند حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهامداران، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها و سودآوری معیارهای سختگیرانهتری در بورس دارند.
در پایان میخواهیم نگاهی به انواع بازارها در بورس و فرابورس داشته باشیم:
انواع بازار فرابورس:
بازار اول فرابورس:
در بازار اول، معاملات سهام شرکتهای سهامی عامی که شرایط دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس را احراز کرده باشند، انجام میشود. پذیرش شرکت در بازارهای اول و دوم فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی به منظور شناخت از وضعیت شرکت میباشد. در صورت احراز شرایط زیر با پذیرش شرکت موافقت مینماید.
- حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور بوده و تعداد سهامداران آن حداقل ۲۰۰ نفر باشد.
- حداقل دو سال از زمان بهرهبرداری عملیات یا ارائهی خدمات آن گذشته باشد.
- آخرین سرمایهی ثبت شده آن حداقل ده میلیارد ریال باشد.
- زیان انباشته نداشته باشد.
- گزارش حسابرس برای آخرین دوره سال مالی منتهی به پذیرش در خصوص صورتهای مالی آن، عدم اظهار نظر یا اظهار نظر مردود نباشد.
مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس، جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد.
بازار دوم فرابورس:
بازار دوم در بازار دوم فرابورس همانند بازار اول معاملات سهام شرکتهای سهامی عام انجام میشود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطفتر از بازار اول میباشد. به منظور پذیرش در بازار دوم احراز شرایط ذیل لازم است:
- حداقل یک سال از تأسیس آن گذشته باشد.
- حداقل ۵ درصد از سهام ثبتشده آن شناور باشد.
- آخرین سرمایه ثبت شدهی آن حداقل یک میلیارد ریال باشد.
- در صورتی که شرکت مشمول ماده ۱۴۱ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت باشد، به تشخیص هیئت پذیرش از برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از شمول ماده یادشده برخوردار باشد.
شرکتهای درج شده در بازار پایه در سه دسته طبقهبندی میگردد:
۱ ) شرکتهایی که درخواستی مبنی بر پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی طبق ماده ۹۹ برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بایستی در بازار پایه درج گردند. مطابق با ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به منظور ارتقا جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور و ساماندهی بازار متشکل اوراق بهادار، کلیه اشخاصی که تاکنون نسبت به انتشار اوراق بهادار اقدام کردهاند مکلفند نسبت به ثبت آن نزد سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام نمایند و عدم ثبت، تخلف محسوب میشود.
ناشران اوراق بهادار ثبتشده نزد سازمان مذکور باید اطلاعات مالی خود را بر اساس ترتیبات مقرر در ماده (۴۵) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران منتشر نمایند و معاملات اوراق بهادار ثبتشده در سازمان فقط در بورسها و بازارهای خارج از بورس دارای مجوز و با رعایت مقررات معاملاتی هر یک از آنها حسب مورد امکانپذیر بوده و معامله اوراق بهادار مذکور بدون رعایت ترتیبات فوق فاقد اعتبار است.
۲ ) شرکتهایی که نزد سازمان بورس ثبت شدهاند، اما شرایط پذیرش را ندارند.
۳ ) شرکتهایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس از بازار مربوطه لغو پذیرش میشوند، در بازار پایه درج میگردد.
مقررات ارائه اطلاعات در این بازار به مراتب سادهتر از بازار اول و دوم است.
انواع بازار های بورس:
۱. بازار اول بورس
۲. بازار دوم بورس
بازار اول بورس به تابلوی اصلی و تابلوی فرعی تقسیم میشوند. تفاوت های این بازارها، متوجه شرکتهاست؛ یعنی شرکت ها با توجه به میزان شفافیت، میزان سرمایه، میزان سهام در دست عموم (سهام شناور آزاد) و….، در بازارها و تابلوهای مختلف درج می شوند. البته این به این معنی نیست که شما موقع خرید، هیچ نیازی به بررسی تابلو سهام مدنظر خود نداشته باشید؛ بلکه یکی از معیارهای خرید شما می تواند این موضوع باشد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
معیارهای درج نماد شرکت ها در بازارهای مختلف (بورس و فرابورس) :
بورس تهران، بازارها و تابلوهای مختلفی دارد. بازار اول که مربوط به شرکت های بزرگتر و دارای سهام شناور بالاتر است و خود دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است. بازار دوم هم برای شرکت های کوچک تر است که سرمایه ثبت شده آنها کمتر از ۵۰ میلیارد تومان است. این سه تابلو، مربوط به معاملات سهام است، اما بورس بازارهای دیگری هم دارد: بازار اوراق بدهی، بازار اوراق مشتقه، بازار صندوق های قابل معامله و…
شرکت ها برای پذیرش در بورس، باید شرایط عمومی داشته باشند وگرنه باید از بورس صرف نظر کنند یا این که سراغ فرابورس بروند. این شرایط عمومی که در جدول زیر هم آمده، مربوط به وضعیت مالی و سودآور بودن شرکت و کیفیت گزارش حسابرس مستقل از وضعیت مالی شرکت است؛ اما درباره معیارهای اختصاصی، مهمترین مورد میزان سرمایه شرکت است. شرکتهایی با بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه ثبت شده می توانند برای حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران درخواست بدهند، اما دیگران باید سراغ تابلوی فرعی یا بازار دوم بروند.
در این مقاله با بازار بورس و فرابورس آشنا شده ، انواع آن را شناخته و تفاوت های این دو بازار را مورد بررسی قرار دادیم.
دیدگاه شما