قیمت بازار و ارزش‌گذاری اوراق قرضه

نمودار1.مقایسۀ اوراق با درآمد ثابت با سهام

نسبت‌های ارزش‌گذاری و قابلیت پیش‌بینی بازده بازار؛ شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران

در این پژوهش، قابلیت پیش‌بینی بازده بورس اوراق بهادار تهران از طریق نسبت‌های ارزش‌گذاری در افق‌های زمانی مختلف بررسی می‌شود. برای این منظور، بر اساس روش تفکیک کمپل-شیلر، توانایی چهار متغیر بازده سود تقسیمی، نسبت سود تقسیمی به قیمت، نسبت قیمت به سود و نسبت پرداخت سود تقسیمی در پیش‌بینی بازار اندازه‌گیری شده است. از میان متغیرهای مورد بررسی، سه متغیر اول قابلیت پیش‌بینی بازده بازار را دارند در حالی که متغیر نسبت پرداخت سود تقسیمی‌توانایی پیش‌بینی بازار را ندارد. از نظر افق پیش‌بینی، نتایج نشان می‌دهد که نسبت‌های ارزش‌گذاری، توانایی پیش‌بینی بازده در افق کوتاه‌مدت را ندارند، اما با افزایش افق بازدهی، توان پیش‌بینی در داخل و خارج نمونه افزایش می‌یابد. همچنین، قابلیت پیش‌بینی در دوره‌های زمانی مختلف متغیر است و در برخی سال‌ها بالاتر از سایر دوره‌ها است.
JEL: G12, G14, G15
نحوه استناد به این مقاله: برکچیان، س. م.، نصیری، ل.، و ابراهیم‌نژاد، ع. (1395). نسبت‌های ارزش‌گذاری و قابلیت پیش‌بینی بازده بازار (شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران). فصلنامه مدلسازی ریسک و مهندسی مالی، 1(2)، 145-165.

کلیدواژه‌ها

• بوتاسترپ
• تفکیک کمپل – شیلر
• قابلیت پیشبینی بازده سهام
• نسبت‌های ارزش‌گذاری

موضوعات

• پیش بینی و قیمت گذاری دارایی های مالی

عنوان مقاله [English]

Valuation Ratios and Stock Return Predictability; Evidence from TSE

نویسندگان [English]

• Seyed Mahdi Barakchian 1
• Leila Nasiri 2
• Ali ebrahimnejad 3

1 Assistant Prof. of Economics, Graduate School of Management & Economics, Sharif University of Technology, Tehran, Iran

2 MSc. in Socio-Economic Systems Engineering, Graduate School of Management & Economics, Sharif University of Technology, Tehran, Iran

We study stock return predictability in the Tehran Stock Exchange over various horizons using four valuation ratios, and make in-sample and out-of-sample comparison with the historical mean model. Consistent with the literature, we find that valuation ratios do not predict returns over short horizons, but their predictive power increases with forecast horizon. For long, multi-year horizons we use bootstrapping to ensure valid statistical inference, given the persistence of the predictors and overlapping observations. With the exception of dividend payout ratio, valuation ratios have strong predictive power for 3 to 6 year horizons. The predictive power exhibits significant variation over time.

کلیدواژه‌ها [English]

• Bootstrap
• Campbell-Shiller Decomposition
• Stock Return Predictability
• Valuation Ratios

مراجع

عباسیان، ع. و نظری، م. و ذوالفقاری، م. (1391). بررسی قابلیت پیش­بینی قیمت سهام با استفاده از آزمون­های نسبت واریانس و گام تصادفی در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بررسی­های حسابداری و حسابرسی، 19(70)، 101-108.

عرب­مازار، م. و بدری، ا. و دولو، م. (1394). قیمت­گذاری ریسک غیرسیستماتیک: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، 12(47)، 23-46.

کمیجانی، ا. و نادری، ا. (1391). مقایسه قابلیتهای مدلهای مبتنی بر حافظه بلندمدت و مدل های شبکه عصبی پویا در پیشبینی بازدهی بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 15، 115 – 130.

راعی، ر. و چاوشی، ک. (1382). پیش بینی بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران: مدل شبکه های عصبی مصنوعی و مدل چند عاملی. نشریه تحقیقات مالی، 5(15)، 97-120.

تهرانی، ر. و انصاری، ح. و سارنج، ع. (1388). بررسی وجود پدیده بازگشت به میانگین در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از آزمون نسبت واریانس، مجله بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 15(54)، 17-32.

Abasian, A., & Nazari, M., & Zolfaghari, M. (2012). The Study of Predictability in Stock Prices Using Variance Ratio and Random Walk in Tests TSE. Quarterly Journal of the Accounting and Auditing Review, 19(4), 101-108. (In Persian)

Arab Mazar, M., & Badri, A., & Davallou, M. (2015). Pricing of Idiosyncratic Volatility: Evidence from the TSE, Quarterly Journal of Empirical Studies in Financial Accounting, 12(47), 23-46. (In Persian)

Bansal, R., & Yaron, A. (2004). Risks for the Long Run: A Potential Resolution of Asset Pricing Puzzles. The Journal of Finance, 59(4), 1481-1509.

Boudoukh, J., & Richardson, M. P., & Whitelaw, R. F. (2008). The Myth of Long-Horizon Predictability. Review of Financial Studies, 21(4), 1577–1605.

Campbell, J. Y., & Cochrane, J. H. (1999). By Force of Habit: A Consumption-Based Explanation of Aggregate Stock Market Behavior. Journal of Political Economy, 107(2), 205-251.

Campbell, J. Y., & Shiller, R. J. (1988a). The Dividend-Price Ratio and Expectations of Future Dividends and Discount Factors. Review of Financial Studies, 1(3), 195–228.

Campbell, J. Y., & Shiller, R. J. (1988b). Stock Prices, Earnings, and Expected Dividends. Journal of Finance, 43(3), 661–676.

Campbell, J. Y., & Shiller, R. J. (1998). Valuation Ratios and the Long-Run Stock Market Outlook. Journal of Portfolio Management, 24(2), 11–26.

Campbell, J. Y., & Thompson, S. B. (2008). Predicting Excess Stock Returns Out of Sample: Can Anything Beat the Historical Average? Review of Financial Studies, 21(4), 1509–1531.

Chen, S. (2012). The Predictability of Aggregate Japanese Stock Returns: Implications of Dividend Yield. International Review of Economics & Finance, 22(1), 284-304.

Cochrane, J. H. (2008). The Dog that did not Bark: A Defense of Return Predictability. Review of Financial Studies, 21(4), 1533-1575

Constantinides, G. M. (1990). Habit Formation: A Resolution of the Equity Premium Puzzle. Journal of Political Economy, 98(3), 519-543.

Dangl, T., & Halling, M. (2012). Predictive Regressions with Time-Varying Coefficients. Journal of Financial Economics, 106(1), 157-181.

Domian, D. L., & Reichenstein, W. R. (2009). Long-Horizon Stock Predictability: Evidence and Applications. The Journal of Investing, 18(3), 12-20.

Fama, E. F. (1970). Efficient Capital Markets: A Review of theory and Empirical Work. Journal of Finance, 25(2), 383–417.

Fama, E. F., & French, K. R. (1988a). Permanent and Temporary Components of Stock Prices. Journal of Political Economy, 96(2), 246-273.

Fama, E. F., & French, K. R. (1988b). Dividend Yields and Expected Stock Returns. Journal of Financial Economics, 22(1), 3–25.

Goyal, A., & Welch, I. (2008). A Comprehensive Look at the Empirical Performance of Equity Premium Prediction. Review of Financial Studies, 21(4), 1455–1508.

Henkel, S. J., Martin, J. S., & Nardari, F. (2011). Time-Varying Short-Horizon Predictability. Journal of Financial Economics, 99(3), 560-580.

Jordan, S. J., & Vivian, A. J., & Wohar, M. E. (2014). Forecasting Returns: New European Evidence. Journal of Empirical Finance, 26, 76–95.

Komijani, A., & Naderi, A. (2012). Capability Comparison of the Models Based on Long Memory and Dynamic Neural Network Models in Forecasting the Stock Return Index in TSE. Quarterly Journal of Financial Knowedge of Securities Analysis, 5(3), 115-130. (In Persian)

Nelson, C. R., & Kim, M. J. (1993). Predictable Stock Returns: The Role of Small Sample Bias. Journal of Finance, 48(2), 641–661.

Newey, W. K., & West, K. D. (1987). Hypothesis Testing with Efficient Method of Moments Estimation. International Economic Review, 28(3), 777-787.

Pastor, L., & Stambaugh, R. F. (2009) Predictive Systems: Living with Imperfect Predictors. Journal of Finance, 64(4), 1583–1628.

Patelis, A. D. (1997). Stock Return Predictability and the Role of Monetary Policy. Journal of Finance, 52(5), 1951-1972.

Phillips, P. C., & Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346.

Raei, R., & Chavoshi, K. (2003). Stock Return Prediction in the Tehran Stock Exchange: Artificial Neural Network Model and Multi-Factor Model. Journal of Financial Research, 5(1), 97-120. (In Persian)

Rapach, D. E., & Wohar, M. E. (2005). Valuation Ratios and Long-Horizon Predictability. Journal of Applied Econometrics, 20(3), 327-344

Rapach, D. E., Strauss, J. K., & Zhou, G. (2010). Out-of-Sample Equity Premium Prediction: Combination Forecasts and Links to the Real Economy. Review of Financial Studies, 23(2), 821-862.

Rapach, D. E., & Zhou, G. (2013). Forecasting Stock Returns. Handbook of Economic Forecasting, Volume 2A. Amsterdam: North Holland.

Shiller, R. J. (2003). From Efficient Markets Theory to Behavioral Finance. The Journal of Economic Perspectives, 17(1), 83-104.

Tehrani, R. & Ansari, H. & Saranj, A. (2009). The Study of Mean Reversion in Tehran Security Exchange Using Variance Ratio Test. Quarterly Journal of the Accounting and Auditing Review, 16(1), 17-32. (In Persian)

بورس اوراق بهادار چیست؟ راهنمای معامله اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار کدامند؟ نحوه سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار به چه صورت است؟ برای آشنایی و نحوه معامله بورس اوراق بهادار این مطلب را مطالعه کنید.

بازار بورس اوراق بهادار یک بازار قانون‌مند و ساختاریافته است که در آن، سهام شرکت‌ها و اوراق اسناد مشارکت عرضه می‌شود. این بازار یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری است که در صورت شناخت و تسلط کامل به آن می‌توان معاملات پرسودی را انجام داد.

بازار بورس اوراق بهادار یا به اختصار بازار بورس، به بازار اول اصلی و اول فرعی و بازار دوم تقسیم می شود و شرکت ها بر اساس شرایط و قوانین می توانند در هریک از بازار های بورس پذیرش شوند و نماد آنها مورد معامله قرارگیرد. البته پذیرش در این بازار نیازمند کسب تأییدیه ای است که پس از بررسی های گوناگون و نسبتاً دشواری صورت می گیرد. بسیاری از شرکت ها موفق به کسب مجوز پذیرش در این بازار نمی شوند و نمی توانند به بازار بورس وارد شوند. به همین دلیل بسیاری از شرکت ها، برای ورود به دیگر بازار ها اقدام می کنند. در این بخش با بازار بورس اوراق بهادار ایران و همین‌طور نحوه معامله در این بازار آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.

بورس اوراق بهادار چیست؟

در بازار بورس اوراق بهادار می‌توان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار یا اسناد مالی باارزش کرد. دلیل تأسیس این بازار، جلوگیری از خسارت‌های‌ سنگین سرمایه‌گذاران بود. در گذشته، تمام ضررهای مالی متوجه خود سرمایه‌گذار می‌شد که این موضوع، احتمال ورشکستگی کامل را به دنبال داشت و جبران آن بسیار مشکل بود به همین خاطر بسیاری از کشورهای جهان به ‌منظور حمایت از سرمایه‌گذاران، بازار بورس اوراق بهادار را تأسیس کردند.

این بازار تحت عنوان شرکت سهامی عام در حال اداره شدن است و در آن، شرکت‌های سهامی مختلف حضور یافته‌اند. این شرکت‌ها، مجاز به فروش اوراق مشارکت و سهام خود بوده و می‌توانند طبق ضوابط تعیین‌شده سرمایه‌گذاران بی‌شماری را جذب کنند. بنابراین با تقویت این بازار می‌توان رونق اقتصادی در کشور ایجاد کرده و سرمایه خود را چندین برابر کرد که البته لازمه این موارد تسلط کافی به قوانین و ضوابط تعیین‌شده از سوی سازمان بورس است که ما این قوانین بورسی را به شما عزیزان آموزش خواهیم داد.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران

اولین گام برای تأسیس بورس اوراق بهادار تهران در سال 1315 برداشته شد. در آن برهه زمانی، کارشناسان خارجی زیادی جهت بهبود شرایط اقتصادی و بانکداری کشور استخدام شدند که دولت از بین این کارشناسان خبره، شخصی به نام وان لوترفلد را که اصالتی بلژیکی داشت مأمور راه‌اندازی بورس ایران کرد. این شخص به همراه همکار هلندی خود موفق به تدوین اساسنامه بورس شدند و بانک ملی نیز منابع مالی را موردبررسی قرار داد اما با شروع جنگ جهانی دوم این طرح اقتصادی بزرگ به فراموشی سپرده شد و ایران با مشکلات مختلف اقتصادی و امنیتی مواجه شد. در سال 1333 نیز مجدد کارگروهی جهت راه‌اندازی بورس تشکیل شد که متشکل از بانک مرکزی، وزارت بازرگانی، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن بود. آن‌ها بعد از 12 سال تلاش و تحقیق در سال 1345 موفق شدند قوانین لازم جهت تأسیس بورس اوراق بهادار ایران را تدوین کنند. در نهایت، لایحه مربوط به تأسیس بورس در اردیبهشت همان سال به تصویب مجلس رسید و بازار بورس اوراق بهادار کشور رسماً فعالیت خودش را در 15 بهمن 1346 با دو شرکت نفت پارس و بانک صنعت و معدن شروع کرد.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار، سندی است که دارنده قانونی را مشخص کرده و قیمت بازار و ارزش‌گذاری اوراق قرضه ارزش مالی دارد. همچنین این سند قابلیت خرید و فروش داشته و از آن‌ جهت انتقال دارایی استفاده می‌کنند. سازمانی که این اوراق را صادر می‌کند نهاد صادرکننده اوراق است و کارگزاری‌ها نیز با این نهاد در ارتباط بوده و اوراق‌های مختلف را برای متقاضیان خریداری می‌کنند. همچنین اوراق بهادار در انواع مختلف صادر شده و هر یک از آن‌ها شرایط ویژه‌ای دارند.

انواع اوراق بهادار

از انواع اوراق بهادار می‌توان به اوراق صاحبان سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه اشاره کرد. البته این اوراق‌های بهادار نیز دارای زیرمجموعه جداگانه‌ای هستند که در قسمت زیر یکایک آن‌ها را توضیح داده‌ایم:

اوراق بهادار صاحبان سهام

اولین اوراقی که به بررسی آن می‌پردازیم اوراق بهادار صاحبان سهام است. این اوراق یکی از رایج‌ترین اوراق‌های بهادار است که بیشتر سرمایه‌گذاران از آن‌ جهت سودآوری استفاده می‌کنند. تمام شرکت‌هایی که مجوز حضور در بورس ایران را به دست می‌آورند باید مرحله ارزش‌گذاری را طی کنند. در واقع، سازمان بورس بر اساس پارامترهای تعیین‌شده اقدام به ارزش‌گذاری شرکت و سهام آن می‌کند و ارزش اسمی برگه سهام اوراق بهادار آن شرکت را مشخص می‌کند. شرکت نیز قسمتی از برگه‌های اوراق بهادار یا سهام خود را در بازار بورس ارائه کرده و سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید این اوراق در کسب‌وکار آن مرکز سهیم شوند.
خریداران این نوع اوراق بهادار، علاوه بر اینکه از افزایش قیمت آن سود می‌برند از امتیازات ویژه‌ای نیز بهره‌مند می‌شوند. برای مثال شرکت در سال مالی، سود به ‌دست‌آمده از فعالیت‌های خود را بین دارندگان برگه‌های اوراق بهادار تقسیم کرده و طبیعتاً فردی که سهام بیشتری را خریداری کرده باشد، سود بیشتری هم به حسابش واریز می‌شود.

اوراق بهادار بدهی

اوراق بهادار بدهی مخصوص شرکت‌هایی انتشار می‌یابد که نتوانسته‌اند سرمایه موردنظر کسب‌وکار خود را تأمین کنند و به‌ نوعی مابقی سرمایه را از سرمایه‌گذاران فعال در بورس قرض می‌گیرند. این اوراق این‌گونه است که شرکت متقاضی بابت دریافت مبلغی از خریدار در بازه‌های زمانی مشخص، مبلغ توافق شده از قبل را به‌ حساب خریدار واریز می‌کند و در وقت سررسید نیز کل مبلغی را که در ابتدا از خریدار دریافت کرده بود مجدد به او بازمی‌گرداند. بنابراین خریدار، مالک سهام نیست و تنها سود نقدی دریافت می‌کند.
ریسک این اوراق نسبت به سایر اوراق بهادار بسیار پایین بوده قیمت بازار و ارزش‌گذاری اوراق قرضه و این معامله کاملاً به نفع دو طرف است؛ زیرا خریدار علاوه بر دریافت اصل پول خود به ‌صورت مرتب، مبالغی را دریافت می‌کند و شرکت‌ها نیز به ‌جای دریافت وام‌های بانکی که دریافت آن‌ها بسیار سخت و زمان‌بر است، از این نوع اوراق استفاده می‌کنند. همچنین برخلاف اوراق‌های دیگر که امکان دریافت نکردن سود وجود دارد در این اوراق دریافت سود حتمی است.
این اوراق با توجه به نوع شرکتی که آن را صادر کرده است به انواع مختلفی مانند اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق خزانه دولتی، اوراق صکوک شرکتی، اوراق منفعت، اوراق استصناع، سهام امتیاز، اوراق بهادار وثیقه‌ای، گواهی سپرده، اوراق مرابحه و اوراق سلف موازی استاندارد تقسیم می‌شود.

اوراق بهادار مشتقه

اوراق بهادار مشتقه، اوراقی است که در بازار بورس و حتی خارج از آن کارایی دارد. این اوراق مانند اوراق صاحبان سهام، ارزش مادی ندارد و ارزش آن به کالای فیزیکی خریداری‌ شده بستگی دارد. این اوراق بهادار به‌ منظور خرید کالاهای فیزیکی مختلف عرضه می‌شود و پشتوانه آن محصولاتی مانند سکه، زعفران و ارز است. البته برآورد ارزش اوراق مشتقه به کالا محدود نمی‌شود و سهام‌های بورسی، سودهای بهره و دارایی‌های موجود در بورس نیز می‌توانند ارزش اوراق مشتقه را تعیین کنند. این اوراق بهادار هم 4 زیرمجموعه دارد که عبارت‌اند از قراردادهای سلف، معاوضه، آتی و اختیار معامله که همگی آن‌ها قابل معامله در بازارهای بین‌المللی هستند.

تفاوت اوراق بهادار با اوراق مشارکت

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که اوراق بهادار همان اوراق مشارکت است که این تصور کاملاً اشتباه است. اوراق بهادار همان‌طور که اشاره شد مدل‌های مختلفی دارد که اوراق مشارکت یکی از انواع آن است. درواقع، اوراق مشارکت یکی از زیرمجموعه‌های اوراق بهادار بدهی است و کارکرد آن نیز این‌گونه است که خریدار، هم در قیمت اوراق و هم در سود مشارکت سهیم می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

اهداف بازار بورس اوراق بهادار

از اهداف بازار بورس اوراق بهادار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توسعه بازار به کمک شیوه‌های نوین و فناوری‌های روز و فکر شده
• تأمین مالی شرکت‌های ایرانی به کمک گردش سرمایه
• کنترل بازار و شفاف‌سازی قیمت محصولات اساسی
• تشویق سرمایه‌گذاران به حضور در بازار سرمایه
• کاهش نرخ بیکاری و استفاده از سرمایه‌های انسانی
• انجام معاملات قانونی با کم‌ترین ریسک
• دسترسی راحت‌تر به شرکت‌های تولیدی
• همکاری بهتر عرضه‌کنندگان و خریداران با یکدیگر

شرایط خرید بورس اوراق بهادار

در این قسمت به بررسی شرایط خرید بورس اوراق بهادار ایران پرداخته‌ایم. با خرید اوراق بهادار می‌توانید سرمایه خود را افزایش داده و آن را در یک محیط امن و قانونی نگهداری کنید. مراحل خرید اوراق بهادار به ترتیب زیر است:

مرحله اول) رجوع به یکی از کارگزاری‌های معتبر

اولین مرحله برای خرید اوراق بهادار این است که عضو یک کارگزاری شوید و اطلاعات هویتی شما برای سازمان بورس و مراکز نظارتی ارسال شود که این کار توسط کارگزاری‌های سراسر کشور صورت می‌گیرد. بنابراین گام نخست این است که به عضویت یک کارگزاری معتبر درآیید.

مرحله دوم) عضویت در سامانه سجام

این سامانه به ‌منظور مبارزه با پول‌شویی راه‌اندازی شده است و همه افراد حقیقی و حقوقی متقاضی باید در این سامانه اطلاعات خود را ثبت کنند و به‌ نوعی احراز هویت شوند. بنابراین بدون ثبت‌نام در این سامانه اجازه حضور در بازار بورس را به دست نمی‌آورید. بعد از اینکه مدارک خود را که شامل کپی کارت ملی و شناسنامه است به کارگزاری تحویل دادید و در سامانه سجام نیز ثبت‌نام کردید، یک کد بورسی برای شما ارسال می‌شود. البته این کد بلافاصله صادر نمی‌شود و معمولاً چند روز زمان می‌برد تا به ایمیل شما ارسال شود. همچنین همزمان با کد بورسی یک کد آنلاین نیز برای شما ارسال خواهد شد که از طریق آن می‌توانید معاملات اوراق بهادار را انجام دهید. بنابراین با استفاده از کد آنلاین می‌توانید وارد سامانه معاملاتی بورس اوراق بهادار شوید. ضمن اینکه، باید 1 ماه از ارسال کد بورسی بگذرد و سپس به دادوستد بپردازید.

مرحله سوم) پرداخت مبلغ به‌ حساب معاملاتی

در این مرحله، مبلغی را که جهت سرمایه‌گذاری و خرید اوراق در نظر گرفته‌اید باید به ‌حساب معاملاتی خود انتقال دهید. این حساب نزد کارگزار محفوظ بوده و درواقع، کارگزار رابط بین شما و فروشنده است.

مرحله چهارم) خرید اوراق بهادار

در این مرحله که آخرین مرحله است می‌توانید وارد سامانه شوید و سهام‌هایی که مایل به خرید آن‌ها هستید را انتخاب کنید. بعد از انتخاب سهام، کارگزار سفارش شما را بررسی کرده و آن را به سیستم معاملاتی سازمان بورس انتقال می‌دهد و در نهایت آن سهام متعلق به شما می‌شود.

نحوه خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی

خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی نیز امکان‌پذیر است. در این شیوه، خریداران به‌ صورت غیرمستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبد گردان‌ها اقدام به خرید اوراق بهادار می‌کنند. بنابراین سرمایه‌گذاران با در اختیار گذاشتن سرمایه خود نزد صندوق سرمایه‌گذاری می‌توانند خرید اوراق بهادار را انجام دهند و دیگر به کد بورسی نیاز ندارند. در صورتی هم که خود فرد بخواهد مراحل خرید اوراق را انجام دهد بایستی کد بورسی داشته باشد.

میزان کارمزد خرید اوراق بهادار

میزان کارمزد خرید اوراق بهادار برابر است با 1/5 درصد از کل مبلغ تبادل شده بین خریدار و فروشنده که این مبلغ به دلیل پیگیری کارهای مربوط و ارتباط با سازمان بورس در اختیار کارگزار قرار می‌گیرد.

سرمایه‌گذاری و معامله اوراق بهادار

اوراق بهادار بیانگر بنگاهی است که در آن، از شرکت‌های تولیدی گرفته تا سایر نهادهای تجاری به دنبال جذب سرمایه هستند و در طرف مقابل نیز عموم مردم قرار دارند که به دنبال افزایش سرمایه خود در یک محیط قانون‌مند هستند. بنابراین معامله اوراق بهادار، هر دو طرف را به هدف تعیین‌شده و مقصود خود می‌رساند. ضمن اینکه، سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار در حال جایگزین شدن وام‌های بانکی است و بسیاری از سرمایه‌گذاران، اولویت خود را این بازار قرار داده‌اند. یکی از دلایل جذب شدن سرمایه‌گذاران در بازار بورس اوراق بهادار این است که این بازار تنوع بالایی داشته و در حوزه‌های مختلف آن می‌توان اقدام به سرمایه‌گذاری کرد.

کلام آخر اینکه پیش از وارد شدن به این بازار باید با قوانین، شرایط و تکنیک‌های مختلف آن آشنا شوید تا هنگام انجام معامله به انتخاب‌های درستی دست بزنید. ما در کارگزاری سرمایه و دانش در تلاش هستیم تا شما عزیزان را با صفر تا صد بورس آشنا کنیم و درنهایت با یک دانش و آگاهی کامل در این بازار حضور یابید.

بررسی کارایی الگوی ارزشگذاری فلتهام- اولسن در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

تحقیق حاضر کارایی مدل ارزش‌گذاری فلتهام- اولسن (1995) را در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار می‌دهد و سعی دارد رابطه بین ارزش‌ذاتی شرکت‌ها و بازده آن‌ها را مشخص نموده و ارزش‌ذاتی شرکت‌ها را با استفاده از ارزش دفتری آن‌ها تعیین نماید. جامعه آماری این تحقیق در بر‌گیرنده کلیه شرکت‌های پذیرفته شده قیمت بازار و ارزش‌گذاری اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار است و نمونه مورد بررسی شامل 89 شرکت است که داده‌های آن‌ها برای بازه‌ زمانی 1377 الی 1388 با استفاده از مدل رگرسیون مقطعی- زمانی (پنل دیتا) مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که مدل فوق الذکربه طور کامل قادر به تعیین ارزش‌ذاتی شرکت‌های مورد مطالعه نمی‌باشد و بین نسبت ارزش ذاتی به ارزش بازار سهام و نسبت قیمت به درآمد سهام رابطه‌ی معنی‌دار آماری وجود ندارد علاوه بر این شرکت‌هایی که دارای کمترین نسبت ارزش ذاتی به ارزش بازار هستند، در بازار بیشتر از واقع ارزشیابی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20088914.1390.2.7.7.0

مراجع

- هاشمی، سید عباس، سعید صمدی و افسانه سروش یار (1389)، ارزیابی توانمندی اجزای نقدی و تعهدی سود در پیش بینی سود غیرعادی و تعیین ارزش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهشهای حسابداری مالی ، شماره 3 ، ص‌ص. 112-93.

- فدایی‌نژاد، محمداسماعیل، و مجید عشقی، (1385)، بررسی وجود حباب در بورس اوراق بهادار ایران، ماهنامه بورس، شماره 53 ، مرداد، ص‌ص. 49-44.

- قالیباف‌اصل، حسن، و محبوبه ناطقی، (1385)، بررسی کارایی در سطح ضعیف در بورس اوراق بهادار تهران (بررسی زیر بخشی بازار)، تحقیقات مالی، شماره 22، ص‌ص. 20-3.

- نمازی، محمد و نزکیه شوشتریان ، (1375) «مروری بر آزمون‌های کارایی بورس اوراق بهادار ضعیف، تحقیقات مالی، شماره 11 و 12، ص‌ص 109-62.

- Anand, P. and Faseruk, A. (2008), "A review of accrual accounting and cash flow techniques for use in equity valuation", Management Research News, Vol. 31, No. 6, pp. 418-433.

- Ahmed, A.S., Morton, R.M., and Schaefer T.F. (2000), "Accounting conservatism and the valuation of accounting numbers: evidence of the Feltham-Ohlson (1996) model", Journal of Accounting, Auditing & Finance, Vol. 15, No. 3, page. 271.

- Bauman M.P. (1997), "essays in accounting-based equity valuation", Working Paper, University of Wisconsin-Madison

- Beaver, W.H. and Ryan, S.G. (1997), "Biased (conservative) and delayed accounting recognition and their effects on the ability of the Book-to-Market ratio to predict book return on equity", Working Paper, Stanford University and New York University.

- Callen, J.L. and Segal, D. (2005), "Empirical test of the Feltham-Ohlson (1995) model", Review of Accounting Studies, Vol. 10, pp. 409–429.

- Dahmash, F. and Durand, R. (2009), “The value relevance and reliability of reported goodwill and identifiable intangible assets” The British Accounting Review, Vol. 41, No 2, pp 120-137.

- Dechow, P.M., Hutton, A.P. and Sloan, R.G. (1998), "An empirical assessment of the residual income valuation model", Working paper, University of Michigan and Harvard University.

- Fadaeinejad, M., and Eshghi, M. (2006), "An investigation into the existence of bubble at stock exchange of Iran", Bourse, No. 53, pp. 44-49.

- Feltham, G., and Ohlson, J., (1995), "Valuation and clean surplus accounting for operating and financial activates", Contemporary Accounting Research, Vol. 1, No. 2, pp. 689-731

- Giner, B. and Iniguez, R., (2006), "An empirical assessment of the Feltham-Ohlson models considering the sign of abnormal earnings", Accounting and Business Research, Vol. 36, No. 3, page. 169.

- Khodadadi, V., and Ememi, M.R. (2010), "Comparative assessment of Feltham–Ohlson sign-oriented & traditional models", International Research Journal of Finance and Economics, No. 36, pp. 59-74.

- Liu, J. and Ohlson, J.A. (2000), "The Feltham-Ohlson (1995) model: empirical implications", Journal of Accounting, Auditing & Finance, Vol. 15, No. 3, page. 321.

- Lundholm, R.J. (1995), "A tutorial on Ohlson and Felthal-Ohlson models: answer to som frequently asked questions", Contemporary Accounting Research, Vol. 11, No. 2, pp. 749-761.

- Moore M.E. (2002), "Intangible asset valuation using the Feltham-Ohlson fframework and real option analysis: theory and empirical evidence", Working Paper, The State University of New Jersey.

- Myers, J.N. (1999), "Implementing residual income valuation With linear information dynamics", The Accounting Review, Vol. 74, No. 1, pp. 1-28.

- Ohlson, J.A. (1979), "Risk, return, security-valuation and the stochastic behavior of accounting numbers", The Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol. 14, No. 2, pp. 317-36.

- Ohlson, J. (1995), "Earnings, book values, and dividends in security valuation", Contemporary Accounting Research, Vol. 11, pp. 661-687

- Pillay, C.A. (2004), "Can fundamental value predict stock Returns? an empirical assessment of the Feltham-Ohlson model", Working Paper, College of Administration and Business Louisiana Tech University

- Rutterford, J. (2004), "From dividend yield to discounted cash flow: a history of UK and US equity valuation techniques", Accounting Business and Financial History, Vol. 14, No. 2, pp. 115-49.

- Stober, T.L. (1996), "Do prices behave as if accounting is conservatism? cross-sectional evidence from the Feltham-Ohlson valuation model." Working Paper, University of Notre Dame.

- Zeng, T. (2003), "Feltham-Ohlson framework: The implication of corporate tax", Review of Accounting & Finance, Vol. 2, No. 4, pp. 38-62

- Zeng T.(2006), "Tax effect on firm valuation under clean surplus accounting" , Journal of American Academy of Business, Vol. 9, No. 2, pp. 300-306.

اوراق با درآمد ثابت چیست؟ آشنایی کامل + جدول بررسی

اوراق با درآمد ثابت به هر نوع اوراق بدهی اطلاق می‌شود که قرض‌گیرنده را موظف و متعهد می‌کند تا تحت برنامه‌ی زمانی مشخصی، مبالغ معینی را به دارنده‌ی آن اوراق پرداخت کند. چون سود این اوراق ثابت است، و دارنده‌ی اوراق با درصد اطمینان بالایی از حصول جریان‌های نقدی آن مطمئن است، سرمایه‌گذاران نرخ بازده مورد انتظار کمتری از سرمایه‌گذاری در این اوراق در مقایسه با اوراق با درآمد متغیر (مانند سهام) متوقع هستند؛ توقع کمتری که متناسب با ریسک کمتر این اوراق است.
دولت‌ها، شهرداری‌ها، و بنگاه‌های دولتی، شبه‌دولتی و خصوصی ناشران این اوراق‌اند. نهادهای مالی چون صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه، بانک‌های تجاری، شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و افراد سرمایه‌گذار حقیقی (خانوارها) خریداران اصلی این اوراق‌اند.

آشنایی با اوراق با درآمد ثابت بخشی از دانش سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.

انواع اوراق درآمد ثابت

اوراق درآمد ثابت به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند: اوراق قرضه (در ایران اوراق مشارکت و ابزارهای اسلامی) و سهام ممتازی که بازده نقدی مشخصی دارند. از دو منظر می‌توان به این اوراق نگاه کنیم: از منظر مالی شرکتی (corporate finance) و از دیدگاه سرمایه‌گذاری (investment).
در نمودار 1 به مقایسه‌ی اوراق قرضه با سهام عادی و ممتاز پرداخته قیمت بازار و ارزش‌گذاری اوراق قرضه شده است.

نمودار1.مقایسۀ اوراق با درآمد ثابت با سهام

اوراق با درآمد ثابت به ‌عنوان ابزار تأمین مالی

اوراق درآمد ثابت همواره به عنوان ابزاری جهت تأمین مالی استفاده می‌شود. البته که این موضوع در ایران نسبت به سایر کشورها برای شرکت‌ها بسیار محدود است و از اوراق با درآمد ثابت عموماً در سازمان‌های دولتی و خود دولت استفاده می‌شود.

نمودار 2 روش‌های تأمین مالی عمدتاً مبتنی بر بدهی را از منظر بنگاه نشان می‌دهد. طبعاً از منظر مالی شرکتی، اوراق با درآمد ثابت یکی از مهم‌ترین روش‌های تأمین مالی شرکت‌هاست. به دلیل ارزان‌ بودن تأمین مالی از طریق اوراق با درآمد ثابت، در ساختار سرمایه‌ی شرکت‌ها بخشی از تأمین مالی از طریق اوراق با درآمد ثابت انجام می‌شود. تأمین مالی مبتنی به بدهی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود: وام یکی از مرسوم‌ترین شیوه‌های تأمین مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط است. هم‌چنین انتشار اوراق قرضه (اوراق مشارکت در کشور ما) برای تأمین مالی شرکت‌های بالغ، شهرداری‌ها و دولت مرسوم است. هم‌چنین از اسناد خزانه برای تأمین مالی کوتاه‌مدت دولت استفاده می‌شود.

نمودار-2. روش‌های تأمین مالی

تأمین مالی از طریق سهام کاملاً متفاوت با تأمین مالی از طریق اوراق با درآمد ثابت است. شخصی که از طریق خرید سهام در تأمین مالی شرکت می‌کند، شریک شرکت است و در سودوزیان شرکت مشارکت دارد، اما کسی که در اوراق بدهی شراکت کرده است، انتظار درآمد ثابت و مشخصی دارد، چراکه ناشر تعهد ثابتی برعهده گرفته است.

اوراق با درآمد ثابت به‌عنوان گزینه‌ی سرمایه‌گذاری

خانوارها اوراق منتشره‌ی شرکت‌ها یا دولت‌ را با هدف سرمایه‌گذاری و تشکیل سبد بهینه در کنار دیگر دارایی‌ها خریداری می‌کنند. یکی از تصمیمات مهم سرمایه‌گذار تخصیص بهینه‌ی دارایی‌ (Optimal asset allocation) است. در این تخصیص، سرمایه‌گذار باید بررسی کند که چقدر از سبد سرمایه‌گذاری را به هریک از گروه‌های دارایی (asset class) طلا، ارز، املاک و مستغلات ، اوراق با درآمد ثابت و سهام تخصیص دهد. با توجه به ریسک‌پذیری افراد و نهادها در دوره‌های زمانی مختلف، اوراق با درآمد ثابت می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری باشد. البته که برای سهولت کار سرمایه گذاران حقیقی برای سرمایه‌گذاری بدون ریسک صندوق‌های درآمد ثابت را انتخاب می‌کنند. عمده‌ی دارایی‌های تحت مدیریت این نوع صندوق‌ها در اوراق درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند. سرمایه‌گذاران برای انتخابی بدون ریسک می‌توانند صندوق‌های درآمد ثابت قابل معامله را انتخاب کنند.

نرخ تنزیل برای اوراق درآمد ثابت

همان‌طور که گفته شد، نرخ تنزیل مهم‌ترین بحث در ارزشیابی اوراق با درآمد ثابت است. در شکل عمومی آن، نرخ مورد انتظار سرمایه‌گذاران یا نرخ تنزیل هر دارایی برابر است با نرخ بازده بدون‌ریسک (risk free rate) به‌علاوه‌ی نرخ بازده اضافه‌تری که به آن صرف ریسک (risk premium) می‌گویند؛ سرمایه‌گذار این بازده اضافی را به خاطر عدم‌اطمینان (یا ریسک) جریان‌های نقدی موضوع سرمایه‌گذاری (مثلاً سهام) طلب می‌کنند.
صرف ریسک دارایی + نرخ بازده بدون‌ریسک = نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذار
نرخ بازده بدون‌ریسک مرتبط با آن دارایی‌ است که بتوانیم کاملاً از جریان نقدی آن مطمئن شویم. نرخ بازده بدون‌ریسک در اقتصاد به‌شدت تغییر می‌کند و به تورم، چشم‌اندازهای اقتصاد و چشم‌انداز تورمی در میان فعالان بازار وابسته است. به‌طور مشخص، در بازار سرمایه‌ی ایران سرمایه‌گذاران از نرخ تنزیل اسناد خزانه (Treasury bills) در بازار، به‌عنوان نرخ بازده بدون‌ریسک استفاده می‌کنند. اسناد خزانه کوپن ندارد و جریان نقدی آن محدود به مبلغ پرداختی در سررسید است.

بهترین معیار برای نرخ بازده بدون ریسک

خریدار عملاً ارزش فعلی جریان نقدی پرداختی در سررسید را محاسبه و بابت آن پول پرداخت می‌کند؛ بنابراین به نظر می‌رسد برای پیدا‌کردن نرخ بازده بدون-ریسک، بازده اسناد خزانه‌ی دولتی بهترین معیار باشد؛ در امریکا و سایر کشورها هم این نرخ از اسناد خزانه استخراج می‌شود. علاوه بر این، آنجا که ریسک وجود دارد، از صرف ریسک استفاده می‌کنند. هرچه جریان نقدی ریسک بالاتری داشته باشد، از صرف ریسک بالاتری استفاده می‌شود. ریسک اوراق مشارکت بسیار کمتر از سهام است، و تعیین ریسک بازار سهام داستان متفاوتی است.
از دیدگاه بنیادی، صرف ریسک دارایی با میزان تغییرپذیری عواید آتی (ریسک نوسان‌پذیری آن) رابطه‌ی مستقیم دارد. اگر جریان نقدی مطمئن باشد و هیچ ریسکی نداشته باشد، صرف ریسک برابر با صفر است. اما از دیدگاه سرمایه‌گذار وجود عدم‌اطمینان نسبت به جریان‌های نقدی آتی (یا عواید آتی) باعث ریسکی‌بودن جریان نقدی تلقی شده و طبعاً باعث می‌شود سرمایه‌گذار صَرف ریسک بالاتر در قالب نرخ بازده مورد انتظار بالاتر مطالبه کند.

ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت

اگر تعهد اوراق را دولت یا نهادهای شبه‌دولتی مثل شهرداری‌ها داده باشند، ‌احتمال‌ قوی می‌دهیم که جریان‌های نقدی‌ تعهد‌شده محقق شوند. به‌ویژه، دولت‌هایی که بانک‌های مرکزی مستقلی دارند، ریسک عدم‌پرداخت ندارند و سرمایه‌گذار با درصد اطمینان بسیار بالایی انتظار دارد جریان نقدی تعهد‌شده را در زمان‌های مشخص دریافت کند. اما زمانی که می‌خواهیم در اوراق با درآمد ثابت غیردولتی‌ها سرمایه‌گذاری کنیم، با شش ریسک اصلی به شرح زیر مواجه هستیم.

اوراق بهادار مشتقه و انواع آن

در بازار انواع اوراق قابل معامله هستند که باعث جذابیت بازار سرمایه شده‌اند. اوراق ابزارهای مالی هستند که فرصتی را برای سهام داران، سرمایه گذاران، نهادهای مالی و شرکت‌ها فراهم می‌کند تا در راستای اهداف خود سرمایه‌گذاری کنند.
در رابطه با اوراق مشتقه قوانین زیادی نیز وضع شده است. ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه برای کنترل ریسک سرمایه‌گذاری استفاده می شوند . مهم‌ترین ابزار مشتقه عبارت‌اند از: قراردادهای سلف، قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معامله، قراردادهای معاوضه.
در این مطلب به تعریف و معرفی انواع اوراق مشتقه خواهیم پرداخت. در معامله اوراق مشتقه شاید برای شما سؤالاتی از قبیل سؤالات زیر پیش آمده باشد که تمایل به دانستن جواب آن‌ها دارید. ما در این مطلب سعی کردیم به بررسی سؤالات و پاسخ به آن‌ها بپردازیم.

تعریف قرارداد آتی (Future contract) چیست؟

قراردادهای آتی، توافقنامه‌های قانونی در مورد دارایی های استاندارد با قیمتی مشخص برای انجام در یک‌زمان معین در آینده می‌باشد.

قراردادهای مشتقه در کجا معامله می‌شود؟

این قراردادها در بورس‌های آتی معامله می‌شوند که دقیقاً از نظر مکان، زمان و فعالان بازار مشخص شده است. به دلیل فناوری‌های نوین ارتباطی، این مبادلات رایانه‌ای است. عرضه و تقاضا در اینجا از طریق یک شبکه الکترونیکی جریان می‌یابد و شما می‌توانید از هرجایی در تجارت شرکت کنید.

چه کسی می‌تواند در بورس‌های آتی معامله کند؟

از نظر تئوری، هرکسی می‌تواند در معاملات آتی شرکت کند. با این حال، برای برآورده کردن برخی از الزامات که ممکن است در مبادلات متفاوت باشد نیازهای شخصی و همچنین در افتتاح حساب اوراق بهادار تجربه، هدف و وضعیت مالی متقاضی نقش دارد. پیش‌نیازهای فنی این کار داشتن یک حساب در یک بانک و داشتن قرارداد در کارگزاری است.

در بازار مشتقه ساعات و روزهای معاملاتی چه زمانی است؟

در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 10 لغایت 17 و روزهای پنج شنبه از ساعت 10 لغایت 16 معامله انجام می‌شود.

فر آیند انجام معاملات اوراق مشتقه در بورس کالا به چه صورت انجام می‌شود؟

متقاضیان اوراق بهادار پس از مراجعه به کارگزاری و ثبت‌نام برای اخذ کد معاملاتی، قرارداد کد معاملاتی اوراق مشتقه را باید امضا کنند. پس از افتتاح حساب در بورس کالا و معرفی حساب بانکی و دریافت کد معامله در بورس کالا، سفارش‌های خریدوفروش خود را می‌توانید در سامانه معاملات ثبت کنید.

تاریخچه اوراق مشتقه در جهان و ایران

ابزارهای مالی ستون فقرات اقتصادهای مدرن هستند. ریشه و تاریخچه اوراق مشتقه در جهان به تجارت در بین‌النهرین در هزاره چهارم قبل از میلاد بازمی‌گردد. در آن زمان شاه فرمانی را تصویب کرد که اگر باران ناکافی و در نتیجه محصول ناکافی باشد، وام دهندگان باید از بدهی‌های خود به کشاورزان چشم‌پوشی کنند. به‌این‌ترتیب اگر حوادث خاصی غیر منتظره رخ می‌داد، افراد حق داشتند به راحتی از تعهدات خود خارج شوند!

پس از فروپاشی امپراتوری روم، قراردادهای تحویل کالاها در آینده همچنان در امپراتوری بیزانس در مدیترانه شرقی مورد استفاده قرار گرفت و در قانون شرع در اروپای غربی زنده ماندند. در دوره رنسانس، بازارهای مالی در ایتالیا و کشورهای توسعه‌نیافته پیچیده‌تر شدند.

سال 1848 تولیدکنندگان گندم در شیکاگو به بازاری نیاز داشتند که بتوانند محصول خود را به صورت نقد به متقاضیان گندم به فروش رسانند. به این ترتیب امکان دریافت وجه نقد بابت خرید کالا را در آینده فراهم کردند.

طبق این قرارداد فروشندگان مقدار مشخصی از کالای معین را در تاریخ سررسید مشخص به خریداران با قیمت مشخص به فروش می‌رسانند. نوآوری‌ها در بازار مالی مدرن تا حد زیادی بر اساس ایده مشتقات از قدیم بوده است. آنچه به‌عنوان یک ایده ساده در دوران باستان آغاز شد بعداً در دوره تجارت هیئت تجاری شیکاگو به قراردادهای استاندارد تبدیل شد. اکنون به ابزارها و قراردادهای پیچیده مالی تبدیل شده است. بازار مشتقه در ایران از سال 1387 آغاز شد، بنابراین پیشینه خیلی زیادی ندارد. در بورس کالای ایران بازار مشتقه شامل مفتول مس، سکه طلا، شمش طلا می‌باشد آغاز شد که به‌تدریج گسترش یافت.
دلیل گسترش سریع اوراق مشتقه این است که مشتقات نیازهای زیادی از افراد و مشاغل در سراسر جهان را برآورده می‌کنند.

اوراق مشتقه چیست؟

اوراق مشتقه دارایی می باشد که قیمت آن از دارایی دیگری بدست می آید. خود مشتقه یک قرارداد بین دو یا چند طرف است و قیمت اوراق مشتقه را از نوسانات دارایی اساسی به دست می‌آورند.

متداول‌ترین دارایی‌های اساسی برای مشتقات شامل سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارزها، نرخ بهره و شاخص‌های بازار هستند. این دارایی‌ها معمولاً از طریق کارگزاری‌ها خریداری می‌شوند.

ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه را می‌توان برای اهداف مختلفی استفاده کرد، از جمله بیمه دارایی یا حفظ ارزش دارایی در برابر نوسانات قیمت‌ها.

در اصل از اوراق مشتقه برای اطمینان از متعادل بودن نرخ ارز کالاهای مورد معامله در سطح بین‌المللی استفاده می‌شود.

به طور مثال سوداگری که انتظار دارد یورو در مقایسه با دلار گران شود، می‌تواند با استفاده از مشتقی که با ارزش یورو افزایش می‌یابد، سود کسب کند.

انواع اوراق مشتقه:

انواع مختلفی از مشتقات وجود دارد که می‌توانند برای مدیریت ریسک، سوداگری و استفاده از موقعیت استفاده شوند. مشتقات یک بازار رو به رشد است و محصولی را ارائه می‌دهد که تقریباً متناسب با هرگونه نیاز یا پذیرش ریسک باشد.

1-قراردادهای آتی (futures):

قراردادهای آتی، توافقی بین دو طرف برای خرید و تحویل دارایی با قیمت توافق شده در تاریخ آینده است. قراردادهای آتی قراردادهای مالی مشتقه ای هستند که در بورس انجام می‌شود. این قرارداد طرفین را ملزم می‌کنند که دارایی را در تاریخ و قیمت آینده از پیش تعیین شده معامله کنند.

به عبارتی در این قرارداد فروشنده متعهد به فروش کالا در زمان آینده و به قیمت تعیین شده طبق قرارداد است و خریدار نیز متعهد به دریافت کالا می‌باشد. جهت ضمانت برای انجام تعهد، طرفین وجهی را به عنوان حسن انجام معامله نزد اتاق پایاپای ودیعه می‌گذارند. در این قرارداد این احتمال وجود دارد که هم خریدار و هم فروشنده در آیند دره معرض خطر ریسک‌پذیری قرار داشته باشند. به عنوان مثال، در قرارداد آتی معاملات نفت وست تگزاس در CME به طور مثال 1000 بشکه نفت است.

اگر قیمت نفت از 62.22 دلار به 80 دلار در هر بشکه افزایش یابد، معامله‌گر خریدار در قرارداد آتی با موقعیت معاملاتی بلند مدت 17780 دلار سود کسب می‌کند. در این مثال معامله‌گر فروشنده در قرار داد، 177780 دلار ضرر خواهد کرد.
[(80 دلار 62.22- دلار) X 1000 = 17780 دلار]
تمام قراردادهای آتی با تحویل دارایی پایه منقضی نمی‌شوند. بسیاری از مشتقات قیمت بازار و ارزش‌گذاری اوراق قرضه به‌صورت نقدی تسویه می‌شوند، این بدان معناست که سود یا زیان در معامله صرفاً یک جریان نقدی حسابداری به‌حساب کارگزاری معامله‌گر است. در حال حاضر قراردادهای آتی زعفران، زیره سبز، پسته از جمله کالاهایی هستند که در بورس کالای ایران معامله می‌شوند. قراردادهای سلف و معاملات آتی بسیار شبیه به هم هستند زیرا قراردادهایی بین دو طرف برای خرید یا فروش یک دارایی اساسی در آینده است.

2-قراردادهای سلف

قراردادهای سلف ساده‌ترین و قدیمی‌ترین شکل انواع اوراق مشتقه است که امروزه در دسترس است. قرارداد سلف چیزی جز توافق برای فروش در آینده نیست. در این معامله قیمت معامله در حال حاضر تعیین می‌شود اما کالا در آینده تحویل می‌شود.

3-قراردادهای اختیار معامله (options)

قراردادهای اختیارات به آن دسته از قراردادهایی گفته می‌شود که حق خرید یا فروش یک دارایی اساسی را فراهم می‌کنند، اما تعهدی برای انجام آن وجود ندارد. طبق این قرارداد طرفین معامله متعهد می‌شوند که دارایی را با قیمت مشخص و در سررسید معین معامله کنند. دو نوع اختیار معامله وجود دارد:

در این قرارداد خریدار این اختیار را دارد که در دوره سررسید یا تاریخ سررسید با توجه به نوع اختیار، اختیار خود را اعمال کند. یعنی خریدار می‌تواند متعهد به خرید خود نباشد، اما درصورتی‌که خریدار به تعهد خود پایبند باشد، فروشنده موظف به فروش می‌باشد.

برای قرارداد اختیار معامله نیاز است به کارگزاری مراجعه کنید تا دسترسی شما را در سامانه افزایش دهند.

4-قرارداد معاوضه یا تاخت (swaps)

معاوضه نوع رایج دیگری از ابزار مشتقه است که اغلب برای مبادله یک نوع جریان وجه نقد با نوع دیگر در آینده بین دو شرکت با دو نوع نحوه پرداخت (از بدهی یا دارایی) که عمدتاً خارج از بورس و به صورت غیررسمی است انجام می‌شود. کلمه سوآپ به معنای معاوضه، معامله پایاپای (ارز)، مبادله است.

به عنوان مثال یک معامله‌گر ممکن است از سوآپ نرخ بهره برای تبدیل وام با نرخ بهره متغیر به وام با نرخ بهره ثابت استفاده کند یا بالعکس. قرارداد معاوضه می‌تواند برای مبادله ریسک نرخ ارز یا خطر عدم پرداخت وام یا جریان‌های نقدی ناشی از سایر فعالیت‌های تجاری انجام شود.

سواپ (Swaps) شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا از خطرات ارزی در میان سایر خطرات جلوگیری کنند. قراردادهای سوآپ معمولاً در صرافی معامله نمی‌شوند. این قراردادهای خصوصی است و بین دو طرف انجام می‌شود. در حال حاضر تنها قراردادهای قابل معامله در بازار ایران، قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای آتی می‌باشد.

مزایای اوراق مشتقه:

جای تعجب نیست که ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه تأثیر قابل توجهی بر بازار مالی دارند زیرا مزایای بی شماری را برای بازارهای مالی فراهم می‌کنند. همان‌طور که در توضیحات بالا هم گفته شد، انواع اوراق مشتقه می‌توانند ابزاری مفید قیمت بازار و ارزش‌گذاری اوراق قرضه برای مشاغل و سرمایه‌گذاران باشند.

از قراردادهای مشتقه برای پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت استفاده می‌شود. ارزش اوراق مشتقه با ارزش دارایی اساسی مرتبط است. بنابراین ارزش این قراردادها به ارزش دارایی‌های اساسی بستگی دارد.

به عنوان مثال، یک سرمایه گذار ممکن است یک قرارداد مشتقه خریداری کند که ارزش آن در جهت مخالف ارزش دارایی سرمایه گذار متعلق به آن حرکت کند. به این ترتیب، سود حاصل از قرارداد مشتقه ممکن است ضررهای دارایی اساسی را جبران کند.

• تعیین قیمت دارایی اساسی

از مشتقات غالباً برای تعیین قیمت دارایی اساسی استفاده می‌شود. تقریبا قیمت کالاها از طریق قیمت‌های عقد قراردادهای آینده مشخص است.

به عنوان مثال، قیمت لحظه‌ای معاملات آتی می‌تواند به عنوان تقریبی قیمت کالا باشد.

در نظر گرفته شده است که مشتقات باعث افزایش کارایی بازارهای مالی می‌شوند. با استفاده از قراردادهای مشتقه، این قراردادها برای تکثیر بازده دارایی استفاده می‌شود. این امر امکان دستیابی به ارزش اقتصادی منصفانه و صحیح کالای اساسی را فراهم می‌کند، زیرا این قراردادها از طریق آربیتراژ اصلاحات قیمت را به همراه دارد. به این ترتیب بازار از نظر قیمت کارآمد می‌شود و تعادل حاصل می‌شود.

• دسترسی به دارایی‌ها یا بازارهای غیرقابل‌دسترسی

مزیت مهم دیگر اوراق مشتقه این است که دسترسی به بازار و دارایی‌های غیرقابل‌دسترس را برای مردم فراهم می‌کند. با استفاده از سوآپ نرخ بهره، یک شرکت ممکن است نرخ سود مطلوب‌تری نسبت به نرخ بهره موجود از وام مستقیم به دست آورد.

تجارت این ابزارها شامل هزینه معاملاتی کم است که برای سرمایه‌گذاران مفید می‌باشد. این اوراق به عنوان یک ابزار مدیریت ریسک و محافظت در برابر نوسانات قیمت عمل می‌کند. هزینه معاملات در اوراق مشتقه در مقایسه با سایر اوراق بهادار (مانند سهام یا بدهی) کمتر است.

• کسب سود از نوسان قیمت سهم

با استفاده از اختیار معامله، شخص می‌تواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه، از نوسان قیمت آن منتفع شود.

معایب اوراق مشتقه

انواع اوراق مشتقه با معایب مختلفی نیز همراه هستند، برخی از آنها بسیار قابل توجه است. مشتقات منجر به عواقب فاجعه بار در طی بحران مالی 2008-2007 شد زیرا منجر به کاهش سریع ارزش اوراق بهادار با پشتوانه رهنی و اعتبار مبادله پیش فرض شد که به نوبه خود یکی از عوامل اصلی سقوط مؤسسات مالی و اوراق بهادار بود. برخی از معایب قابل توجه ابزار مشتقه عبارت‌اند از:

قراردادهای مشتقه به دلیل قیمت ناپایدار ی زیاد اوراق بهادار اساسی ابزاری با ریسک بالا هستند. قیمت اوراق بهادار اساسی مانند سهام یا فلزات به سرعت در حال تغییر است زیرا مشتقات بیشتر در بازار آزاد معامله می‌شوند. علاوه بر این، قراردادها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که ارزش گذاری آنها برای سرمایه‌گذاران بسیار پیچیده است؛ بنابراین، خطر ذاتی بسیار بالایی نیز وجود دارد.

• ویژگی‌های سوداگرانه:

مشتقات ابزاری هستند که غالباً از ابزار سوداگری در بازار استفاده می‌شود. مشتقات بسیار خطرناک هستند و رفتاری غیرقابل‌پیش‌بینی دارند؛ بنابراین هرگونه حدس و گمان غیر منطقی با استفاده از مشتقات می‌تواند ضررهای هنگفتی ایجاد کند و قسمت قابل توجهی از سرمایه شما را از بین ببرد.

این یکی از مهم‌ترین اشکالات در تجارت ابزارهای مشتقه است. سرمایه گذاری در این اوراق در مقایسه با سایر اوراق بهادار مانند سهام و فلزات، به دانش و تخصص بالایی برای معامله نیاز دارد.

هرآنچه که در رابطه با اوراق مشتقه باید بدانید.

اوراق مشتقه ابزارهای مالی هستند که امروزه بسیاری از افراد با هدف به حداقل رساندن خطرات سرمایه گذاری و دستیابی به سود بالاتر، روی آنها سرمایه گذاری می‌کنند. با دانستن جوانب مثبت و منفی انواع اوراق مشتقه مالی در این مقاله اطلاعات بیشتری خواهید یافت.
ابزارهای مالی مشتقه در بازار سرمایه به چهار دسته تقسیم می‌شوند: قراردادهای سلف (Forward)، قراردادهای آتی (Futures)، قراردادهای اختیار معامله (options) و قراردادهای معاوضه (swaps). تقریباً هر دارایی یا ابزار دیگری در بازارهای مالی هم فایده و هم ضرر خود را دارد و اوراق مشتقه نیز از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. اگر می‌خواهید از استراتژی‌های معاملات نوسان برای استفاده بیشتر از مشتقات استفاده کنید . همچنین برای تجارت مؤثر با مشتقات، نیاز به تجربه و دانش زیادی دارید.